Το γεράκι της Μάλτας (μυθιστόρημα)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά το μυθιστόρημα. Για την ομώνυμη ταινία του 1941, δείτε: Το Γεράκι της Μάλτας (ταινία).
Το Γεράκι της Μάλτας
Εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης
ΣυγγραφέαςΝτάσιελ Χάμετ
ΤίτλοςThe Maltese Falcon
ΓλώσσαΑγγλικά
Ημερομηνία δημιουργίας1930
Ημερομηνία δημοσίευσης1930
Μορφήαστυνομική λογοτεχνία
Χαρακτήρες
  • Σαμ Σπέιντ
  • Μπρίτζετ Ο' Σόνεσι
  • Κάσπερ Γκάτμαν
  • Τζόελ Κάιρο
  • Γουίλμερ Κουκ
  • Έφη Περίν
Τόπος Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
LC ClassOL47289W
LΤ ID38504[1]
Πρώτη έκδοσηAlfred A. Knopf
ΠροηγούμενοThe Dain Curse
ΕπόμενοThe Glass Key
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Το Γεράκι της Μάλτας (αγγλικά: The Maltese Falcon‎‎) είναι σκληρό αστυνομικό μυθιστόρημα του 1930 από τον Αμερικανό συγγραφέα Ντάσιελ Χάμετ, που κυκλοφόρησε αρχικά στο περιοδικό Μαύρη Μάσκα ξεκινώντας από το τεύχος Σεπτεμβρίου 1929. Η ιστορία λέγεται εξ ολοκλήρου σε αφήγηση τρίτου προσώπου. Δεν υπάρχει καμία περιγραφή των σκέψεων ή των συναισθημάτων οποιουδήποτε χαρακτήρα, μόνο τι λένε και τι κάνουν και πώς φαίνονται.

Ο κύριος χαρακτήρας, ο Σαμ Σπέιντ (ο οποίος εμφανίστηκε επίσης αργότερα σε μερικά λιγότερο γνωστά διηγήματα), ήταν μια απομάκρυνση από τον ανώνυμο ντετέκτιβ του Χάμετ, Κοντινεντάλ Οπ. Ο Σπέιντ συνδύαζε πολλά χαρακτηριστικά προηγούμενων ντετέκτιβ, κυρίως την ψυχρή του ιδιοσυγκρασία, το έντονο βλέμμα στη λεπτομέρεια, την ακλόνητη και μερικές φορές αδίστακτη αποφασιστικότητα να επιτύχει τη δική του μορφή δικαιοσύνης και την παντελή έλλειψη συναισθηματισμού. Το 1990 το μυθιστόρημα κατατάχθηκε στη 10η θέση στη λίστα με τα 100 κορυφαία αστυνομικά μυθιστορήματα όλων των εποχών από την Ένωση Συγγραφέων Εγκλημάτων. Πέντε χρόνια αργότερα, σε μια παρόμοια λίστα από τους Ένωση Συγγραφέων Μυστηρίου, το μυθιστόρημα κατατάχθηκε τρίτο.[2]

"Το γεράκι της Μάλτας" χαρακτηρίστηκε από τους κριτικούς ως η καλύτερη αστυνομική ιστορία που γράφτηκε ποτέ και θεωρείται εμβληματικό στο είδος του. Το μυθιστόρημα έχει διασκευαστεί για τον κινηματογράφο τέσσερις φορές, με τις δύο φορές να είναι με τον αρχικό του τίτλο: Το 1931 προβλήθηκε η πρώτη εκδοχή σε σκηνοθεσία Ρόι ντελ Ρουθ, με τον Ρικάρντο Κορτέζ στον ρόλο του Σπέιντ, το 1936 μια δεύτερη έκδοση, με τίτλο "Ο σατανάς συνάντησε μια κυρία", το 1941 από τον Τζον Χιούστον, στη διασημότερη εκδοχή του, με τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ στο ρόλο του ντετέκτιβ Σαμ Σπέιντ και το 1975, ένα ψεύτικο σίκουελ με τίτλο "Το μαύρο πουλί", με τον Τζορτζ Σίγκαλ ως Σαμ Σπέιντ Τζούνιορ.

Υπόθεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Σαμ Σπέιντ είναι ιδιωτικός ντετέκτιβ στο Σαν Φρανσίσκο, σε συνεργασία με τον Μάιλς Άρτσερ. Η όμορφη "Μις Γουόντερλι" τους προσλαμβάνει για να εντοπίσουν τον Φλόιντ Θέρσμπυ, ο οποίος, όπως ισχυρίζεται, έχει φύγει με την αδερφή της. Ο Άρτσερ αναλαμβάνει την πρώτη έρευνα, αλλά βρίσκεται νεκρός από πυροβολισμό εκείνο το βράδυ. Ο Θέρσμπυ σκοτώνεται επίσης αργότερα και ο Σπέιντ καθίσταται ύποπτος από τις διωκτικές αρχές. Το επόμενο πρωί, ο Σπέιντ λέει ψυχρά στη γραμματέα του γραφείου του, Έφη Περίν, να ξαναβάψει την πόρτα του γραφείου και να τοποθετήσει νέα επιγραφή με τίτλο ως «Σάμουελ Σπέιντ».

Η «Μις Γουόντερλι» αποκαλύπτεται σύντομα ότι είναι μια τυχοδιώκτρια με το όνομα Μπρίτζετ Ο' Σόνεσι, η οποία συμμετέχει στην αναζήτηση ενός μαύρου αγαλματιδίου άγνωστης αλλά μεγάλης αξίας. Επίσης και άλλοι είναι στην αναζήτηση αυτού του γερακιού, συμπεριλαμβανομένου του Τζόελ Κάιρο, και του Κάσπερ Γκάτμαν, ενός χοντρού άνδρα που συνοδεύεται από έναν μοχθηρό νεαρό ένοπλο, τον Γουίλμερ Κουκ. Η Ο' Σόνεσι εκλιπαρεί για την προστασία του Σπέιντ ενώ του λέει όσο το δυνατόν λιγότερα. Συναντιούνται με τον Κάιρο στο διαμέρισμα του Σπέιντ, και ο Σπέιντ πιέζει ξανά την Ο'Σόνεσι για επιπλέον λεπτομέρειες, η οποία και πάλι σταματά αλλά φιλάει τον Σπέιντ. Το επόμενο πρωί, κοιμάται στο κρεβάτι του. Αφήνοντάς την εκεί, ο Σπέιντ ξεφεύγει για να ψάξει το διαμέρισμά της. Η Έφη πιστεύει ότι η Ο'Σόνεσι "είναι εντάξει" και ο Σπέιντ πρέπει να τη βοηθήσει. Η Έφη συμφωνεί να την κρύψει στο ίδιο της το σπίτι, αλλά η Ο' Σόνεσι εξαφανίζεται ξανά. Όταν ο Σπέιντ συναντά τον Γκάτμαν στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του, κανένας από τους δύο δεν θα πει τι ξέρει. Ο Σπέιντ υπονοεί ότι ενεργεί για τον εαυτό του, όχι την Ο'Σόνεσι. Η αστυνομία υποπτεύεται τον Σπέιντ για τους φόνους και στριμώχνει τη γυναίκα του Άρτσερ, Άιβα. Ο εισαγγελέας συνδέει τους φόνους με τον Ντίξι Μόναχαν, έναν τζογαδόρο από το Σικάγο που είχε απασχολήσει τον Θέρσμπυ ως σωματοφύλακα στην Άπω Ανατολή.

Σε μια δεύτερη συνάντηση, ο Γκάτμαν λέει στον Σπέιντ την ιστορία του γερακιού. Κατασκευάστηκε από χρυσό και κοσμήματα από τους Ιππότες της Μάλτας του 16ου αιώνα ως δώρο στον βασιλιά της Ισπανίας, αλλά εκλάπη από πειρατές. Αφού πέρασε από ιδιοκτήτη σε ιδιοκτήτη, κάποια στιγμή επικαλύφθηκε με μαύρο σμάλτο για να κρύψει την αξία του. Ο Γκάτμαν εντόπισε το γεράκι στον στρατηγό Κεμίντοφ, έναν Ρώσο εξόριστο στην Κωνσταντινούπολη και προσέλαβε την Ο'Σόνεσι για να το πάρει. Η Ο'Σόνεσι και ο Θέρσμπυ κατέφυγαν με το γεράκι στο Χονγκ Κονγκ και από εκεί στο Σαν Φρανσίσκο. Κατά τη διάρκεια αυτής της συνομιλίας, ο Γκάτμαν ναρκώνει τον Σπέιντ, ο οποίος λιποθυμά και πέφτει στο πάτωμα.

Ο Σπέιντ ξυπνά μόνος του και επιστρέφει στο γραφείο του, όπου ένας τραυματισμένος καπετάνιος του πλοίου μπαίνει μέσα με ένα πακέτο που περιέχει το γεράκι και πεθαίνει. Η Ο'Σόνεσι τηλεφωνεί στο γραφείο, εκλιπαρεί για τη βοήθεια του Σπέιντ, αλλά τον στέλνει σε λάθος διεύθυνση. Όταν επιστρέφει, η Ο'Σόνεσι περιμένει μπροστά από την πολυκατοικία του Σπέιντ. Μέσα στο διαμέρισμα του Σπέιντ βρίσκουν τον Γκάτμαν, τον Γουίλμερ και τον Κάιρο να περιμένουν με τραβηγμένα όπλα. Ο Γκάτμαν παρουσιάζει 10.000 δολάρια σε μετρητά για το γεράκι, αλλά ο Σπέιντ υποστηρίζει ότι η αστυνομία πρέπει να συλλάβει κάποιον για τους φόνους. Κατά τη διάρκεια ενός καυγά, ο Σπέιντ χτυπά τον Γουίλμερ και ο Γκάτμαν συμφωνεί να δώσει τον Γουίλμερ στην αστυνομία.

Ο Σπέιντ αναθέτει στην Έφη να φέρει το γεράκι, αλλά ο Γκάτμαν ανακαλύπτει ότι είναι ψεύτικο (ένα ομοίωμα που έφτιαξε ο στρατηγός Κεμίντοφ, ή πιθανώς το γεράκι του θρύλου δεν ήταν ποτέ αληθινό). Κατά τη διάρκεια του ενθουσιασμού, ο Γουίλμερ δραπετεύει. Ο Γκάτμαν αποφασίζει να πάει στην Κωνσταντινούπολη για το βρει το πραγματικό γεράκι μαζί με τον Κάιρο. Στη συνέχεια, ο Σπέιντ καλεί την αστυνομία και τους λέει την ιστορία, προσθέτοντας ότι έχει τα όπλα του Γουίλμερ και άλλα στοιχεία. Ενώ περιμένουν, εκφοβίζει την Ο'Σόνεσι για να ομολογήσει τον πραγματικό της ρόλο.

Ο Άρτσερ πυροβολήθηκε με το όπλο του Θέρσμπυ, αλλά από αυτήν. Του έχει πει ψέματα και τον έχει διπλοσταυρώσει. Η Ο'Σόνεσι τα παραδέχεται όλα αυτά, αλλά ομολογεί ότι είναι ερωτευμένη με τον Σπέιντ. Ίσως τη νοιάζεται, παραδέχεται ο Σπέιντ, αλλά της λέει: «Δεν θα σου παίξω τον ήρωα» – για προσωπικούς λόγους καθώς και για την ανάγκη δικαιοσύνης για τον νεκρό συνεργάτη του. Αν καταφέρει να ξεφύγει με μια μεγάλη ποινή φυλάκισης, της υπόσχεται ότι θα την περιμένει, αλλά αν την εκτελέσουν, θα τη θυμάται για πάντα.

Όταν φτάνει η αστυνομία, ο Σπέιντ παραδίδει την Ο'Σόνεσι και η αστυνομία του λέει ότι ο Γουίλμερ μόλις πυροβόλησε τον Γκάτμαν και τον σκότωσε.

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και ο ίδιος ο Χάμετ εργάστηκε για ένα διάστημα ως ιδιωτικός ντετέκτιβ για το Pinkerton Detective Agency στο Σαν Φρανσίσκο (και χρησιμοποίησε το όνομά του, Σάμιουελ, για τον πρωταγωνιστή της ιστορίας), ο Χάμετ υποστήριξε ότι «ο Σπέιντ δεν έχει πρωτότυπο. Είναι ένας ονειροπόλος αισθηματίας και ότι είναι αυτό που θα ήθελαν να είναι οι περισσότεροι από τους ιδιωτικούς ντετέκτιβ με τους οποίους συνεργάστηκα, και, στις πιο αστείες στιγμές τους».[3]

Ο Χάμετ φέρεται να βασίστηκε στα χρόνια του ως ντετέκτιβ δημιουργώντας πολλούς από τους άλλους χαρακτήρες για το Γεράκι της Μάλτας, το οποίο επαναδιασκευάζει στοιχεία από μερικές από τις ιστορίες του που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Μαύρη Μάσκα το 1925, "The Whosis Kid" και "The Gutting of Couffignal".[4] Το μυθιστόρημα κυκλοφόρησε σε πέντε μέρη στη Μαύρη Μάσκα το 1929 και το 1930 πριν εκδοθεί σε μορφή βιβλίου το 1930 από τον Άλφρεντ Νοπφ.

Προσαρμογές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια φωτογραφία του Γερακιού της Μάλτας που δημιουργήθηκε από τον Φρεντ Σέξτον για την ταινία του 1941 της Warner Bros.

Το μυθιστόρημα έχει διασκευαστεί για κινηματογράφο τέσσερις φορές, δύο φορές με τον αρχικό του τίτλο:

  • Το Γεράκι της Μάλτας (1931), η πρώτη εκδοχή, με πρωταγωνιστές τον Ρικάρντο Κορτέζ ως Σαμ Σπέιντ και την Μπέμπε Ντάνιελς ως Μπρίτζετ Ο’Σόνεσι. Το 1936, η Warner Bros. προσπάθησε να επανακυκλοφορήσει την ταινία αλλά δεν πήρε την έγκριση από τους λογοκριτές του Κώδικα Παραγωγής Χέιζ λόγω του "άσεμνου" περιεχομένου της. Αυτό οδήγησε στην παραγωγή της έκδοσης του 1936. Μόνο μετά το 1966 μπόρεσαν να προβληθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες μη επεξεργασμένα αντίγραφα της ταινίας του 1931.
  • Ο σατανάς συνάντησε μια κυρία (1936), μια κωμική μεταφορά με πρωταγωνιστές την Μπέτι Ντέιβις και τον Γουόρεν Γουίλιαμ, με τον Σαμ Σπέιντ να γίνεται "Τεντ Σέιν". Η ταινία έλαβε κακές κριτικές και η Ντέιβις αργότερα αναφέρθηκε στην ταινία ως «σκουπίδι».
  • Το Γεράκι της Μάλτας (1941), η τρίτη και πιο γνωστή εκδοχή, που θεωρείται κλασικό φιλμ νουάρ. Αυτή η έκδοση έριξε μεγάλο μέρος του υποβλητικού περιεχομένου στην έκδοση του 1931. Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, Μαίρη Άστορ, Πίτερ Λόρε, Σίντνεϊ Γκρίνστριτ και Γκλάντις Τζορτζ.
  • Το μαύρο πουλί (1975), ένα ψεύτικο σίκουελ, με τον Τζορτζ Σίγκαλ ως Σαμ Σπέιντ, Τζ. και τους Ελάιζα Κουκ και Λι Πάτρικ να επαναλαμβάνουν τους ρόλους τους από την ταινία του 1941.

Υπήρξαν δύο ηχητικές προσαρμογές του μυθιστορήματος:

  • Το Γεράκι της Μάλτας (2001), μια δραματοποίηση με πλήρες καστ από το BBC Radio 4, με τη Jane Lapotaire και τον Τομ Γουίλκινσον.[5]
  • Το Γεράκι της Μάλτας (2008), μια ηχητική δραματοποίηση από το Hollywood Theatre of the Ear.[6]

Υπήρξαν επίσης θεατρικές προσαρμογές στις ΗΠΑ:

  • Το Γεράκι της Μάλτας ήταν παραγωγή της The Long Beach Shakespeare Company και έκανε πρεμιέρα στις 29 Απριλίου 2005, όταν το βιβλίο του Χάμετ διασκευάστηκε και σκηνοθέτησε ο Μάρτιν Πόουπ. Δύο χρόνια αργότερα η ίδια εταιρεία δημιούργησε μια δεύτερη προσαρμογή, αυτή από την Έλεν Μπόρτζερς, την καλλιτεχνική διευθύντρια της εταιρείας.[7]
  • Η δολοφονία της Μάλτας (2008), του θεατρικού συγγραφέα Μπράιαν Κόλεϊ, που ανατέθηκε από τη Βιβλιοθήκη της Κομητείας Τζόνσον στο Κάνσας ως μέρος του Εθνικού Κληροδοτήματος για τις Τέχνες Big Read..[8]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «The Maltese Falcon by Dashiell Hammett | LibraryThing». Ανακτήθηκε στις 10  Αυγούστου 2023.
  2. The Crown Crime Companion. The Top 100 Mystery Novels of All Time Selected by the Mystery Writers of America, annotated by Otto Penzler and compiled by Mickey Friedman (New York, 1995) ((ISBN 0-517-88115-2)).
  3. Introduction to The Maltese Falcon (1934 edition)
  4. Hammett, Dashiell. «Introduction to The Maltese Falcon (1934 edition)». Ανακτήθηκε στις 15 Απριλίου 2007. 
  5. The Maltese Falcon. Worldcat. OCLC 223117029. 
  6. WorldCat
  7. "Long Beach Shakespeare Company produces work both old and new", Long Beach Press Telegram, 6 December 2007
  8. New Play Exchange

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Herron, Don (2009). The Dashiell Hammett Tour: Thirtieth Anniversary Guidebook. San Francisco: Vince Emery Productions.
  • Layman, Richard (2000). Literary Masterpieces. Vol 3, The Maltese Falcon. Farmington Hills, Michigan: Gale Group.
  • Layman, Richard, ed. (2005). Discovering The Maltese Falcon and Sam Spade: The Evolution of Dashiell Hammett's Masterpiece, Including John Huston's Movie with Humphrey Bogart. San Francisco: Vince Emery Productions,.
  • Miller, Walter James (1988). Dashiell Hammett's The Maltese Falcon: A Critical Commentary. New York: Simon & Schuster.
  • Stone, Dan (2006). An Introduction to The Maltese Falcon by Dashiell Hammett: Audio Guide. Washington, D.C.: National Endowment for the Arts.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Listen to the Old Time Radio adaption of The Maltese Falcon (starring Humphrey Bogart, Mary Astor and Sydney Greenstreet)