Χοσέ Μαρία Ερέδια

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Χοσέ Μαρία Ερέδια
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση31  Δεκεμβρίου 1803[1][2][3]
Σαντιάγο ντε Κούβα
Θάνατος7  Μαΐου 1839[4][5][6]
Τολούκα ή Πόλη του Μεξικού[7]
Αιτία θανάτουφυματίωση
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
ΚατοικίαΚούβα
Χώρα πολιτογράφησηςKingdom of Spain
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΙσπανικά[5][8]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταποιητής
συγγραφέας
κριτικός λογοτεχνίας[9]
μεταφραστής[9]
ΕργοδότηςAntonio López de Santa Anna[10]
Instituto Literario de Toluca (από 1833)[11]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Χοσέ Μαρία Ερέδια υ Ερέδια (José María Heredia y Heredia, 31 Δεκεμβρίου 1803 – 7 Μαΐου 1839) ήταν Κουβανός ποιητής. Είναι γνωστός και ως Χοσέ Μαρία Ερέδια υ Καμπουσάνο (José María Heredia y Campuzano). Δεν πρέπει να συγχέεται με τον Γάλλο, κουβανικής επίσης καταγωγής, ποιητή Ζοζέ Μαρία ντε Ερεντιά. Ο Ερέδια θεωρείται ως ο πρώτος χρονικά ρομαντικός ποιητής στην ιστορία ολόκληρης της αμερικανικής ηπείρου[12][13] και ο πατέρας του λατινοαμερικανικού ρομαντισμού.[14][15] Είναι επίσης γνωστός ως «ο ποιητής του Νιαγάρα»[16], ενώ από μερικούς θεωρείται εθνικός ποιητής της Κούβας μαζί με τον Χοσέ Μαρτί.

Πολλά από τα πρώτα του έργα είναι απλώς έξυπνες μεταφράσεις από τη γαλλική, την αγγλική και την ιταλική γλώσσα. Αλλά η ξεχωριστή του δημιουργικότητα είναι αδιαμφισβήτητη σε ποιήματα όπως το Himno del desterrado, την επιστολή στην Emilia, το Desengaños και την περίφημη «Ωδή στον Νιαγάρα». Οι διανοητικές βάσεις του, όπως συμβαίνει και με άλλους Ισπανούς και Λατινοαμερικανούς ρομαντικούς, βρίσκονται στον νεοκλασικισμό, και πράγματι η ποίησή του είναι αξιοσημείωτη για την τελειότητα της φόρμας, όπως (συχνά) και για την ειλικρίνεια και το βάθος των συναισθημάτων του.

Οικογένεια και σπουδές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χοσέ Μαρία Ερέδια γεννήθηκε στο Σαντιάγο ντε Κούβα. Γονείς του ήταν ο νομικός Χοσέ Φρανσίσκο Ερέδια Μιέσες (1766-1820) και η Μερσέδες Ερέδια Καμπουσάνο-Πολάνκο, που είχαν γεννηθεί στο Σάντο Ντομίγκο.[17] Ως παιδί ο Χοσέ Μαρία έμαθε να διαβάζει και να γράφει λατινικά και αρχαία ελληνικά, και μετέφρασε διάσημα έργα και συγγραφείς, όπως Όμηρο, Οράτιο και άλλους.[18] Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της παιδικής ηλικίας του στο Σάντο Ντομίγκο, όπου είχαν επιστρέψει οι γονείς του όταν ήταν νήπιο. Μετά ο πατέρας του διορίσθηκε στο δικαστήριο του Καράκας και η οικογένεια μετακόμισε στη Βενεζουέλα εξαιτίας αυτού του γεγονότος.[19]

Ο Χοσέ Μαρία επέστρεψε στην Κούβα το 1818 και εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας πριν ακόμα κλείσει τα 15 χρόνια της ηλικίας του. Δεν έμεινε όμως πολύ εκεί, καθώς μετακόμισαν οικογενειακώς το επόμενο έτος στο Μεξικό. Ωστόσο ο πατέρας του δολοφονήθηκε εκεί το 1820, επειδή είχε αναμιχθεί στις πολιτικές διενέξεις. Αυτό προκάλεσε την επιστροφή του Χοσέ Μαρία στην Κούβα το επόμενο έτος.[19] Πήρε έτσι το πτυχίο του στη νομική από το Πανεπιστήμιο της Αβάνας το 1823.

Ο Ερέδια στις ΗΠΑ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το φθινόπωρο of 1823 ο Ερέδια συνελήφθη με την κατηγορία της συνωμοσίας κατά της ισπανικής κυβερνήσεως, επειδή συμμετείχε σε δραστηριότητες υπέρ της ανεξαρτησίας από την ισπανική αποικιοκρατία, και εξορίστηκε από τα εδάφη της Ισπανικής Αυτοκρατορίας. Τότε, στις 4 Δεκεμβρίου, εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ και πέρασε σχεδόν δύο χρόνια στη Νέα Υόρκη.[18]

Ως «ένας νεαρός στα είκοσί του με απέχθεια προς τα αγγλικά», ταξίδεψε στις πόλεις Βοστώνη, Νιού Χέιβεν και Φιλαδέλφεια.[20] Εκεί ζούσε σε ξενώνες, μαζί με άλλους Κουβανούς εξόριστους ή τουρίστες. Παρά το ότι δεν πέτυχε να διεισδύσει στους λογοτεχνικούς κύκλους της Βόρειας Αμερικής, το διάστημα που πέρασε εξόριστος στις ΗΠΑ στάθηκε κρίσιμο για την έμπνευση των μεγαλύτερων έργων του. Η αγάπη του για την ελευθερία αυξήθηκε, άρχισε να διαβάζει στην αγγλική και να μιμείται τον πεζό λόγο των Αμερικανών λογοτεχνών. Επίσης η φύση της Βόρειας Αμερικής, ιδίως οι Καταρράκτες του Νιαγάρα, έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στα γνωστότερα έργα του. Οι μήνες του στις ΗΠΑ βοήθησαν στη δημιουργία μιας κοινότητας αναγνωστών που είχαν την ίδια εμπειρία.

Στις 22 Αυγούστου 1825 ο Ερέδια μετακόμισε και πάλι στο Μεξικό, όπου για λίγους μήνες ήταν ένας από τους συντάκτες του βραχύβιου λογοτεχνικού περιοδικού El Iris.[21] Ο λόγος επιστροφής του στο Μεξικό ήταν η πρόσκληση του πρώτου προέδρου του Μεξικού Γκουαδαλούπε Βικτόρια να μείνει μόνιμα στη χώρα. Ο Ερέδια πήρε τη μεξικανική υπηκοότητα και μια θέση δικαστικού.

Ρομαντισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ερέδια διατηρούσε νοσταλγία για την Κούβα, την οποία αισθανόταν ως την πραγματική πατρίδα του. Πολλά από τα ποιήματά του αντανακλούν ένα μίγμα τροπικού αισθησιασμού και ονειρώδους μελαγχολίας, το οποίο συχνά εμπνέεται από τη νοσταλγία του αυτή. Η δύναμη και η ομορφιά της φύσης, όπως και η εστίαση στην ατομικότητα, ξεπροβάλλουν ισχυρές στην ποίησή του. Οι πολλές ποιότητες του λατινοαμερικανικού ρομαντισμού μπορούν να βρεθούν όλες στα δημοφιλέστερα ποιήματα του Ερέδια.

Ειπώθηκε ότι «αν οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν τους Ουώλτ Ουίτμαν καιΈντγκαρ Άλλαν Πόε, η Λατινική Αμερική είχε τον Κουβανό ποιητή Ερέδια» ως προς την αντίστοιχη λογοτεχνική σημασία της ποίησής του.[22] Η σύγκριση αυτή με τους μεγάλους Βορειοαμερικανούς συγγραφείς του ρομαντισμού δείχνει πόσο το έργο του Ερέδια χαρακτηρίζεται από το λογοτεχνικό αυτό ρεύμα και το ύφος του. Ο ρομαντισμός του είναι ένας ρομαντισμός της αναζήτησης και του πόθου για ελευθερία, τόσο πολιτική-εθνική, όσο και λογοτεχνική. Σε αυτό η ποίησή του πηγάζει κατευθείαν από τον βίο του.

Σημαντικά έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αναμνηστική πλάκα για τον Ερεδία στους Καταρράκτες του Νιαγάρα με την επιγραφή: «Κουβανός ποιητής, εξόριστος πατριώτης που αποκληθηκε ο υπερβατικός τραγουδιστής του θαυμαστού μεγαλείου των Καταρρακτών του Νιαγάρα.»

Τα δύο σημαντικότερα ποιήματα του Ερέδια είναι τα «Στο Τεοκάλι της Τσολούλα» και «Ωδή στον Νιαγάρα». Η φύση περιγράφεται καθαρά σε αυτά με τον τρόπο της ρομαντικής εποχής, και αντικατοπτρίζει τις πνευματικές και συναισθηματικές του καταστάσεις. Η φύση δρα ως η ελευθερία του. Σε αυτά τα ποιήματα ο Ερέδια εξυμνεί τη φυσική ομορφιά της Βόρειας και Κεντρικής Αμερικής. Τα εξέχοντα ρομαντικά χαρακτηριστικά του είναι η ανάμιξη βιογραφικών του στοιχείων, και οι σκοτεινές νότες θανάτου και μελαγχολίας που διαπερνούν τους στίχους του.[23]

«Στο Τεοκάλι της Τσολούλα»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ποιητής συναρπάζεται από τα ερείπια των Αζτέκων στο πνεύμα του ρομαντισμού. Ως αντιπρόσωπος ενός παρελθόντος που μοιάζει με φάντασμα, ανακαλεί ένα αίσθημα θανάτου και μυστηρίου. Το ποίημα είναι γραμμένο μετά τον θάνατο του πατέρα του στο Μεξικό και με λυρισμό περιγράφει τη μελαγχολία του ηλιοβασιλέματος πάνω από τους αγρούς της κοιλάδας του Αναχουάκ, το οποίο διαδέχονται σκέψεις για την εξαφάνιση του λαού που ανέγειρε τις πυραμίδες και το πώς αλλάξαν οι καιροί.[24]

«Ωδή στον Νιαγάρα»[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Καταρράκτες του Νιαγάρα έγιναν εύκολα προσβάσιμοι στο κοινό μετά την ολοκλήρωση της Διώρυγας της Ήρι το 1825. Η ύπαρξή τους προσέλκυσε Αμερικανούς και ξένους ρομαντικούς για να παρατηρήσουν με δέος αυτό το θέαμα των δυνάμεων της φύσεως. Ο Ερέδια στάθηκε με μεγάλο θαυμασμό και «προέβαλε τα αισθήματά του στη δυνατή ροή, πτώση και τύρβη» των καταρρακτών.[20] Το ποίημα αυτό δημοσιεύθηκε αρχικώς στην πρώτη ποιητική συλλογή του Ερέδια, την Poesías (Νέα Υόρκη 1825). Το μοτίβο του ρήγματος στη σχέση μεταξύ υποκειμένου και αντικειμένου εμφανίζεται στην «Ωδή στον Νιαγάρα» για να συμπέσει με τα αισθήματά του, του διαχωρισμού ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες και κουλτούρες.

Τα τελευταία χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1832 η δεύτερη και τελευταία ποιητική συλλογή του Ερέδια δημοσιεύθηκε στην Τολούκα. Ο Ερέδια συνέγραψε επίσης τα Μαθήματα επί της διεθνούς Ιστορίας (1831), έργο αξιόλογο για τη βαθύτητα του στοχασμού του και των συμπερασμάτων του[25]. Το 1836 ο ποιητής εξασφάλισε την άδεια να επισκεφθεί την Κούβα για δύο μήνες. Απογοητευμένος ωστόσο ως προς τις πολιτικές του φιλοδοξίες και με κακή υγεία επέστρεψε στο Μεξικό τον Ιανουάριο του 1837. Πέθανε στην Τολούκα δύο χρόνια αργότερα, σε ηλικία 35 ετών.


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb123388430.
  2. ↑ 2,0 2,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας. catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX972781.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) SNAC. w6x93h87. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 3  Μαΐου 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb123388430. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  6. ↑ (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. heredia-y-heredia-jose-maria. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  7. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990003417. Ανακτήθηκε στις 29  Ιανουαρίου 2023.
  8. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990003417. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  9. ↑ 9,0 9,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jn19990003417. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2022.
  10. ↑ www.elem.mx/autor/datos/3048.
  11. ↑ www.wikimexico.com/wps/portal/wm/wikimexico/atlas/mexico/cultura/instituto-cientifico-y-literario-de-toluca.
  12. ↑ «Great Authors of World Literature». Enotes. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Φεβρουαρίου 2017. 
  13. ↑ Ellis, Keith. «Jose Maria Heredia Immortal Niagara: A Pan-American Story». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2018. 
  14. ↑ Dunham, Lowell. «Books in Spanish». Head-Liners. 
  15. ↑ Bethell, Leslie (1984). The Cambridge History of Latin America. Cambridge University Press. σελίδες 803. 
  16. ↑ Green, Roland. The Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics. Princeton University Press. σελ. 201. 
  17. ↑ «José María Heredia: el Cantor del Niágara». www.jmarcano.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2015. 
  18. ↑ 18,0 18,1 Stavans, Ilan (2011). The Norton Anthology of Latino Literature. Νέα Υόρκη: W.W. Norton & Company Inc. σελίδες 203. ISBN 978-0-393-08007-0. 
  19. ↑ 19,0 19,1 «Heredia, José María». www.escritores.org. Ανακτήθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2015. 
  20. ↑ 20,0 20,1 Moore, E.R. (1950-01-01). «José María Heredia in the United States and Mexico». Modern Language Notes 65 (1): 41–46. doi:10.2307/2909325. 
  21. ↑ Claps Arenas, María Eugenia (2001). Martha Beatriz Loyo, επιμ. «El Iris. Periódico Crítico y Literario» (στα ισπανικά). Estudios de Historia Moderna y Contemporánea de México (Μεξικό: Universidad Nacional Autónoma de México, Instituto de Investigaciones Históricas) 21. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-05-04. https://web.archive.org/web/20190504220315/http://www.historicas.unam.mx/moderna/ehmc/ehmc21/263.html. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2014. 
  22. ↑ Hays, H. R. (1943-05-01). «A Latin American Panorama». Poetry 62 (2): 105–110. https://archive.org/details/sim_poetry_1943-05_62_2/page/105. 
  23. ↑ Murray, Christopher (2004). Encyclopedia of the Romantic Era 1760-1850. Νέα Υόρκη: Fitzroy Dearborn. σελ. 493. ISBN 1-57958-361-X. 
  24. ↑ Astorga, Eliff Lara (2004-01-01). «Review». Nueva Revista de Filología Hispánica 52 (1): 219–223. 
  25. ↑ Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τ. 12

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

 Το παρόν λήμμα ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Heredia y Campuzano, José Maria» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 13 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σελ. 350 

  • Το αντίστοιχο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 12, σελ. 661
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χοσέ_Μαρία_Ερέδια&oldid=10260553"