Στάνε Ντόλαντς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Στάνε Ντόλαντς
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση16  Νοεμβρίου 1925[1][2]
Hrastnik
Θάνατος13  Δεκεμβρίου 1999[1][2]
Λιουμπλιάνα
Χώρα πολιτογράφησηςΣοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας
Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΣλοβενικά[3][4]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Ουψάλα
Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνας[5]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
πολιτικός κομισάριος
διδάσκων πανεπιστημίου
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΈνωση Κομουνιστών της Γιουγκοσλαβίας
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατόςσυνταγματάρχης
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΤάγμα των Ηρώων της Σοσιαλιστικής Εργασίας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Στάνε Ντόλαντς (σλοβενικά: Stane Dolanc) (16 Νοεμβρίου 1925 - 13 Δεκεμβρίου 1999) ήταν Γιουγκοσλάβος κομμουνιστής πολιτικός από τη Σλοβενία, από τους στενότερους συνεργάτες του προέδρου Γιόσιπ Μπροζ Τίτο και ένας από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη γιουγκοσλαβική ομοσπονδιακή πολιτική στη δεκαετία του 1970 και του 1980. Διετέλεσε γραμματέας του εκτελεστικού γραφείου του προεδρείου της κεντρικής επιτροπής της ένωσης κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας την περίοδο 1971-1978, ομοσπονδιακός υπουργός Εσωτερικών την περίοδο 1982-1984 και μέλος της προεδρίας της Γιουγκοσλαβίας από 1984-1989. Τακτικά διορίζεται μέλος του ομοσπονδιακού συμβουλίου για την προστασία της συνταγματικής τάξης και στην προεδρία του σώματος στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Στην πολιτική του σταδιοδρομία υπερασπίστηκε την ισχυρή και αυταρχική διακυβέρνηση και αγωνίστηκε ενάντια στον εθνικισμό που προέρχονταν από διάφορα μέρη της χώρας. Είχε επιρροή σε γιουγκοσλαβικές δομές ασφάλειας και πιστεύεται ότι ενέπνευσε μια σειρά συλλήψεων με πολιτικά κίνητρα, ειδικά όταν ήταν υπουργός Εσωτερικών[6].

Πρόωρη ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γεννήθηκε σε μια οικογένεια εργαζομένων στη σλοβενική πόλη Χράστνικ. Αφού τελείωσε το δημοτικό σχολείο στη γενέτειρά του, τον έστειλαν στο Γυμνάσιο Μπέζιγκραντ στη Λιουμπλιάνα. Τον Απρίλιο του 1941, η βόρεια Σλοβενία είχε καταληφθεί από τη ναζιστική Γερμανία ο Ντόλαντς συνέχισε την εκπαίδευσή του στο Γκρατς της Αυστρίας. Το 1944 ενώθηκε με τους Γιουγκοσλάβους παρτιζάνους και συνέχισε τη στρατιωτική του καριέρα και μετά τον πόλεμο. Υπηρέτησε ως αναπληρωτής εισαγγελέας του στρατού στη Λιουμπλιάνα και τελείωσε τη καριέρα του στο στρατό το 1960, ενώ ήταν συνταγματάρχης στο Ζάγκρεμπ στο γραφείο του γιουγκοσλαβικού στρατού στην υπηρεσία αντικατασκοπείας[6]. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του σταδιοδρομίας έλαβε πτυχίο πανεπιστημίου και το 1960 διετέλεσε διευθυντής της πολιτικού σχολής θετικών επιστημών στη Λιουμπλιάνα[6].

Πολιτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1965 έγινε μέλος της κεντρικής επιτροπής του συνδέσμου κομμουνιστών της Σλοβενίας[7], και στο ένατο συνέδριο του το 1969 εξελέγη μέλος του. Δύο χρόνια αργότερα έγινε γραμματέας του νεοσύστατου εκτελεστικού γραφείου του κόμματος του προεδρείου και έγινε το νούμερο δύο στην πολιτική[8], στην πραγματικότητα το πραγματικό νούμερο δύο όμως της Γιουγκοσλαβικής πολιτικής παρέμεινε ο Έντβαρντ Καρντέλι ισόβιος συνεργάτης του προέδρου Τίτο. Ο Ντόλαντς γρήγορα απέκτησε μεγάλη επιρροή στο κόμμα. Ήταν ένας από τους κύριους οργανωτές της συνεδρίασης του προεδρείου τον Δεκέμβρη του 1971, που οδήγησε στην παραίτηση των ηγετών της Κροατικής Άνοιξης. Τον Νοέμβριο του 1972 κάλεσε για εκκαθαρίσεις της φιλελεύθερης πτέρυγας του σλοβένικου υποκαταστήματος του κόμματος που τελικά έλαβε χώρα[9].

Αν και η θέση του γραμματέα εκτελεστικού γραφείου έμελλε να αλλάζει κάτοχο κάθε χρόνο, ο Ντόλαντς κράτησε για οκτώ χρόνια[10]. Ενώ ήταν στο γραφείο συχνά αναφέρεται ως διάδοχος τού Τίτο[11][12]. Στο ενδέκατο συνέδριο του κόμματος το 1978 το εκτελεστικό γραφείο καταργήθηκε[13] και ο Ντόλαντς διορίστηκε γραμματέας του προεδρείου αλλά παραιτήθηκε από αυτή τη θέση τον Μάιο του 1979. Τον Ιούνιο του 1979 είχε εκ νέου διοριστεί μέλος του ομοσπονδιακού συμβουλίου για την προστασία της συνταγματικής τάξης, και στο γραφείο της Γιουγκοσλαβικής προεδρίας του συντονισμού της εσωτερικής ασφαλείας των θεσμών[14].

Τον Μάιο του 1982 έγινε ο γραμματέας (υπουργός) των Εσωτερικών στη νέα γιουγκοσλαβική κυβέρνηση. Τον Μάιο του 1983 παραπονέθηκε για την αύξηση του εθνικισμού και των εχθρικών ενεργειών ενάντια στο κομμουνιστικό καθεστώς και κατηγόρησε διαφωνούντες διανοουμένους ως μία από τις κινητήριες δυνάμεις το[15]. Στο Βελιγράδι 28 συμμετέχοντες από μια διάλεξη του Μίλοβαν Τζίλας τους έφεραν σε αστυνομική ανάκριση, ένας από αυτούς βρέθηκε νεκρός λίγες ημέρες αργότερα, ενώ έξι άλλοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με δίκη, η οποία οδήγησε ωστόσο σε επιεικείς ποινές ή όχι τιμωρίες. Ένας από τους συμμετέχοντες της διάλεξης ο Βόισλαβ Σέσελι συνελήφθη και πάλι σε λίγες εβδομάδες αργότερα για την αναγραφή εθνικιστικών ιδεών σε ένα αδημοσίευτο δοκίμιο. Ο Ντόλαντς τον καταδίκασε δημοσίως σε τηλεοπτική συνέντευξη και ο Σέσελι τελικά καταδικάστηκε για πολλά χρόνια φυλάκισης[6][16] Ο Ντόλαντς κατηγορείται ότι διέταξε τις δολοφονίες πολιτικών ακτιβιστών που διαπράττονταν από τις Γιουγκοσλαβικές υπηρεσίες ασφαλείας στο εξωτερικό[6].

Από Μάιο 1984 έως Μάιο 1989 ήταν μέλος της προεδρίας της Γιουγκοσλαβίας και πρόεδρος του ομοσπονδιακού συμβουλίου για την προστασία της συνταγματικής τάξης. Μία από τις τελευταίες δημόσιες παρεμβάσεις του ήταν μια συνέντευξη με το περιοδικό φιλελεύθερη αντιπολίτευση "Mladina " που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 1989, στην οποία περιέγραψε τον εαυτό του ως "τελευταίο Τιτοϊστή"[6].Από το 1988-1089 ήταν υπέρ προς τη νέα γραμμή της σλοβενικής κομμουνιστικής ηγεσία που άνοιγε το δρόμο για την πολιτική φιλελευθεροποίηση και για την απόσχιση της Σλοβενίας[17]. Στα απομνημονεύματά της η Γιοβάνκα Μπροζ δηλώνει ότι θεωρεί τον Ντόλαντς "έναν από εκείνους που είναι οι πιο υπεύθυνοι για τη διάλυση της χώρας" και τον κατηγόρησε ότι είναι ένας Γερμανός κατάσκοπος[18].

Μετά τη θητεία του στην ομοσπονδιακή προεδρία και την απόσυρση του από την πολιτική αποχώρησε από τη δημόσια ζωή και έζησε στη Σλοβενία. Πέθανε στη Λιουμπλιάνα, στις 12 Δεκεμβρίου, 1999 από εγκεφαλικό επεισόδιο[6].

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Bojan Balkovec et al., Slovenska kronika XX. stoletja (Ljubljana: Nova revija (magazine), 1997).
  • Miran Lesjak & Bernard Nežmah, "Poslednji titoist" (interview with Stane Dolanc) in Mladina, n. 18 (May 19, 1989).
  • Božo Repe, Rdeča Slovenija: tokovi in obrazi iz obdobja socializma (Ljubljana: Sophia, 2003).
  • Bernard Nežmah, "Stane Dolanc (1926–1999): najtrša pest slovenskih komunistov" in Mladina, n. 51 (December 20, 1999).
  • Božo Repe, "Vojak partije, veliki gobar iz Martuljka, naš čovik: smrt Staneta Dolanca" in Delo, y. 41, n. 294 (December 18, 1999).

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 12676274g.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 (Γερμανικά) Munzinger Personen. 00000013395. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ plus.si.cobiss.net/opac7/conor/8377187.
  4. ↑ CONOR.SI. 8377187.
  5. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιουλίου 2019.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 «Svetlana Vasovic Mekina: Stane Dolanc, titoista. Vreme, no. 467, 18 December 1999». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2014. 
  7. ↑ «Igor Mekina: Umro čuvar tajni. AIM Ljubljana, December 15, 1999». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2014. 
  8. ↑ Slobodan Stankovic: Slovene Dolanc Resigns? Serb Dragosavac New Secretary of CC Presidium. Radio Free Europe Research, 17 May 1979
  9. ↑ Slobodan Stankovic: After Slovenian Central Committee Plenum. Radio Free Europe Research, 8 November 1972 at the Wayback Machine
  10. ↑ Slobodan Stankovic: Stane Dolanc's Unusual Press Conference. Radio Free Europe Research, 19 June 1979
  11. ↑ Slobodan Stankovic: The Problem of the Succession to Tito. Radio Free Europe Research, 11 March 1974
  12. ↑ [Jože Pirjevec: Jugoslávie 1918-1992. Praha, 2000. P. 403]
  13. ↑ Slobodan Stankovic: Yugoslavia in 1978. Radio Free Europe Research, 3 January 1979
  14. ↑ Slobodan Stankovic: More Power for Army Generals in Yugoslavia. Radio Free Europe Research, 29 June 1979
  15. ↑ Slobodan Stankovic: Hostile Activities Increasing, Yugoslav Interior Minister Complains. Radio Free Europe Research, 17 May 1983
  16. ↑ [Pirjevec 2000, p. 432-433]
  17. ↑ Dejan Jović: Jugoslavija - država Koja je odumrla. Ζάγκρεμπ, 2003. Σ. 449
  18. ↑ Oslobodjenje Momoirs of Jovanka Broz


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Στάνε_Ντόλαντς&oldid=10151201"