Σερβικό Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα
Το Σερβικό Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (σερβικά : Српска социјалдемократска партија) ήταν πολιτικό κόμμα που δραστηριοποιήθηκε στο Βασίλειο της Σερβίας και το Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων από το 1903 μέχρι το 1919.
Κατά τη σύντομη δράση του ξέσπασαν οι Βαλκανικοί πόλεμοι και στις παραμονές του Πρώτου παγκοσμίου πολέμου είχε αντιπολεμικό πρόγραμμα και η ιδεολογία του κόμματος βασίζονταν στην ιδέα της ταξικής επανάστασης και της ενοποίησης των λαών των Βαλκανίων σε μία συνομοσπονδία. Το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Σερβίας εισήλθε στην Σερβική ιστορία ως το μόνο πριν από το μεγάλο πόλεμο ψηφοφορίας στο κοινοβούλιο κατά τον πόλεμο, όπως χαρακτηρίστηκε, του προϋπολογισμού[1].
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τον Αύγουστο του 1903 στο Βελιγράδι έγινε συγχώνευση των οργανώσεων του εργατικού κινήματος, που επηρεάστηκαν ιδεολογικά από τον σοσιαλιστή Σβέτοζαρ Μάρκοβιτς και τον Βάσα Πελάσγιτσα. Τελικά κάτω από την καθοδήγηση του Δημήτριε Τούκοβιτς ιδρύθηκε ως μια επαναστατική μαρξιστική οργάνωση.
Ο πρώτος πρόεδρος της ήταν ο Ντράγκιτσα Λάπσεβιτς. Οι περισσότεροι από τους ηγέτες του κόμματος ήταν από το Ούζιτσε εκτός του Λάπσεβιτς, ακόμα και ο Ράντοβαν Ντράγκοβιτς, ο Δημήτριε Τούκοβιτς, ο Ντούσαν Πόποβιτς και πολλοί άλλοι[2]. Υπό την καθοδήγηση του Τούκοβιτς αποδέχθηκε τον μαρξιστικό προσανατολισμό και χτίστηκε ως μια επαναστατική οργάνωση. Η δραστηριότητα στο κόμμα επικεντρώθηκε στη μάχη για την καθολική ψηφοφορία, στη νομοθεσία για την προστασία των εργαζομένων και την οργάνωση των απεργιών, οι οποίες συνέβαλαν στην αύξηση των μισθών, μείωση των ωρών εργασίας και καλύτερες συνθήκες εργασίας[3]. Το κόμμα επένδυσε πολλά στην εκπαίδευση των μελών του, με την δημιουργία σοσιααλιστικής βιβλιοθήκης και διάφορα κομματικά περιοδικά. Το κόμμα είχε πολλές διασυνδέσεις και ήταν ιδιαίτερα ισχυρό σε δημοσιογραφικούς κύκλους[3]. Σε διεθνές επίπεδο είναι μέλος της Δεύτερης Διεθνούς[4]. Οι εκπρόσωποί του είχαν καλή φήμη στους ευρωπαϊκούς σοσιαλδημοκρατικούς κύκλους.
Ο υπουργός αστυνομίας Στόγιαν Πρότιτς το 1904 έστειλε αντισυνταγματική διαταγή κατά των Σοσιαλιστών διατάζοντας την αστυνομία να κάνει συλλήψεις και να καταστείλει το εργατικό κίνημα και απαγόρευσε τα σοσιαλδημοκρατικά φύλλα[5].
Στο κοινοβούλιο του Βασιλείου της Σερβίας το κόμμα είχε δύο βουλευτές. Έπειτα οδηγείται σε μια συνεπή αντιπολεμική πολιτική και καταψήφισε όλα τα δάνεια πολέμου κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο[3]. Την παραμονή των Βαλκανικών πολέμων αντιτίθεται σθεναρά στη επέκταση της Σερβίας με νέα εδάφη από την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία. Αυτό είναι οφείλεται στο ότι το κόμμα πίστευε οτι η προσάρτηση αυτών των εδαφών ήταν κατάκτηση κι όχι απελευθέρωση[6]. Ο Τούκοβιτς πίστευε αντί της εξάπλωσης της Σερβίας σε μια μεγαλύτερη ομοσπονδία των Βαλκανίων με πλήρης δημοκρατία και πλήρης ισότητας[7]. Για τους ίδιους λόγους το κόμμα διατηρούσε σχέσεις με τους αυστριακούς Σοσιαλδημοκράτες που υποστήριζαν την προσάρτηση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης .
Στις αρχές Μαρτίου 1909 ο τότε πρίγκηπας Γεώργιος Καραγιώργεβιτς ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τον Στέφαν Κολακόβιτσα, το καθεστώς προσπάθησε να καλύψει το έγκλημα, χαρακτηρίζοντάς το «μυστηριώδη δολοφονία", αλλά οι σέρβοι Σοσιαλδημοκράτες μέσω της εφημερίδας του κόμματος ξεκίνησαν μια επίμονη εκστρατεία απαιτώντας την τιμωρία του εγκλήματος[8]. Αυτό το γεγονός προκάλεσε μια μεγάλη καταιγίδα και ο Γιώργος στις 27 Μαρτίου 1909 αναγκάστηκε να παραιτηθεί από το θρόνο υπέρ του νεότερου αδελφού του Αλεξάνδρου[9] .
Οι Σέρβοι σοσιαλδημοκράτες ήταν για λόγους αρχής αντίθετοι στον πόλεμο, όπως έκαναν όταν η Αυστρουυγγαρία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Σερβίας το 1914. Βουλευτές του στη συνέλευση ήταν οι μοναδικοί όχι μόνο στη Σερβία, αλλά και στην Ευρώπη, οι οποίοι αρνήθηκαν να ψηφίσουν υπέρ των πολεμικών πιστώσεων κατά την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος διέκοψε τις εργασίες, επειδή το μεγαλύτερο μέρος των μελών και της ηγεσίας είχαν στρατολογηθεί[3].
Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το κόμμα επανέλαβε τις εργασίες του και ζήτησε την ενοποίηση όλων των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων. Κατά το 1919 ήταν ένας από τους εμπνευστές του Συνεδρίου της ενοποίησης , όπου υπήρξε μια συγχώνευση διαφόρων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων όπου σχηματίζεται το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας, αργότερα Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Antiratne i mirovne ideje u istoriji Srbije i antiratni pokreti do 2000. godine, Приступљено 25. 4. 2013.
- ↑ UŽIČKI MARKSISTI I POLITIČKI MISLIOCI Αρχειοθετήθηκε 2011-06-28 στο Wayback Machine., Приступљено 25. 4. 2013.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Od Srpske socijaldemokratske partije do Socijaldemokratske partije Αρχειοθετήθηκε 2016-03-13 στο Wayback Machine., Приступљено 25. 4. 2013.
- ↑ Spomenici na točkove Αρχειοθετήθηκε 2008-10-21 στο Wayback Machine., Приступљено 25. 4. 2013.
- ↑ Radovan Dragović, Raspis protiv socijalista Αρχειοθετήθηκε 2012-04-23 στο Wayback Machine., Приступљено 25. 4. 2013.
- ↑ Dimitrije Bogdanovnić, Knjiga o Kosovu Αρχειοθετήθηκε 2023-11-10 στο Wayback Machine., Приступљено 25. 4. 2013.
- ↑ D. Tucović, Srbija i Arbanija, 118.
- ↑ Kralj je ubica! Αρχειοθετήθηκε 2012-05-08 στο Wayback Machine., Приступљено 25. 4. 2013.
- ↑ Početak kraja monarhije Αρχειοθετήθηκε 2012-05-08 στο Wayback Machine., Приступљено 25. 4. 2013.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Енциклопедија Југославије (књига седма). „Југославенски лексикографски завод“, Загреб 1968. година.
- Историја Савеза комуниста Југославије. Издавачки центар „Комунист“, „Народна књига“, „Рад“ Београд 1985. година.