Η εκπαίδευση ως κοινό.[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Κοινά είναι ένα οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό σύστημα που βασίζεται στην ισότιμη διαχείριση υλικών (όπως το νερό) ή άυλων (όπως η γνώση) πόρων από μια κοινότητα. Η κοινότητα ορίζει το ρυθμιστικό πλαίσιο με το οποίο θέλει να λειτουργεί έχοντας ως στόχο την εξυπηρέτηση των συλλογικών αναγκών. Η λογική των κοινών ξεφεύγει από τα όρια που επιβάλει το κράτος και η αγορά, από όπου προκύπτουν και οι περιφράξεις, δηλαδή η ιδιωτική και εμπορική εκμετάλλευση των κοινών πόρων.

Η εκπαίδευση είναι ένα πεδίο στο οποίο εφαρμόζεται η λογική των κοινών μέσα από ένα σύνολο εναλλακτικών πρακτικών και αντιλήψεων για την παιδεία και δεν εμπεριέχει τους αποκλεισμούς και τις ιεραρχίες που συναντώνται στην δημόσια και ιδιαίτερα στην ιδιωτική εκπαίδευση.Σε τέτοια εγχειρήματα οι γονείς έχουν ενεργό ρόλο στην παιδαγωγική διαδικασία. Μερικά χαρακτηριστικά της εναλλακτικής εκπαίδευσης είναι ότι:

Αποτελεί ένα πεδίο ελεύθερης πρόσβασης στη γνώση, ελεύθερης έκφρασης και δημιουργίας.
Προωθεί την ανεξαρτησία και αυτονομία των παιδιών.
Επικεντρώνεται στην μάθηση και δόμηση της προσωπικότητας μέσω βιωματικών δραστηριοτήτων, παιχνιδιού, εξερεύνησης του πολιτισμικού και φυσικού περιβάλλοντος, επαφής με τα συναισθήματα τις ανάγκες σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
Τα μέλη της κοινότητας διαχειρίζονται και αποφασίζουν από κοινού την εκπαιδευτική λειτουργία.
Δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα.
Δεν εντάσσει την λογική της προετοιμασίας για την ένταξη στην αγορά εργασίας στις μαθησιακές διαδικασίες.

Σημαντικά για την αντίληψη της εκπαίδευσης ως κοινό, ηταν τα έργα και η θεωρία των Φρανσισκο Φέρερ, Μαρια Μοντεσόρι, Ραούλ Βανεγκέμ και άλλων.

Παραδείγματα της εκπαίδευσης ως κοινό στην Ελλάδα.[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Μπισκούνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα Μπισκούνια ήταν μια αυτό-οργανωμένη και αυτοδιαχειριζόμενη παιδαγωγική κοινότητα στον Βόλο που λειτουργούσε από το 2013 μέχρι περίπου τα μέσα του 2017. Προέκυψε από μια ομάδα γονέων που θέλησαν να προσφέρουν διαφορετική, καλύτερη εκπαίδευση στα παιδιά τους. Αποτελούταν από παιδιά μεικτών ηλικιών από 3 χρονών και πάνω, γονείς και παιδαγωγούς οι οποίοι υπήρχαν υποστηρικτικά και όχι κατευθυντικά στην διαδικασία γνωριμίας με τον κόσμο, το περιβάλλον και τον εαυτό.

Η λειτουργία του σχολείου βασιζόταν σε κάποιες αρχές της ελευθεριακής εκπαίδευσης και αντιμετώπιζε τα παιδιά ως υποκείμενα με ανάγκες, προσωπική έκφραση και επιλογή όπου το καθένα έχει διαφορετικό χρόνο και τρόπο για να αντιλαμβάνεται και να επεξεργάζεται τα ερεθίσματα. Η μαθησιακή διαδικασία επικεντρώνονταν στην αποδοχή της διαφορετικότητας και στην δημιουργία συλλογικής συνείδησης μέσω της ενεργής συμμετοχής όλων στη λήψη αποφάσεων. Λειτουργούσε με συνελεύσεις μεταξύ παιδιών και παιδαγωγών και μεταξύ γονέων και παιδαγωγών.

Η συνέλευση γονέων- παιδαγωγών όχι μέσω της πλειοψηφίας αλλά συνδιαμορφώνοντας τις ανάγκες και τις επιθυμίες αυτοδιαχειριζόταν τα θέματα που αφορούσαν την κοινότητα. Δεν σχετιζόταν με κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς για αυτό βασιζόταν στην οικονομική ενίσχυση μέσα από δράσεις και από συνδρομές των μελών της κοινότητας για να μπορεί να αυτοσυντηρηθεί.

Το Mικρό δέντρο: Ένα αλλιώτικο σχολείο.[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το «Μικρό Δέντρο που θα γίνει δάσος» είναι ένα αυτό-οργανωμένο εγχείρημα στο Κρυονέρι Θεσσαλονίκης που ξεκίνησε την λειτουργία του τον Ιανουάριο του 2014 με βασικά χαρακτηριστικά την συνεκπαίδευση την αλληλοβοήθεια και την κοινοτική ζωή. Αντί της έννοιας της διδασκαλίας χρησιμοποιούν τον όρο “συνοδεία” για να περιγράψουν τον ρόλο του ενήλικα στην παιδαγωγική διαδικασία με τρόπο ώστε να νοηματοδοτείται ως “δίπλα” στα παιδιά και όχι “απέναντι” ή “από πάνω”. Λειτουργεί με συνελεύσεις που συμμετέχουν γονείς, συνοδοί και παιδιά. Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με έννοιες όπως η συνδιαμόρφωση, η ομοφωνία και γενικά έννοιες που σχετίζονται με έναν συλλογικό τρόπο σκέψης. Τα ζητήματα που αφορούν τον χώρο και την συμβίωση αφορούν όλα τα άτομα και μαζί αποφασίζουν την διαχείρισή τους με τη θεσμοθέτηση κανόνων και την οριοθέτηση.

Παράλληλα με τα παιδιά και οι ενήλικες, συνοδές και γονείς, αναπτύσσουν σχέσεις εμπιστοσύνης. Αυτό συμβάλλει και στην συλλογική διαχείριση ζητημάτων που αφορούν το σώμα το φύλο και τη σεξουαλικότητα στην παιδική ηλικία με συνεργασία μεταξύ οικογένειας και σχολείου και σημασία στην ατομικότητα και στην ανάγκη των παιδιών για διερεύνηση. Αντίστοιχα συμβαίνει και με την έννοια της συναίνεσης όπου τα παιδιά μαθαίνουν να οριοθετούν τους/τις εαυτούς/τες τους και παράλληλα να αντιλαμβάνονται τα όρια των άλλων, να γνωρίσουν το σώμα τους και να μην αναπτύσσουν για αυτό αισθήματα ντροπής.

Το «Μικρό Δέντρο» αυτοχρηματοδοτείται μέσω ετήσιων συνδρομών των οικογενειών που συμμετέχουν στο εγχείρημα οι οποίες προκύπτουν από έναν προϋπολογισμό που περιλαμβάνει τα έξοδα που χρειάζεται να καλυφθούν με βάση τις ανάγκες της κοινότητας κάθε φορά. Επιπλέον έσοδα μπορεί να συγκεντρωθούν από οικονομική ενίσχυση.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πέρα από την ιδιωτική και κρατική εκπαίδευση: Η εκπαίδευση ως θεσμός των «κοινών»", στο Θ. Θάνος (Επιμ). Η Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης στην Ελλάδα, Αθήνα, Gutenberg, 2015

Το αλφαβητάρι των Κοινών.

http://biskounia.blogspot.com/p/blog-page_1.html

Παιδαγωγικό Πλαίσιο του Αλλιώτικου Σχολείου

https://alliotikosxoleio.espivblogs.net/%cf%87%cf%81%ce%bf%ce%bd%ce%b9%ce%ba%ce%bf-2/

Ελευθεριακό Νηπιαγωγείο «Το Μικρό Δέντρο» | B-Fest (βίντεο, ελληνικά)

Η Απαγορευμένη Εκπαίδευση (La Educacion Prohibida) (βίντεο, ισπανικά με ελληνικούς υπότιτλους)

Κατηγορία:Εκπαίδευση