Ρουσάλια

Τα Ρουσάλια (εκ του λατινικού Rosaria ή Rosalia, της ρωμαϊκής εορτής κατά την οποία στεφάνωναν τους τάφους των νεκρών με άνθη) αποτελεί νεκρικό έθιμο της βυζαντινής και της νεότερης ελληνικής παράδοσης που απαντά σε διάφορες περιοχές, όπως λ.χ. στα Μέγαρα.

Τα Ρουσάλια ανήκουν στα έθιμα αγερμού και πραγματοποιούνται κυρίως τις ημέρες της Διακαινησίμου Εβδομάδας και κατά την ημέρα της Πεντηκοστής, κατά την οποία, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, οι ψυχές επιστρέφουν στον Άδη, μετά τη σύντομη έξοδό τους από τη γη, που σηματοδοτήθηκε με το «Χριστός Ανέστη» της Κυριακής του Πάσχα.

Περιγραφή εθίμου

Κατά το ελληνικό έθιμο των Ρουσαλίων, ομάδα παιδιών ή ανδρών μεταβαίνουν από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας έναν σταυρό από λουλούδια, στερεωμένο στην κορυφή μιας σημαίας, τραγουδώντας άσματα του αγερμού. Η νοικοκυρά τούς προσφέρει αυγά, ενώ τόσο ο λουλουδένιος σταυρός όσο και η επωνυμία που διασώθηκε στη νεοελληνική παράδοση για το συγκεκριμένο έθιμο, παραπέμπει άμεσα στην αντίστοιχη νεκρική γιορτή των Ρωμαίων, rosaria ή rosalia.

Ενα χαρακτηριστικό ασμα αγερμού των Ρουσαλίων, της περιοχής των Μεγάρων, καταγράφεται από τον λαογραφο Γεώργιο Μέγα και είναι το εξής:

"- Να σας πούμε τα Ρουσάλια; / - Πέστε τα βρε παλικάρια / - Να στα πούμε σένα πρώτα / που σε ηύραμε στην πόρτα / κι εξ υστέρου της κυράς μας / και της ρουσοπέρδικάς μας / Κάτω σ' ένα περιβόλι / δάφνη και μηλιά μαλώνει: / - Δάφνη πήρες μου κλωνάρι / να με πάρει το ποτάμι / να με πάει τη Δύση-Δύση / κάτω στη γυαλέρνια βρύση"

Ενα από τα πλέον χαρακτηριστικά νεκρικα έθιμα των ελληνικών Ρουσαλίων που αποδεικνύουν σημαντικά τη ρωμαϊκή καταγωγή τους εντοπίζεται στη λαϊκή παράδοση της Βιθυνίας.