Πεπόνι
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Το πεπόνι (διωνυμική ονοματολογία: Cucumis melo, επίσημη ονομασία: Σικυός ο πέπων, αρχ. πέπων (ο κοινός)), είναι ο καρπός της πεπονιάς. Ανάλογα με την ποικιλία τα πεπόνια διαφέρουν στο σχήμα, στο μέγεθος, στο χρώμα της φλούδας και της σάρκας, στο άρωμα και στη γεύση.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα πεπόνια προήλθαν από την Αφρική ή από τις θερμές κοιλάδες της νοτιοδυτικής Ασίας, ιδιαίτερα το Ιράν και την Ινδία, από όπου σταδιακά άρχισαν να εμφανίζονται στην Ευρώπη προς το τέλος της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Είναι γνωστό ότι τα πεπόνια καλλιεργήθηκαν από τους αρχαίους Αιγυπτίους. Ωστόσο, οι πρόσφατες ανακαλύψεις σπόρων πεπονιού που χρονολογούνται μεταξύ 1350 και 1120 π.Χ. σε ιερά πηγάδια Νουραγικής έδειξαν ότι τα πεπόνια πρωτοεμφανίστηκαν στην Ευρώπη από τον νουραγικό πολιτισμό της Σαρδηνίας κατά την Εποχή του Χαλκού. Επίσης, πεπόνια καταναλώνονταν στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη.[1]
Τα πεπόνια ήταν από τα πρώτα φυτά που εξημερώθηκαν στον Παλαιό Κόσμο και από τα πρώτα είδη καλλιέργειας που έφεραν οι δυτικοί στον Νέο Κόσμο.[2] Οι πρώτοι Ευρωπαίοι άποικοι στον Νέο Κόσμο καταγράφονται ως αναπτυσσόμενα μέλι και πεπόνια καζάμπα ήδη από το 1600. Πολλές φυλές ιθαγενών Αμερικανών στο Νιου Μέξικο, συμπεριλαμβανομένων των Acoma, Cochiti, Isleta, Ναβάχο, Santo Domingo και San Felipe, διατηρούν μια παράδοση καλλιέργειας των δικών τους χαρακτηριστικών ποικιλιών πεπονιού, που προέρχονται από πεπόνια που εισήχθησαν αρχικά από τους Ισπανούς.
Μερικοί βοτανολόγοι θεωρούν τα πεπόνια εγγενή στον Λεβάντε και την Αίγυπτο, ενώ άλλοι τοποθετούν την προέλευση στην Περσία,[3] την Ινδία ή την κεντρική Ασία, επομένως η προέλευση είναι αβέβαιη. Οι ερευνητές έχουν δείξει ότι οι σπόροι και τα υποκείμενα ήταν μεταξύ των αγαθών που διακινούνταν κατά μήκος των διαδρομών των καραβανιών του αρχαίου κόσμου.[4] Αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν μια αφρικανική καταγωγή και στη σύγχρονη εποχή τα άγρια πεπόνια μπορούν ακόμα να βρεθούν σε αρκετές χώρες στην ανατολική Αφρική όπως η Αιθιοπία, η Σομαλία και η Τανζανία.[5]
Ποικιλίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έτσι έχουμε σχήμα στρογγυλό ή ωοειδές, φλούδα παχιά ή λεπτή, χρώμα κίτρινο ή πρασινωπό, επιφάνεια φλούδας λεία ή με γραμμώσεις, γεύση γλυκιά και αρωματική, σάρκα στερεή, χυμώδης, μαλακιά ή σκληρή που στο κέντρο της σχηματίζει κενό και εκεί βρίσκονται οι πολυάριθμοι σπόροι. Τα πεπόνια είναι από τα πιο διαδεδομένα καλοκαιρινά φρούτα.
Καλλιέργεια και παραγωγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα].jpg)
Στην Ελλάδα οι μεγαλύτερες καλλιέργειες βρίσκονται στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο, ενώ συνολικά καλλιεργούνται 65.000 στρέμματα με την ετήσια παραγωγή να φτάνει τους 20.000 τόνους. Η Κίνα έχει την μεγαλύτερη παραγωγή πεπονιών στον κόσμο. Ακολουθούν η Ισπανία, η Τουρκία το Ισραήλ και οι Η.Π.Α.
Στον πολιτισμό και τη λαϊκή κουλτούρα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Υπάρχει συζήτηση μεταξύ μελετητών εάν το πεπόνι στους Αριθμούς ("ἐμνήσθημεν τοὺς ἰχθύας, οὓς ἠσθίομεν ἐν Αἰγύπτῳ δωρεάν, καὶ τοὺς σικύους καὶ τοὺς πέπονας καὶ τὰ πράσα καὶ τὰ κρόμμυα καὶ τὰ σκόρδα", 11:5)[6] αναφέρεται σε πεπόνι ή σε καρπούζι. Και τα δύο είδη φούτων ήταν γνωστά στην αρχαία Αίγυπτο και σε άλλες κατοικημένες περιοχές.
- Η έκφραση "βαρύ πεπόνι" σημαίνει τον απρόσιτο άνθρωπο που δεν ανοίγεται εύκολα.[7]
- Η ελληνική ταινία Το βαρύ πεπόνι (1977) του Παύλου Τάσσου αφηγείται τις περιπέτειες ενός καφετζή (Μίμης Χρυσομάλλης) που φεύγει από τη Χαλκιδική για να γίνει σερβιτόρος στην Αθήνα.[8]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Ensminger, Marion Eugene (9 Νοεμβρίου 1993). Foods & Nutrition Encyclopedia, Two Volume Set. CRC Publisher. ISBN 9780849389801. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2019.
- ↑ Dhillon, Narinder P.S.· Monforte, Antonio J. (2012). Melon Landraces of India: Contributions and Importance. John Wiley & Sons. σελ. https://books.google.gr/books?id=foHdS6xeht8C&q=melons+domesticated&pg=PP1&redir_esc=y. ISBN 978-1118100486.
- ↑ Raghami, Mahmoud; López-Sesé, Ana Isabel; Hasandokht, Mohamad Reza; Zamani, Zabihollah; Moghadam, Mahmoud Reza Fattahi; Kashi, Abdolkarim (2014-01-01). «Genetic diversity among melon accessions from Iran and their relationships with melon germplasm of diverse origins using microsatellite markers» (στα αγγλικά). Plant Systematics and Evolution 300 (1): 139–151. doi:. ISSN 1615-6110. Bibcode: 2014PSyEv.300..139R. «Melons or muskmelon are native to Iran and adjacent countries toward the west and east. In fact, ‘Musk’ is a Persian word for a kind of perfume and ‘melon’ is derived from Greek words (Robinson and Decker-Walters 1997). The origin of diversity for melon was traditionally believed to be in Africa (Robinson and Decker-Walters 1997), although recent molecular systematic studies, suggested that it may be originated from Asia and then reached to Africa (Renner et al. 2007). Central Asia, Iran, Afghanistan, India, Transcaucasia, Turkmenistan, Tajikistan, and Uzbekistan, as well as Afghanistan and China (Robinson and Decker-Walters 1997) are considered primary diversity centre for melon (Tzitzikas et al. 2009).».
- ↑ Swenson, Allan A. (1995). Plants of the Bible: And How to Grow Them. Citadel Press. σελ. 77. ISBN 9780806516158. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2019.
- ↑ Grubben, G. J. H. (2004). Vegetables. PROTA Foundation. σελ. 243. ISBN 9789057821479. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2019.
- ↑ «ΑΡΙΘΜΟΙ». www.imgap.gr. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2025.
- ↑ «πεπόνι». Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας. Ακαδημία Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2025.
- ↑ Βασιλείου, Σπύρος (3 Οκτωβρίου 2023). «Το βαρύ πεπόνι: Η ταινία που έδωσε το πρώτο βραβείο στην Κατερίνα Γώγου». Reader. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2025.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Λεξιλογικός ορισμός του πεπόνι στο Βικιλεξικό
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Cucumis melo στο Wikimedia Commons
