Πετρ Βοπένκα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πετρ Βοπένκα
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση16 Μαΐου 1935
Πράγα[1][2][3]
Θάνατος20 Μαρτίου 2015
Πράγα[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΤσεχία
Τσεχοσλοβακία[2]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΤσεχικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[5]
Τσεχικά
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Καρόλου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμαθηματικός[3][6]
ιστορικός των μαθηματικών
παιδαγωγός
διδάσκων πανεπιστημίου
φιλόσοφος[7][3][6]
πολιτικός[3]
καθηγητής[3][6]
ερευνητής[6]
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο του Καρόλου
Οικογένεια
ΣύζυγοςΕλένα Βοπένκοβα
ΤέκναMartin Vopěnka
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΥπουργός Παιδείας, Νεολαίας και Αθλητισμού της Τσεχίας (1990–1992)
Βραβεύσειςμετάλλιο Αξίας της Δημοκρατίας της Τσεχίας (1998)
The VIZE 97 Prize (2004)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Πετρ Βοπένκα (Petr Vopěnka, 16 Μαΐου 1935 - 20 Μαρτίου 2015) ήταν Τσέχος μαθηματικός. Στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα ανέπτυξε την εναλλακτική θεωρία συνόλων (δηλ. εναλλακτική της κλασικής θεωρίας Cantor), την οποία στη συνέχεια ανέπτυξε σε μια σειρά άρθρων και μονογραφιών. Το όνομα του Βοπένκα συνδέεται με πολλά μαθηματικά επιτεύγματα,[8][9] μεταξύ των οποίων και η αρχή του Βοπένκα. Από τα μέσα της δεκαετίας του '80 ασχολήθηκε με φιλοσοφικά ζητήματα των μαθηματικών (ιδίως έναντι της χουσερλιανής φαινομενολογίας). Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τέσσερα βιβλία με τίτλο "Rozpravy s geometrií" (Συζητήσεις με τη γεωμετρία), τα οποία στη συνέχεια δημοσιεύθηκαν το 2000 ως συλλογή με τίτλο "Úhelný kámen evropské vzdělanosti a vědy" (Ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής επιστήμης και της επιστήμης).[10]

Ο Βοπένκα διετέλεσε υπουργός Παιδείας της Τσεχικής Δημοκρατίας (τότε μέρος της Τσεχοσλοβακίας) από το 1990 έως το 1992 στο πλαίσιο της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Πετρ Πίθαρτ[11].

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πετρ Βοπένκα μεγάλωσε στη μικρή πόλη Ντόλνι Κράλοβιτσε (Dolní Kralovice). Αφού τελείωσε το γυμνάσιο στο Λέντεχ ναντ Σάζαβου το 1953, πήγε να σπουδάσει μαθηματικά στη Σχολή Μαθηματικών και Φυσικής του Πανεπιστημίου του Καρόλου στην Πράγα, από όπου αποφοίτησε το 1958. Το 1962 ανακηρύχθηκε υποψήφιος επιστήμονας (CSc) και το 1967 διδάκτωρ θετικών επιστημών (DrSc). Σύμβουλοί του ήταν οι Έντουαρντ Τσεχ και Λάντισλαβ Ρίγκερ[12].

Από το 1958 ο Βοπένκα δίδαξε στη Σχολή Μαθηματικών και Φυσικής, με την ιδιότητα του λέκτορα από το 1964 και του ανώτερου λέκτορα από το 1965. Το 1968 έγινε καθηγητής, αλλά δεν μπόρεσε να πάρει αυτόν τον τίτλο μέχρι το 1990 για πολιτικούς λόγους. Μεταξύ 1966 και 1969 ο Βοπένκα διετέλεσε αντιπρύτανης της πανεπιστημιακής σχολής.

Το 1967 ο Βοπένκα τοποθετήθηκε επικεφαλής του νεοσύστατου Τμήματος Μαθηματικής Λογισμικής. Το τμήμα καταργήθηκε το 1970 και ο Βοπένκα, αν και του επετράπη να παραμείνει στο πανεπιστήμιο, περιήλθε σε αντιπαλότητα με το καθεστώς, το οποίο περιόρισε τις επαφές του με ξένους μαθηματικούς. Κατά τις δεκαετίες του 1970 και 1980 επικεντρώθηκε στη φιλοσοφία και την ιστορία των μαθηματικών και στη φαινομενολογία του απείρου.

Μετά τη Βελούδινη Επανάσταση, τον Ιανουάριο του 1990, ο Βοπένκα έγινε αναπληρωτής πρύτανης του Πανεπιστημίου του Καρόλου. Κατά την περίοδο Ιούνιος 1990 - Ιούλιος 1992 διετέλεσε υπουργός Παιδείας της Τσεχικής Δημοκρατίας (τότε μέρος της Τσεχοσλοβακίας). Στη θέση αυτή, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία και αντιμετωπίζοντας τις διαμαρτυρίες των εκπαιδευτικών, προσπάθησε να θεσπίσει σχολικές μεταρρυθμίσεις,

Το 1992 το Τμήμα Μαθηματικής Λογισμικής επαναλειτούργησε και ο Βοπένκα έγινε επικεφαλής του. Το 2000 συνταξιοδοτήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Καρόλου και το τμήμα έκλεισε. Παρόλα αυτά ο Βοπένκα εργαζόταν μέχρι το 2009 ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Γιαν Εβαντζελίστα Περκίνε (Jan Evangelista Purkyně) στο Ούστι ναντ Λάμπεμ, στο Τμήμα Μαθηματικών της Σχολής Θετικών Επιστημών.

Το 1998 έλαβε το μετάλλιο της Αξίας από τον Πρόεδρο Βάκλαβ Χάβελ. Το 1970 ήταν προσκεκλημένος ομιλητής στο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών στη Νίκαια (Η θεωρία των ημισελήνων).

Ασχολήθηκε επίσης όλο και περισσότερο με τη φιλοσοφία των μαθηματικών από τη δεκαετία του 1970 και του 1980, επηρεασμένος από τον Έντμουντ Χούσερλ. Οργάνωσε ένα φιλοσοφικό σεμινάριο στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου τη δεκαετία του 1980, όπου παρείχε επίσης πρόσβαση σε επισήμως εξόριστους φιλοσόφους. Αργότερα στράφηκε προς την ιστορία των μαθηματικών και συμμετείχε στη μετάφραση και έκδοση πρώιμων μαθηματικών κειμένων (όπως τα έργα του Ευκλείδη και του Αλ-Χουαρέζμι) στην τσεχική γλώσσα και στη συνέχεια εργάστηκε στο Τμήμα Φιλοσοφίας και στο Τμήμα Διεπιστημονικών Δραστηριοτήτων του Πανεπιστημίου της Δυτικής Βοημίας στο Πίλσεν.[10]

Βιβλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Μαθηματικά στην εναλλακτική θεωρία συνόλων. Teubner, Λειψία 1979, DNB 801040825.[13]
  • Εισαγωγή στα μαθηματικά στην εναλλακτική θεωρία συνόλων. Μπρατισλάβα 1989.[14]
  • Με τον Petr Hájek: Η θεωρία των ημισυνόλων. Βόρεια Ολλανδία 1972.[15]
  • Podivuhodný květ českého baroka. (Η αξιοσημείωτη άνθηση του τσεχικού μπαρόκ), 1998.
  • Meditace o základech vědy. (Διαλογισμοί για τα θεμέλια της επιστήμης), 2001.
  • Úhelný kámen evropské vzdělanosti a moci. (Ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής επιστήμης και εξουσίας), 2000.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jk01150647. Ανακτήθηκε στις 23  Νοεμβρίου 2019.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Evidence zájmových osob StB». Records of persons of interest.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/81065. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  4. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jk01150647. Ανακτήθηκε στις 27  Φεβρουαρίου 2024.
  5. ↑ «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 12  Μαΐου 2020.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 (Τσεχικά) regional database of the Pilsen City Library. tritius.plzen.eu/authority/77880. Ανακτήθηκε στις 20  Απριλίου 2024.
  7. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  8. ↑ «Petr Vopěnka Biography» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 29 Σεπτεμβρίου 2007. 
  9. ↑ Antonín Sochor (2001). «Petr Vopěnka (born 16. 5. 1935)». Ann. Pure Appl. Logic 109 (1–2): 1–13. doi:10.1016/S0168-0072(01)00037-9. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «Petr Vopěnka Biography» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 29 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  11. ↑ «Czech mathematician, former minister Petr Vopěnka dies». Prague Daily Monitor. 2015-03-23. http://www.adn.com/article/20150306/yupik-cultural-leader-paul-john-toksook-bay-dead-85. Ανακτήθηκε στις 2015-04-05. 
  12. ↑ «Petr Vopěnka - The Mathematics Genealogy Project». mathgenealogy.org. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  13. ↑ Vopěnka, Petr (1979). Mathematics in the alternative set theory. Teubner-Texte zur Mathematik (1. Aufl έκδοση). Leipzig: Teubner, BSB. 
  14. ↑ «Vopenka_Mathematics in the Alternative Set Theory (Teubner 1979).pdf». Google Docs. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2023. 
  15. ↑ Levy, Azriel (1984-12). «Petr Vopěnka and Petr Hájek. The theory of semisets. Studies in logic and the foundations of mathematics, vol. 70. North-Holland Publishing Company, Amsterdam and London, and Academia, Publishing House of the Czechoslovak Academy of Sciences, Prague, 1972, 332 pp.» (στα αγγλικά). The Journal of Symbolic Logic 49 (4): 1422–1423. doi:10.2307/2274301. ISSN 0022-4812. https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-symbolic-logic/article/abs/petr-vopenka-and-petr-hajek-the-theory-of-semisets-studies-in-logic-and-the-foundations-of-mathematics-vol-70-northholland-publishing-company-amsterdam-and-london-and-academia-publishing-house-of-the-czechoslovak-academy-of-sciences-prague-1972-332-pp/112ECFF3AE034F7B93EAFBBEFA6AC0D9. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πετρ_Βοπένκα&oldid=10105594"