Χένρικ Σουάβικ

Χένρικ Σουάβικ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Henryk Sławik (Πολωνικά)
Γέννηση	16  Ιουλίου 1894 Szeroka
Θάνατος	23  Αυγούστου 1944 Gusen concentration camp
Αιτία θανάτου	απαγχονισμός και εκτέλεση
Συνθήκες θανάτου	θανατική ποινή
Χώρα πολιτογράφησης	Πολωνία
Θρησκεία	Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Πολωνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	διπλωμάτης δημοσιογράφος κοινωνικός λειτουργός πολιτικός
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/Κίνημα	Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	πρέσβης της Πολωνίας member of the General Council of the Polish Socialist Party (από 1934)
Βραβεύσεις	Τάγμα του Λευκού Αετού (Πολωνία) Σταυρός της Ανεξαρτησίας (Πολωνία) Χρυσός Σταυρός της Αξίας Διοικητής με Αστέρι του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας‎ Δίκαιοι των Εθνών (27  Ιανουαρίου 1977)
Σχετικά πολυμέσα

Ο Χένρικ Σουάβικ (πολωνικά: Henryk Sławik) (16 Ιουλίου 1894 – 23 Αυγούστου 1944) ήταν Πολωνός πολιτικός κατά το μεσοπόλεμο, κοινωνικός λειτουργός, ακτιβιστής και διπλωμάτης, ο οποίος κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βοήθησε να σωθούν πάνω από 30.000 Πολωνοί πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων 5.000 Πολωνοεβραίων στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας, δίνοντάς τους πλαστά πολωνικά διαβατήρια με καθολικό προσδιορισμό. Εκτελέστηκε μαζί με μερικούς από τους συναδέλφους του Πολωνούς ακτιβιστές με εντολή του Reichsführer-SS στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν-Γκούζεν στις 23 Αυγούστου 1944.

Βιογραφία

Ο Σουάβικ γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου 1894 στο Timmendorf (τώρα Σερόκα, μέρος του Γιαστσέμπιε-Ζντρούι), σε μια φτωχή πολωνική οικογένεια της Σιλεσίας ως ένα από τα 5 παιδιά της. Στάλθηκε από τη μητέρα του σε ακαδημαϊκό σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Μετά την αποφοίτησή του, ο Σουάβικ άφησε τη γενέτειρά του για την Πστσίνα, όπου κλήθηκε στο στρατό κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Απελευθερώθηκε από την φυλάκιση το 1918, εντάχθηκε στο Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα στην Άνω Σιλεσία και πήγε στη Βαρσοβία για πρόσθετη εκπαίδευση. Συμμετείχε ενεργά στο δημοψήφισμα της Άνω Σιλεσίας ως ένας από τους διοργανωτές του και άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος για την Gazeta Robotnicza (Εφημερίδα των εργατών). Ένα χρόνο αργότερα έγινε ο αρχισυντάκτης της.

Το 1922, ο Σουάβικ εξελέγη πρόεδρος του Περιφερειακού Κεφαλαίου του Εργατικού Συνδέσμου Νεολαίας "Siła" και συμμετείχε στη σύσταση Εργατικών Πανεπιστημίων. Το 1928 παντρεύτηκε την Βαρσοβιανή Γιαντβίγκα Πουζίτσκα και το 1929 επιλέχθηκε ως σύμβουλος του Δημαρχείου του Κατοβίτσε στην πλατφόρμα PPS. Ήταν ένθερμος αντίπαλος της Σανάτσια. Μεταξύ 1934 και 1939, ο Σουάβικ υπηρέτησε ως πρόεδρος της Πολωνικής Ένωσης Δημοσιογράφων της Σιλεσίας και του Ζαγκουένμπιε (Syndykat Dziennikarzy Polskich Śląska i Zagłębia).

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Στο ξέσπασμα της γερμανικής εισβολής στην Πολωνία το 1939, ο Σουάβικ εντάχθηκε στο πολωνικό τάγμα της κινητοποιημένης αστυνομίας που προσκολλήθηκε στον Στρατό της Κρακοβίας. Πολέμησε με διάκριση κατά την υποχώρηση κατά μήκος των βορείων Καρπαθίων. Το τάγμα του ήταν προσαρτημένο στη 2η Ορεινή Ταξιαρχία, με την οποία υπερασπίστηκε τα ορεινά περάσματα που οδηγούσαν στη Σλοβακία. Στις 15 Σεπτεμβρίου, ο Σουάβικ και οι άντρες του διατάχθηκαν να υποχωρήσουν προς τα νεοσυσταθέντα σύνορα με την Ουγγαρία. Στις 17 Σεπτεμβρίου, μετά την ένταξη της Σοβιετικής Ένωσης στον πόλεμο κατά της Πολωνίας, ο Σουάβικ πέρασε τα σύνορα και φυλακίστηκε σε στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου. Στη Σιλεσία, το όνομά του εμφανίστηκε στη ναζιστική γερμανική λίστα με τους «εχθρούς του κράτους» (Sonderfahndungsbuch Polen).

Ο Σουάβικ εθεάθη στον καταυλισμό αιχμαλώτων κοντά στο Μίσκολτς από τον Γιούζεφ Άνταλ (πρεσβύτερος), μέλος του ουγγρικού Υπουργείου Εσωτερικών που ήταν υπεύθυνος για τους αμάχους πρόσφυγες και πατέρας του μελλοντικού πρωθυπουργού, Γιούζεφ Άνταλ (νεότερος). Χάρη στην άπταιστη γνώση των γερμανικών, ο Σουάβικ μεταφέρθηκε στη Βουδαπέστη και του επιτράπηκε να δημιουργήσει την Επιτροπή Πολιτών για Βοήθεια στους Πολωνούς Πρόσφυγες (Komitet Obywatelski ds. Opieki nad Polskimi Uchodźcami). Μαζί με τον Γιούζεφ Άνταλ οργάνωσε δουλειές για τους αιχμαλώτους πολέμου και τους εκτοπισμένους, σχολεία και ορφανοτροφεία. Οργάνωσε επίσης λαθραία μια οργάνωση που σκοπός της ήταν να βοηθήσει τους εξόριστους Πολωνούς να εγκαταλείψουν τα στρατόπεδα εγκλεισμού και να ταξιδέψουν στη Γαλλία ή στη Μέση Ανατολή για να ενταχθούν στον Πολωνικό Στρατό. Ο συνάδελφός του ήταν ο υπολοχαγός και διερμηνέας Έρνεστ Νιζαουόφσκι, ο οποίος ήταν Πολωνο-Ούγγρος πολίτης. Ο Σουάβικ έγινε επίσης εκπρόσωπος της πολωνικής εξόριστης κυβέρνησης.

Πολωνός Βάλενμπεργκ

Μνημείο των Χένρικ Σουάβικ και Γιούζεφ Άνταλ στη Βαρσοβία

Μνημείο των Χένρικ Σουάβικ και Γιούζεφ Άνταλ στη Βουδαπέστη

Αφού η ουγγρική κυβέρνηση εξέδωσε φυλετικά διατάγματα και διαχώρισε τους Πολωνούς πρόσφυγες εβραϊκής καταγωγής από τους συναδέλφους τους, ο Σουάβικ άρχισε να εκδίδει πλαστά έγγραφα που επιβεβαίωναν τις πολωνικές ρίζες τους και τη ρωμαιοκαθολική πίστη τους. Βοήθησε επίσης αρκετές εκατοντάδες Πολωνοεβραίους να φτάσουν στους Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους . Μία από τις πρωτοβουλίες του ήταν η δημιουργία ενός ορφανοτροφείου για παιδιά Εβραίων (επισήμως με την επωνυμία Σχολή για Παιδιά Πολωνών Αξιωματικών) στο Βατς. Για να συγκαλύψουν την αληθινή φύση του ορφανοτροφείου, τα παιδιά επισκέφθηκαν οι αρχές της Καθολικής Εκκλησίας, κυρίως ο νούντσιος Άντζελο Ρότα.

Αφού οι Ναζί κατέλαβαν την Ουγγαρία τον Μάρτιο του 1944, ο Σουάβικ πέρασε στην παρανομία και διέταξε όσους από τους πρόσφυγες ήταν υπό τις διαταγές του να εγκαταλείψουν την Ουγγαρία. Επειδή είχε διορίσει νέο διοικητή του στρατοπέδου για τους Πολωνοεβραίους, όπου όλοι τους κατάφεραν να δραπετεύσουν και να εγκαταλείψουν την Ουγγαρία. Τα εβραϊκά παιδιά του ορφανοτροφείου στο Βατς επίσης απομακρύνθηκαν. Ο Σουάβικ συνελήφθη από τους Γερμανούς στις 19 Μαρτίου 1944. Αν και βασανίστηκε βάναυσα, δεν ενημέρωσε για τους Ούγγρους συναδέλφους του. Στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν-Γκούζεν όπου απαγχονίστηκε με μερικούς από τους συντρόφους του στις 23 Αυγούστου 1944. Η γυναίκα του επέζησε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Ράβενσμπρικ και μετά τον πόλεμο βρήκε την κόρη τους κρυμμένη στην Ουγγαρία από την οικογένεια Άνταλ. Ο τόπος ταφής του Σουάβικ παραμένει άγνωστος.

Υπολογίζεται ότι ο Σουάβικ βοήθησε έως και 30.000 Πολωνούς πρόσφυγες στην Ουγγαρία, με περίπου 5.000 από αυτούς να ήταν Εβραίοι. Μετά το 1948, οι κομμουνιστικές αρχές τόσο της Πολωνίας όσο και της Ουγγαρίας τίμησαν τις πράξεις του και επισήμαναν τη σημασία του για την ανθρωπότητα. Σύμφωνα με τη Μάρια Ζαβάντζκα του Μουσείου Ιστορίας των Πολωνοεβραίων, στον Χένρικ Σουάβικ απονεμήθηκε μεταθανάτια ο τίτλος του Δίκαιου των Εθνών από την Αναμνηστική Αρχή Γιαντ Βασσέμ ήδη στις 26 Ιανουαρίου 1977, αλλά πέτυχε ευρεία αναγνώριση μόνο αφού ο Ζβι Ζίμερμαν, ως συνεργάτης του στον πόλεμο και διακεκριμένος Ισραηλινός πολιτικός, δημοσιοποίησε τις προσπάθειές του τη δεκαετία του 1990.

Δείτε επίσης

• Ιρένα Σέντλερ
• Ραούλ Βάλενμπεργκ, διπλωμάτης

Περαιτέρω ανάγνωση

• Henryk Zvi Zimmerman, Dr. Henryk Slawik - a Polish Raoul Wallenberg; Baran i Suszczynski, Κρακοβία, 1997.
• Grzegorz Łubczyk, Henryk Slawik – the Polish Wallenberg. Trybuna 120 (3717), 24 Μαΐου 2002
• Grzegorz Łubczyk, «Polski Wallenberg. Rzecz o Henryku Sławiku», Oficyna Wydawnicza Rytm, Βαρσοβία, 2003.
• Nathan Davolt, Henryk Slawik - The Man Who Saved Thousands
• Άρθρο για τον Χένρικ Σουάβικ Onet.pl . 29 Αυγούστου 2008. (πολωνικά)
• Waldemar Szymański, «Henryk Sławik – zapomniany bohater». Tydzień Żuławski, Μάιος 2004.
• Premiera filmu "Henryk Sławik – Polski Wallenberg." Archiwum działalności Prezydenta RP w latach 1997–2005. BIP.
• Michał Jaranowski, Grzegorz Łubczyk, «Polski Wallenberg. Rzecz o Henryku Sławiku." Stowarzyszenie Wspólnota Polska. SENAT RP.
• Χένρικ Σουάβικ – η δραστηριότητά του να σώσει τις ζωές των Εβραίων κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, στον ιστότοπο του Γιαντ Βασσέμ