Χειλικοποιημένα ουρανικά σύμφωνα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Τα χειλικοποιημένα ουρανικά σύμφωνα είναι αυτά που κάνουν παράλληλη χρήση χειλικών και ουρανικών ήχων. Στις περιπτώσεις αυτές η στρογγυλότητα φωνηέντων συμπιέζεται, κατά τρόπο παρόμοι με το [[y]], αντί να εξέχει όπως το [[u]]. Στο Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο αυτή η δευτερεύουσα άρθρωση συμβολίζεται ως ⟨[]⟩ -υπερκείμενο του χαρακτήρα ⟨[ɥ]⟩- ως το σύμβολο για χειλικοποιημένα ουρανικά προσεγγιστικά σύμφωνα. Εάν οι ήχοι αυτοί συνδυάζονται με άλλου χειλικοποιημένα φωνήεντα, τότε μπορούν επίσης να αναπαρασταθούν ως ουρανικά φωνήεντα μαζί με χειλικοποίηση ως ⟨[ʷ]⟩, για παράδειγμα το [[sʲʷ]] = [[sᶣ]] της Αμπχαζικής γλώσσας ή το [[nʲʷ]] = [[nᶣ]] της γλώσσας Ακάν.

Το χειλικοποιημένο ουρανικό [[ɥ]] συνήθως εμφανίζεται στα Μανδαρινικά κινεζικά και στα γαλλικά, αλλά δεν είναι κοινό σε άλλες γλώσσες καθώς η εμφάνιση του εξαρτάται γενικά από την παρουσία πρόσθιων φωνηέντων όπως ø και y τα οποία εν γένει είναι σπάνια.[1] Η εξαίρεση στην περίπτωση αυτοί είναι οι συνδυασμοί που εμφανίζοντι σε κάποιες γλώσσες του Καυκάσου και της Δυτικής Αφρικής χωρίς πρόσθια στρογγυλεμένα σύμφωνα,[2] όπως τα Αμπχαζικά, και ως αλλόφωνα χειλικοποιημένων συμφώνων πριν το [/i/], συμπεριλαμβάνοντας το [[tsᶣ]] στην αρχή. Στα ρωσικά, τα [/o/] και [/u/] προκαλούν την χειλικοποίηση του όποιου συμφώνου προηγείται, κάτι που συμπεριλαμβάνει και τα ουρανικά σύμφωνα, έτσι η λέξη нёс (κουβάλησε) φωνητικά αποδίδεται ως [[nᶣɵs]]. Επίσης, η γλώσσα Ιάαϊ διαθέτει το άφωνο χειλικοποιημένο ουρανικό προσεγγιστικό [/ɥ̊/].

Σε ότι αφορά τα χειλικοουρανικά σύμφωνα όπως τα [[p͡c, b͡ɟ, m͡ɲ]] η εμφάνιση τους είναι θεωρητικά δυνατή.[3] Ωστόσο, οι πλησιέστεροι ήχοι που έχουν παρατηρηθεί στις γλώσσες ανά τον κόσμο είναι οι χειλικοί μεταουρανικοί ήχοι της γλώσσας Γέλε στην Νέα Γουινέα, οι οποίοι μερικές φορές μεταγράφονται ως χειλικοουρανικοί.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Maddieson, Ian; Patterns of Sounds (Cambridge Studies in Speech Science and Communication); p. 95; (ISBN 0-521-26536-3)
  2. Maddieson, Ian; Patterns of Sounds; pp. 92 and 292
  3. Segmental phonology (see pp. 7–8)