Φυλετική δημοκρατία
Φυλετική δημοκρατία (πορτογαλικά: democracia racial) είναι όρος που χρησιμοποιούν ορισμένοι για να περιγράψουν τις φυλετικές σχέσεις στη Βραζιλία. Ο όρος υποδηλώνει την πεποίθηση ορισμένων ερευνητών ότι η Βραζιλία έχει ξεφύγει από το ρατσισμό και τις φυλετικές διακρίσεις. Αυτοί οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι Βραζιλιάνοι δεν βλέπουν ο ένας τον άλλον μέσα από το πρίσμα της φυλής και δεν τρέφουν φυλετικές προκαταλήψεις ο ένας για τον άλλον. Εξαιτίας αυτού, ενώ η κοινωνική κινητικότητα των Βραζιλιάνων μπορεί να περιορίζεται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του φύλου και της τάξης, οι φυλετικές διακρίσεις θεωρούνται άσχετες (εντός των ορίων της έννοιας της φυλετικής δημοκρατίας).
Επισκόπηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η φυλετική δημοκρατία προωθήθηκε για πρώτη φορά από τον Βραζιλιάνο κοινωνιολόγο Ζιλμπέρτο Φρέιρε στο έργο του Casa-Grande & Senzala (Αγγλικά: The Masters and the Slaves), που δημοσιεύτηκε το 1933. Αν και ο Φρέιρε δεν χρησιμοποιεί ποτέ αυτόν τον όρο στο βιβλίο, τον υιοθέτησε σε μεταγενέστερες δημοσιεύσεις και οι θεωρίες του άνοιξαν το δρόμο για άλλους μελετητές οι οποίοι εκλαϊκεύουν την έννοια.
Ο Φρέιρε υποστήριξε ότι αρκετοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των στενών σχέσεων μεταξύ αφεντικών και σκλάβων πριν από τη νόμιμη χειραφέτησή τους το 1888 και ο υποτιθέμενος καλοήθης χαρακτήρας του πορτογαλικού ιμπεριαλισμού απέτρεψαν την εμφάνιση αυστηρών φυλετικών κατηγοριών. Ο Φρέιρε υποστήριξε επίσης ότι η συνεχιζόμενη ανάμιξη μεταξύ των τριών φυλών (Αμερικάνοι, απόγονοι Αφρικανών σκλάβων και λευκών) θα οδηγούσε σε μια «μετα-φυλή», δηλαδή, μια «μεταφυλετική φυλή» ή μια «φυλή πέρα από τη(τις) φυλή(ες)».[1]
Η θεωρία του Φρέιρε έγινε πηγή εθνικής υπερηφάνειας για τη Βραζιλία, η οποία αντιπαρατέθηκε ευνοϊκά σε σχέση με τις σύγχρονες φυλετικές διαιρέσεις και τη βία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Με τον καιρό, η θεωρία του θα γινόταν ευρέως αποδεκτή τόσο μεταξύ Βραζιλιάνων όλων των στρωμάτων όσο και πολλών ξένων ακαδημαϊκών. Μαύροι ερευνητές στις Ηνωμένες Πολιτείες θα έκαναν δυσμενείς συγκρίσεις μεταξύ της χώρας τους και της Βραζιλίας κατά τη δεκαετία του 1960.[2]
Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, μετά τη δημοσίευση του Τόμας Ε. Σκίντμορ Black into White το 1974, - μια αναθεωρητική μελέτη των βραζιλιάνικων φυλετικών σχέσεων, οι μελετητές άρχισαν να επικρίνουν την ιδέα ότι η Βραζιλία είναι πραγματικά μια «φυλετική δημοκρατία». Ο Σκίντμορ υποστηρίζει ότι η κατά κύριο λόγο λευκή ελίτ μέσα στη βραζιλιάνικη κοινωνία προώθησε τη φυλετική δημοκρατία για να κρύψει πολύ πραγματικές μορφές φυλετικής καταπίεσης.[3]
Ο Μάικλ Χάνσαρντ, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, έχει υποστηρίξει ότι η ιδεολογία της φυλετικής δημοκρατίας που συχνά προωθείται από κρατικούς μηχανισμούς, εμποδίζει την αποτελεσματική δράση για την καταπολέμηση των φυλετικών διακρίσεων, οδηγώντας τους ανθρώπους να αποδίδουν διακρίσεις σε άλλες μορφές καταπίεσης και επιτρέποντας σε κυβερνητικούς αξιωματούχους επιφορτισμένους με την αποτροπή του ρατσισμού, να αρνούνται εκ των προτέρων την ύπαρξή του.[2]
Η εθνογραφία της France Winddance Twine το 1997 φαίνεται επίσης να υποστηρίζει αυτούς τους ισχυρισμούς.[4]
Ο Χάνσαρντ συγκεντρώνει πολλές έρευνες από άλλους μελετητές που καταδεικνύουν εκτεταμένες διακρίσεις στην απασχόληση, την εκπαίδευση και την εκλογική πολιτική.[2] Η φαινομενικά παράδοξη χρήση της φυλετικής δημοκρατίας για τη συσκότιση της πραγματικότητας του ρατσισμού έχει αναφερθεί από τον μελετητή Florestan Fernandes ως «η προκατάληψη της μη ύπαρξης προκαταλήψεων». Δηλαδή, επειδή το κράτος υποθέτει την απουσία φυλετικής προκατάληψης, αποτυγχάνει να επιβάλει αυτούς τους λίγους νόμους που υπάρχουν για την καταπολέμηση των φυλετικών διακρίσεων, καθώς πιστεύει ότι τέτοιες προσπάθειες είναι περιττές. Το 2015, ο βορειοαμερικανός ανθρωπολόγος Τζον Κόλινς υποστήριξε ότι η μετατόπιση των δεσμεύσεων με τη συλλογική μνήμη, τις γενεαλογικές αναφορές της καταγωγής, ακόμη και τα προγράμματα Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, έχουν συνενωθεί με προσπάθειες του Μαύρου Κινήματος, ακαδημαϊκών και προοδευτικών κυβερνητικών παραγόντων να υπονομεύσουν τους ισχυρισμούς περί φυλετικής δημοκρατίας, με τρόπους που οδηγούν όλο και περισσότερο τους Βραζιλιάνους να αυτοπροσδιορίζονται ως Μαύροι.[5]
Ο Ζιλμπέρτο Φρέιρε για την κριτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ζωή του Ζιλμπέρτο Φρέιρε, αφού δημοσίευσε το Casa-Grande & Senzala, έγινε αιώνια πηγή εξήγησης. Επανέλαβε πολλές φορές ότι δεν δημιούργησε το μύθο της φυλετικής δημοκρατίας και ότι το γεγονός ότι τα βιβλία του αναγνώρισαν την έντονη ανάμειξη μεταξύ «φυλών» στη Βραζιλία δεν σήμαινε την έλλειψη προκαταλήψεων ή διακρίσεων. Τόνισε ότι πολλοί άνθρωποι ισχυρίστηκαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν μια «υποδειγματική δημοκρατία», ενώ η δουλεία και ο φυλετικός διαχωρισμός ήταν παρόντες στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών.[6]
"Η ερμηνεία όσων θέλουν να με κατατάξουν στους κοινωνιολόγους ή τους ανθρωπολόγους που είπαν ότι η φυλετική προκατάληψη μεταξύ των Πορτογάλων ή των Βραζιλιάνων δεν υπήρξε ποτέ είναι ακραία. Αυτό που πάντα πρότεινα είναι ότι αυτή η προκατάληψη είναι ελάχιστη... σε σύγκριση με αυτήν που εξακολουθεί να ισχύει αλλού, όπου οι νόμοι εξακολουθούν να ρυθμίζουν τις σχέσεις μεταξύ Ευρωπαίων και άλλων ομάδων".
«Δεν είναι ότι οι φυλετικές προκαταλήψεις ή οι κοινωνικές προκαταλήψεις που σχετίζονται με την εμφάνιση απουσιάζουν στη Βραζιλία. Υπάρχουν. Αλλά κανείς εδώ δεν θα σκεφτόταν τις "μόνο λευκές" Εκκλησίες. Κανείς στη Βραζιλία δεν θα σκεφτόταν νόμους κατά των διαφυλετικών γάμων... Το αδελφικό πνεύμα είναι ισχυρότερο μεταξύ των Βραζιλιάνων από τη φυλετική προκατάληψη, το χρώμα, την τάξη ή τη θρησκεία. Είναι αλήθεια ότι η ισότητα δεν έχει επιτευχθεί από το τέλος της σκλαβιάς... Υπήρχε φυλετική προκατάληψη μεταξύ των ιδιοκτητών φυτειών, υπήρχε κοινωνική απόσταση μεταξύ των αφεντικών και των σκλάβων, μεταξύ λευκών και μαύρων… Αλλά λίγοι πλούσιοι Βραζιλιάνοι ασχολούνταν τόσο με τη φυλετική αγνότητα όσο η πλειοψηφία στον Παλαιό Νότο».[6]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Gilberto Freyre. The Masters and the Slaves: A Study in the Development of Brazilian Civilization. Samuel Putnam (trans.). Berkeley: University of California Press.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Michael Hanchard. Orpheus and Power: The Movimento Negro of Rio de Janeiro and São Paulo, Brazil, 1945-1988. Princeton: Princeton University Press, 1994.
- ↑ Thomas E. Skidmore. Black into White: Race and Nationality in Brazilian Thought. New York: Oxford University Press, 1974.
- ↑ France Winddance Twine (1997). Racism in a Racial Democracy: The Maintenance of White Supremacy in Brazil. Rutgers University Press.
- ↑ Collins, John F. (2015). Revolt of the Saints: Memory and Redemption in the Twilight of Brazilian Racial Democracy. Durham, NC: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-5320-1.
- ↑ 6,0 6,1 «A importância de Gilberto Freyre para a construção da Nação Brasileira - Parte II - Instituto Millenium». 11 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2017.