Τζόνγκα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Το Τζακάρ Τζονγκ, εκπρόσωπος της ξεχωριστής αρχιτεκτονικής τζονγκ, πρώτο συνθετικό της λέξης τζόνγκα

Η Τζόνγκα ή Μπουτανέζικα (རྫོང་ཁ་), είναι μια σινοθιβετική γλώσσα, η οποία ομιλείται από πάνω από μισό εκατομμύριο άτομα στο Μπουτάν. Είναι η εθνική και μοναδική επίσημη γλώσσα του Βασιλείου του Μπουτάν[1]. Η γλώσσα γράφεται με το θιβετιανό αλφάβητο

Η λέξη τζόνγκα σημαίνει "γλώσσα της επαρχίας", αφού κα σημαίνει γλώσσα και τζονγκ "επαρχία". Η περιφερειακή αρχιτεκτονική "τζονγκ" εντοπίζεται σε μοναστήρια που ίδρυσε ο Νγκαουάνγκ Ναμγκιάλμ (ενοποιητής των Μπουτανέζων), 1ος Ζαμπντρούνγκ Ρινπότσε, τον 17ο αιώνα. Το 2013 η τζόνγκα ήταν μητρική γλώσσα 171.080 ατόμων, ενώ την μιλούσαν περίπου 640.000 άτομα.

Χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Τζόνγκα και οι διάλεκτοί της είναι η μητρική γλώσσα των οκτώ δυτικών επαρχιών του Μπουτάν (Ουανγκντούε Φοντράνγκ, Πουνάκα, Τιμπού, Γκάσα, Πάρο, Χα, Νταγκάνα και Τσούχα).[2] Υπάρχουν επίσης αυτόχθονες ομιλητές της Τζόνγκα πέριξ της πόλης Καλιμπόνγκ, που παλαιότερα ανήκε στο Μπουτάν, αλλά σήμερα είναι ινδική, ευρισκόμενη στον ορεινό βορρά της Δυτικής Βεγγάλης στην Ινδία.

Η Τζόνγκα καθιερώθηκε ως η εθνική γλώσσα του Μπουτάν το 1971. [3] Η μελέτη της Τζόνγκα είναι υποχρεωτικό μάθημα σε όλα τα σχολεία του Μπουτάν. Η γλώσσα αποτελεί Lingua franca (κοινή διάλεκτος συνομιλίας) στις επαρχίες στα νότια και τα ανατολικά, όπου δεν είναι η μητρική γλώσσα. Η μπουτανέζικη κινηματογραφική ταινία Travellers and Magicians (Ταξιδιώτες και Μάγοι) του 2003 αποδίδεται εξ ολοκλήρου σε γλώσσα Τζόνγκα.

Σύστημα γραφής[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το θιβετιανό αλφάβητο που χρησιμοποιείται στο γραπτό λόγο της Τζόνγκα έχει τριάντα βασικά σύμβολα για τα σύμφωνα. Γράφεται συνήθως σε γραφή Ουτσέν, σε μορφές του θιβετιανού αλφάβητου γνωστές ως Τζόγι και Τζοτσούμ. Η έντυπη μορφή είναι γνωστή ως Τσουμ.[4]

Λατινοποίηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπάρχουν διάφορα συστήματα απόδοσης της Τζόνγκα με λατινικούς χαρακτήρες, ωστόσο όλα τα εφαρμοσθέντα συστήματα απέτυχαν να αναπαραγάγουν πιστά την ορθή προφορά.[5] Ένα φωνητικό σύστημα μετεγγραφής "Λατινικής Τζόνγκα" (Roman Dzongkha), που επινοήθηκε από τον γλωσσολόγο Τζορτζ φαν Ντριμ και βασίζεται στη φωνητική απόδοση (transcription), υιοθετήθηκε ως επίσημο σύστημα λατινοποίησης της Τζονγκα από την κυβέρνηση του Μπουτάν το 1991.[3]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «Constitution of the Kingdom of Bhutan. Art. 1, § 8» (PDF). Government of Bhutan. 18 Ιουλίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2011. 
  2. George van Driem· Karma Tshering (1998). Dzongkha. Languages of the Greater Himalayan Region. I. Leiden, The Netherlands: Research CNWS, School of Asian, African, and Amerindian Studies, Leiden University. σελ. 3. ISBN 90-5789-002-X. 
  3. 3,0 3,1 George van Driem (1991). Guide to Official Dzongkha Romanization (PDF). Dzongkha Development Commission of The Royal Government of Bhutan. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2019. 
  4. George van Driem (1998). Dzongkha = Rdoṅ-kha. Leiden: Research School, CNWS. σελ. 47. ISBN 90-5789-002-X. 
  5. Παραδείγματα λατινοποίησης: [1] (θιβετιανής), [2] (τζόνγκα)