Προσαρμογή (οικονομικά)

Ο όρος προσαρμογή (ή «δημοσιονομική προσαρμογή») στα οικονομικά χρησιμοποιείται γενικά για να περιγράψει τη διαδικασία μεταβολής (είτε των τιμών, είτε των προσφερόμενων ποσοτήτων, είτε της ζήτησης) προς επίτευξη ισορροπίας προσφοράς και ζήτησης. Χρησιμοποιείται, αναφορικά με τη διαδικασία επαναφοράς σε ισορροπία προσφοράς και ζήτησης, σε περιπτώσεις όπου μεταβληθείσες εξωτερικές συνθήκες έχουν μετατοπίσει κάποια από τις καμπύλες προσφοράς και ζήτησης εκτός ισορροπίας. Η καμπύλη προσφοράς και ζήτησης μπορεί να περιγράφει μια οποιαδήποτε αγορά, π.χ. αγορά κάποιων συγκεκριμένων προϊόντων, χρηματαγορά, αγορά εργασίας, κ.λπ., ή ακόμα και τη συνολική προσφορά και ζήτηση μιας οικονομίας σε μακροοικονομικό επίπεδο. Ο όρος «προσαρμογή» ή «διαδικασία προσαρμογής» χρησιμοποιείται διότι η μεταβολή προς επίτευξη ισορροπίας είναι μεν αναπόφευκτη, η εξίσωση προσφοράς και ζήτησης (παραγωγής και εισοδήματος) είναι «νόμος» των οικονομικών, αλλά ωστόσο η μεταβολή δεν είναι αυτόματη. Σε μια οποιαδήποτε αγορά μέχρι να γίνει εξίσωση προσφοράς και ζήτησης μεσολαβεί κάποιος χρόνος και αυτό δεν συμβαίνει με έναν μοναδικό τρόπο αλλά μπορεί να συμβεί είτε με μεταβολές τιμών, είτε με μεταβολές προσφερόμενων ποσοτήτων, είτε με μεταβολές ζητούμενων ποσοτήτων, είτε και με τα τρία. Ποιος ακριβώς θα είναι ο μηχανισμός προσαρμογής και ο αναγκαίος χρόνος εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως οι ελαστικότητες ή ακαμψίες της συγκεκριμένης αγοράς, ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνονται οι προσδοκίες για το πραγματικό επίπεδο των τιμών κ.ά.

Ο όρος προσαρμογή και ειδικότερα δημοσιονομική προσαρμογή χρησιμοποιείται επίσης σε σχέση με τις (συνηθέστερα υποανάπτυκτες αλλά όχι μόνο) χώρες που έχουν χρεοκοπήσει, έχουν δηλαδή τεθεί εκτός χρηματαγορών και αγορών συναλλάγματος και λαμβάνουν χρηματοδότηση από το Διεθνές Ταμείο των χωρών του ΟΗΕ που υπάρχει για αυτό το σκοπό. Σε αυτό το πλαίσιο, σύμφωνα με το φυλλάδιο του ΔΝΤ με τίτλο Fiscal Adjustment for Stability and Growth (Δημοσιονομική Προσαρμογή για Σταθερότητα και Ανάπτυξη) «Η δημοσιονομική προσαρμογή είναι δυνατόν να περιλαμβάνει είτε περιορισμό είτε χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής, ανάλογα με τις περιστάσεις που αφορούν την κάθε χώρα (....) Αυτός ο ευρύτερος ορισμός της προσαρμογής - σε σχέση με την κοινή χρήση του όρου που ταυτίζει τη δημοσιονομική προσαρμογή (fiscal adjustment) με τη δημοσιονομική εξυγίανση (fiscal consolidation) - αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη έμφαση σε περιστάσεις που απαιτούν δημοσιονομική επέκταση.».

Ως προσαρμογή, δηλαδή, περιγράφονται είτε τα μέτρα οικονομικής πολιτικής που λαμβάνει μια κυβέρνηση για να διορθώσει τη δημοσιονομική (αν)ισορροπία και να πετύχει πρωτογενώς ισοσκελισμένο προϋπολογισμό (αυτό αναφέρεται ειδικότερα ως δημοσιονομική εξυγίανση), είτε τα μέτρα που λαμβάνει για να ενισχύσει τις δυνατότητες ανάπτυξης της οικονομίας. Οι δύο αυτές περιπτώσεις -συνήθως- αμοιβαία αποκλείουν η μια την άλλη, δηλαδή είναι μάλλον αδύνατο να επιτευχθούν ταυτόχρονα σε περίπτωση που το πρόβλημα είναι ταυτόχρονα και ο ελλειμματικός προϋπολογισμός και οι χαμηλές δυνατότητες ανάπτυξης μια οικονομίας.