Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σαριγκαμίς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Σαριγκαμίς ή Σαρικαμίς ή και Σαρί-Καμίς (τουρκμεν. Sarygamyş, ουζμπ. Sariqamish, ρωσ. Сарыкамы́шское озеро) είναι σήμερα μεγάλη λίμνη στην Κεντρική Ασία, που όμως ήταν σχεδόν ανύπαρκτη πριν από πενήντα χρόνια. Βρίσκεται περίπου στο μέσο της αποστάσεως μεταξύ της Κασπίας Θάλασσας και της λίμνης Αράλης. Το βόρειο τέταρτο της λίμνης ανήκει στο Ουζμπεκιστάν και η υπόλοιπη στο Τουρκμενιστάν.

Γεωγραφικά και υδρολογικά δεδομένα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σαριγκαμίς έχει σήμερα έκταση 3.955 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βρίσκεται σε γεωγραφικές συντεταγμένες 42°00΄ Βόρειο πλάτος και 57°20΄ Ανατολικό μήκος. Το υψόμετρο της επιφάνειάς της είναι μόλις 5 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ το μέγιστο βάθος της ανέρχεται σε 40 μέτρα και το μέσο βάθος της είναι 8 μέτρα. Ο όγκος του νερού της ανέρχεται σήμερα σε 68,56 κυβικά χιλιόμετρα.

Μέχρι τον 17ο αιώνα η λίμνη τροφοδοτείτο από τον ποταμό Ουζμπόι (έναν κλάδο του μεγάλου ποταμού Αμού Ντάρια), ο οποίος συνέχιζε και χυνόταν στην Κασπία. Σήμερα ωστόσο οι βασικές πηγές υδάτων της λίμνης είναι ένα κανάλι από τον Αμού Ντάρια και οι αποστραγγίσεις των γύρω της αρδευόμενων περιοχών. Οι τελευταίες τη ρυπαίνουν με σημαντικές ποσότητες εντομοκτόνων, παρασιτοκτόνων και βαρέων μετάλλων.

Συνεισφορά στην αποξήρανση της Αράλης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σαριγκαμίς και αρκετές άλλες «κατά λάθος δημιουργημένες» λίμνες, όπως η λίμνη Αϊντάρ στον ποταμό Συρ Ντάρια, απορροφούσαν από την Αράλη περί τα 150 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως, συνεισφέροντας έτσι κατά το μεγαλύτερο μέρος στην αποξήρανση της Αράλης.

Η ονομασία της λίμνης προέρχεται από τις κοινές στις τουρκικές γλώσσες λέξεις Sari (= κίτρινο) και Qamish (= βύθισμα), μια αναφορά στο κιτρινωπό χρώμα της ιλύος και των αλάτων στην ξηρή λεκάνη όπου βρίσκεται σήμερα η λίμνη, προτού αυτή πλημμυρίσει μετά από σχέδια του τότε σοβιετικού κράτους. Οι σημερινές αρχές του Τουρκμενιστάν επιδιώκουν να «τουρκμενίσουν» την ονομασία, ισχυριζόμενες ότι είναι το τουρκμενικό sarykamysh = κίτρινο καλάμι.[1]

Η τουρκμενική πλευρά της λίμνης και η γη γύρω από αυτή προστατεύονται από το καταφύγιο άγριας ζωής Σαριγκαμίς.

Σε όλη την ιστορία της η λίμνη έχει εξαφανισθεί και αναδημιουργηθεί αρκετές φορές, με κριτήριο για αυτό την τροφοδοσία των νερών του Αμού Ντάρια. Οι περίοδοι ανυπαρξίας της λίμνης Σαριγκαμίς συνδέονταν με την εκβολή του ποταμού αυτού στην Αράλη. Η λίμνη υπήρχε στα τέλη της Νεογενούς γεωλογικής περιόδου, αλλά και κατά την πρώιμη παλαιολιθική εποχή[2], και μάλιστα με υψηλότερο επίπεδο επιφάνειας (58 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας), όταν η έκτασή της κάλυπτε και τη σημερινή λεκάνη Ασάκε-Αούνταν.[3] Υπήρχε επίσης από τον 14ο έως τον 16ο αιώνα μ.Χ (με στάθμη επιφάνειας 50 έως 62 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας).[2] Ανακαλύφθηκε και χαρτογραφήθηκε ως πολύ μικρή μόλις το 1876 από τον Ρώσο γεωγράφο Νικολάι Πετρούσεβιτς.[4] Η τελευταία φορά που τα νερά του Αμού Ντάρια εισήλθαν απευθείας στη λεκάνη της λίμνης ήταν κατά την πλημμύρα του 1878.[2][5]

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 η σχεδόν ανύπαρκτη τότε λίμνη Σαριγκαμίς άρχισε να γεμίζει με τις αποστραγγίσεις των γύρω της αρδευόμενων περιοχών,[6] δια μέσου του υδατοσυλλέκτη Νταριαλίκ. Αυτά τα νερά αρχικώς έφευγαν από την αριστερή όχθη του Αμού Ντάρια.[6][7]

  1. E.M. Pospelov: Geograficheskiye nazvaniya mira (Μόσχα 1998), σελ. 369
  2. 2,0 2,1 2,2 Сариқамиш сойлиги
  3. «Ассаке-Аудан». 
  4. Igor S. Zonn· Michael H. Glantz· Andrey G. Kostianoy· Aleksey N. Kosarev (2009). The Aral Sea Encyclopedia. Springer Science & Business Media. σελ. 251. doi:10.1007/978-3-540-85088-5. ISBN 978-3-540-85088-5. 
  5. Шнитников А. В. (1969). Внутривековая изменчивость компонентов общей увлажненности. Ленинград: Издательство «Наука». Ленинградское отделение, σελ. 130. 
  6. 6,0 6,1 Григорович Н. (1977). Солнце и вода, земля и соль (Наука и жизнь έκδοση), σελ. 68–69. 
  7. Сары-Камыш (Словарь современных географических названий έκδοση). Екатеринбург: У-Фактория. 2006.