Ολοκρατία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

H ολοκρατία (holocracy) είναι ένα σύστημα διοίκησης και οργάνωσης στο οποίο η εξουσία λήψης αποφάσεων κατανέμεται οριζόντια και όχι ιεραρχικά.[1] Η Ολοκρατία έχει υιοθετηθεί από κερδοσκοπικούς και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς στην Αυστραλία, Γερμανία, ΗΠΑ, Γαλλία, η Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.[2]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ολοκρατικό σύστημα επωάστηκε εντός της αμερικάνικης εταιρείας Ternary Software, η οποία πειραματίζεται με διάφορες φόρμες δημοκρατικής διακυβέρνησης.[3] Ο ιδρυτής της Ternary, Μπράιαν Ρόμπερτσον (Brian Robertson) αποθησαύρισε τις βέλτιστες πρακτικές της εταιρείας σε ένα οργανωτικό σύστημα που έγινε γνωστό ως "Ολοκρατία" το 2007.[4]  Αργότερα, ο Ρόμπερτσον ανέπτυξε το Σύνταγμα Ηοlacracy το 2010, το οποίο ορίζει τις αρχές και τις βασικές πρακτικές του διοικητικού αυτού συστήματος με σκοπό να στηρίξει την υιοθέτησή του από άλλους οργανισμούς.

Ο όρος ολοκρατία πηγάζει εκ του όρου ολαρχία, που επινόησε ο Arthur Koestler στο βιβλίο του 1967, Το πνεύμα της μηχανής. Μια ολαρχία αποτελείται από υποσύνολα που είναι αυτόνομα και αυτάρκης, ενώ εξαρτώνται επίσης από το ευρύτερο σύνολο στο οποίο εντάσσονται.[5] Έτσι, μια ολαρχία είναι μια ιεραρχία αυτορυθμιζόμενων υποσυνόλων, τα οποία λειτουργούν ως αυτόνομα σύνολα αλλά και ως αλληλεξαρτώμενα μέρη του Όλου.[5]

Επιρροές και συγκρίσιμα συστήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ολοκρατία μπορεί να συγκριθεί με την σοσιοκρατία, ένα παρόμοιο σύστημα διακυβέρνησης που αναπτύχθηκε στα μέσα του 20ού αιώνα.[6] Η σοσιοκρατία ή κοινωνιοκρατία αποτέλεσε δε μια σημαντική πρώιμη επιρροή στην εκκόλαψη της ολοκρατίας,[7] αν και τελικά το νεώτερο σύστημα απομακρύνθηκε από βασικές αρχές της.[8] Πάρα αυτά, η κοινωνιοκρατία ήταν αυτή που ενέπνευσε την αρχιτεκτονική του κύκλου στη διακυβερνητική δομή της ολοκρατίας. Ωστόσο η ολοκρατία, σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί με το καλύτερο τρόπο κερδοσκοπικούς και μη οργανισμούς και προς τούτο διακρίνει σημαντικά μεταξύ των ρόλων εντός ενός οργανισμού και των προσώπων που εργάζονται σε αυτόν.[9]

Έχοντας σχεδιαστεί από μια εταιρεία παραγωγής λογισμικού, η ολοκρατία εμπνέεται από τις αρχές των μεθοδολογιών ευέλικτης (agile) και λιτής παραγωγής (lean) και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην επαναληπτική διακυβέρνηση, τις διαδικασίες προσαρμογής στην καινοτομία και την αυτο-οργάνωση τον μικρών ομάδων. H Ολοκρατία είναι ιδιαίτερα συμβατή με τη Θεωρία των Συμμετεχόντων (Stakeholder theory - Θεωρία Ενδιαφερομένων) στο βαθμό που η διάρθρωσή της επιτρέπει σε πολλαπλούς ενδιαφερόμενους να εκπροσωπούνται στη διακυβέρνηση ενός οργανισμού αλλά και σε πολλαπλούς οργανισμούς με κοινά συμφέροντα να συνδέονται μεταξύ τους σε επίπεδο διακυβέρνησης. 

Κύρια Στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ρόλοι αντί για περιγραφές Θέσεων. [Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα βασικά στοιχεία της οργανωτικής δομής της ολοκρατίας είναι όπως είπαμε ο κύκλος αλλά και οι ρόλοι. Η ολοκρατία διακρίνει μεταξύ των ρόλων και των ανθρώπων που τους ασκούν, καθώς ένα άτομο μπορεί να έχει πολλαπλούς ρόλους σε μια δεδομένη στιγμή αλλά και άλλους ρόλους μιαν άλλη στιγμή. Ο ρόλος δεν είναι μια απλή περιγραφή των λειτουργιών μιας θέσης εργασίας. Ο ορισμός του ακολουθεί μια σαφή μορφή που περιλαμβάνει ένα όνομα, έναν σκοπό, προαιρετικούς «τομείς» για τον έλεγχο και τη λογοδοσία, οι οποίοι βασίζονται στις τρέχουσες δραστηριότητες που πρέπει να διεξαχθούν. Οι ρόλοι ορίζονται εκ του κάθε κύκλου - ή και εκ της ομάδας- μέσω μιας διαδικασίας συλλογικής κυβέρνησης και ενημερώνονται περιοδικά για να προσαρμοστούν στις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες του οργανισμού.

Η δομή του Κύκλου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ολοκρατία διαρθρώνει τις διάφορες λειτουργίες ενός οργανισμού σε ένα σύστημα κύκλων αυτο-οργάνωσης (αλλά όχι και απόλυτης αυτονομίας). Οι κύκλοι είναι οργανωμένοι ιεραρχικά. Κάθε κύκλος έχει έναν σαφή σκοπό ενώ λογοδοτεί στον αμέσως ευρύτερο αυτού κύκλο. Ωστόσο, κάθε κύκλος έχει την εξουσία να αυτο-οργανώνεται εσωτερικά για την καλύτερη επίτευξη των στόχων του. Οι κύκλοι διεξάγουν τις δικές τους κυβερνητικές συναντήσεις, αναθέτουν στα μέλη τους εκάστοτε ρόλους και αναλαμβάνουν την ευθύνη για την εκτέλεση των εργασιών στο πλαίσιο της εξουσίας τους. Οι κύκλοι συνδέονται με δύο ρόλους γνωστούς ως "ηγέτης του συνδέσμου" και "εκπρόσωπος του συνδέσμου", οι οποίοι συμμετέχουν τόσο στις συνεδριάσεις του κύκλου τους όσο και του ευρύτερου κύκλου για να εξασφαλίσουν την ευθυγράμμιση με την αποστολή και τη στρατηγική του οργανισμού γενικότερα.

Κυβερνητική Διαδικασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κάθε κύκλος χρησιμοποιεί μια καθορισμένη διαδικασία διακυβέρνησης για να δημιουργεί και να ενημερώνει περιοδικά τους ρόλους και τις πολιτικές του. Η ολοκρατία προσδιορίζει μια δομημένη διαδικασία γνωστή ως "λήψη αποφάσεων ενσωμάτωσης" για να προτείνει αλλαγές στην διακυβέρνηση και να τροποποιεί ή να αντιτίθεται στις προτεινόμενες πολιτικές. Αυτό δεν είναι ένα σύστημα βασισμένο στη συναίνεση, ούτε ένα σύστημα βασισμένο στη συγκατάθεση, αλλά ένα σύστημα που ενσωματώνει τη σχετική εισροή όλων των μερών και διασφαλίζει ότι οι προτεινόμενες τροποποιήσεις ή και αντιρρήσεις στις όποιες αλλαγές βασίζονται πραγματικά στις ανάγκες των ρόλων (και δια αυτών στις πραγματικές ανάγκες της οργάνωσης), αντί στις προτιμήσεις και τους εγωισμούς των ατόμων που θα αναλάβουν την πραγμάτωσή τους.[10]

Επιχειρησιακή Διαδικασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ολοκρατία ορίζει τις διαδικασίες ευθυγράμμισης του συνόλου γύρω από τις πραγματικές λειτουργικές ανάγκες του οργανισμού, και απαιτεί από τα μέλης της να εκπληρώνουν τα καθήκοντα του εκάστοτε κύκλου προκειμένου να φέρει τελικά αποτελέσματα. [11][12] Σε αντίθεση με τη διαδικασία της κυβέρνησης, η οποία είναι συλλογική και περιεκτική, κάθε μέλος, ομάδα ή κύκλος που εκπληρώνει ένα ρόλο έχει μεγάλη αυτονομία και εξουσία να λαμβάνει αποφάσεις σχετικά με τον καλύτερο τρόπο επίτευξης των στόχων. Κάποιοι έχουν περιγράψει το παράδειγμα της ολοκρατίας ως εντελώς αντίθετο με αυτό της παραδοσιακής ιεραρχίας. Αντί ένα μέλος να ζητά την άδεια προκειμένου να ενεργήσει ή να καινοτομήσει, στην ολοκρατία έχει την απόλυτη εξουσία να λάβει  μέτρα για την εκτέλεση του ρόλου του, εκτός αν αυτός περιορίζεται από τις πολιτικές της κυβέρνησης ή και τη χρήση ξένων ως προς τον ρόλο πόρων και περιουσιακών στοιχείων (χρήματα, πνευματική ιδιοκτησία, κ.λπ.).[13][14] Ως εκ τούτου, η ολοκρατία φαίνεται να διευκολύνει ιδιαίτερα την δράση και την καινοτομία. Βασίζεται πολύ στις αρχές της αυτονομίας και της ελευθερίας των μελών ενώ χρησιμοποιεί τις εσωτερικές διαδικασίες των ρόλων για να περιορίσει την κατάχρηση εξουσίας, όπου αυτή κρίνεται επιβλαβής. 

Η ολοκρατία καθορίζει επίσης μια διαδικασία τακτικών συναντήσεων που κάθε κύκλος εκτελεί συνήθως σε εβδομαδιαία βάση. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει διάφορες φάσεις προκειμένου να ενημερώσει τα μέλη κάθε κύκλου για νέα δεδομένα που αφορούν έργα και δράσεις αλλά και να ανοίξει συζητήσεις γύρω από νέους προβληματισμούς.[15] Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της τελευταίας φάσης, γνωστό ως "triage", είναι η εστίαση των συζητήσεων στα επόμενα πρακτικά βήματα που θα μπορούσε να κάνει το άτομο εκείνο που πρόσθεσε τον προβληματισμό.[16] Πρόθεση του του "triage" είναι να αποφευχθούν οι μεγάλες αντιπαραγωγικές συζητήσεις, που κυριαρχούνται συνήθως από τις ισχυρότερες φωνές και να λυθούν τελικά τα πραγματικά προβλήματα του οργανισμού.[17]

Εμπορικά σήματα και ανοιχτός κώδικας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα "Holacracy" είναι ένα σήμα κατατεθέν της HolacracyOne, LLC.[18] ως εκ τούτου, όποιος θέλει να πουλήσει προϊόντα και υπηρεσίες, χρησιμοποιώντας το όνομα "Holacracy" πρέπει πρώτα να λάβει την άδεια της HolacracyOne. Το σήμα κατατεθέν δεν πρέπει να συγχέεται με μια πατέντα, ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, δεδομένου ότι δεν μας περιορίζει από τη χρήση του μοντέλου της ολοκρατίας, το μόνο που περιορίζει είναι τη χρήση σήματος για εμπορικούς σκοπούς. Επίσης, το "Holacracy" ως σήμα κατατεθέν, δεν μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες.

Το μοντέλο της ολοκρατίας, όπως ορίζονται από το Σύνταγμα τoυ Ρομπερτσον, έχει κυκλοφορήσει υπό την άδεια Creative Commons Attribution ShareAlike 4.0. Συνεπώς, το μοντέλο μπορεί να θεωρηθεί ως "ανοιχτού κώδικα" και να διαμορφωθεί περαιτέρω ανάλογα με τις ανάγκες των χρηστών του. Εκτός άλλου, η HolacracyOne έχει ακόμη τοποθετηθεί το Σύνταγμα Holacracy στο GitHub για να ενθαρρύνει και άλλους να συνεισφέρουν στην ανάπτυξή της ιδέας.[19] Υπό αυτή την έννοια το "Holacracy" είναι ακόμα ένα μοντέλο με άδεια ανοιχτού κώδικα παρόμοιο με άλλες μάρκες όπως το Mozilla, το Linux, ή ακόμη και η Wikipedia.

Ολοκρατία στη σύγχρονη πρακτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ολοκρατία έχει υιοθετηθεί και εφαρμοστεί από πλήθος οργανισμών με κερδοσκοπικό ή μη σκοπό.  Ανάμεσα τους, βρίσκουμε επιχειρήσεις όπως η David Allen Company, το Medium του Evan Williams -συνιδρυτή του Twitter-, η ΜΚΟ του John Mackey και η Zappos που ανήκει στην Amazon.[20]

Προτερήματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υποστηρίζεται πως η ολοκρατία αυξάνει την ευελιξία ενός οργανισμού, την αποτελεσματικότητα, την διαφάνεια, την λογοδοσία και την προσαρμογή στην καινοτομία. Σκοπός της είναι να επιτρέψει στα άτομα να λάβουν πρωτοβουλίες ενώ υποστηρίζει τις συνακόλουθες ανησυχίες τους μέσα από μια διαδικασία συχνών συναντήσεων με κύκλους συνεργατών όπου αυτές συζητιούνται και λύνονται.[3] Το σύστημα αυτό της κατανεμημένης οργάνωσης μειώνει το φόρτο εργασίας στους ρόλους των ηγετών οι οποίοι μπορούν έτσι να εστιάζουν στην σύλληψη των ραγδαίων οργανισιακών εξελίξεων, στον εντοπισμό των ευρύτερων προβλημάτων και στην εξεύρεση ανάλογων προτάσεων - λύσεων.

Σύμφωνα με τον Διευθύνων Σύμβουλο της Zappos, Tony Hsieh, η ολοκρατία κάνει τα άτομα πιο υπεύθυνα ως προς τις σκέψεις και τις πράξεις τους.[21]

Σύμφωνα με την Kristy Meade, εργαζομένη στη  Zappos, η ολοκρατία βοηθά στην πρόληψη στερεοτυπικών συμπεριφορών εφόσον "Προσφέρει δικλίδες που δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου ορισμένες από τις ενέργειες ασυνείδητης προκατάληψης δεν είναι δυνατές."[17]

Κριτικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε μια καταχώρηση τον Ιανουάριο του 2014 στην ηλεκτρονική έκδοση του Forbes,ο Steve Denning συγγραφέας σε θέματα διαχείρισης και ηγεσίας συνέγραψε ενάντια του οράματος της ολοκρατίας ως πανάκεια, υποστηρίζοντας ότι αντί της κατάργησης της ιεραρχίας, οι αποφάσεις διοχετεύονται διαρκώς προς τους κατώτερους κύκλους σε μια σαφή ιεραρχία, στην οποία κάθε επόμενος κύκλος γνωρίζει όλο και λιγότερα για τη μεγάλη εικόνα του προηγούμενου.[22] Επίσης, υποστήριξε ότι οι κανόνες και οι διαδικασίες που καθορίζονται από τα συνταγματικά έγγραφα του Robertson  [4] είναι πολύ λεπτομερείς και εστιάζουν σε έναν διαχειριστικό φορμαλισμό.[22]Τέλος, ο Denning πρόσθεσε ότι η φωνή του πελάτη λείπει από το ολοκρατικό μοντέλο, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι σε μια ευέλικτη και πελατοκεντρική εταιρεία όπως η Zappos, η ολοκρατία δεν είναι παρά ένας τρόπος για να προστεθεί διοικητική αυστηρότητα. Ωστόσο, δεν λειτουργεί απαραίτητα καλά σε μια οργάνωση που δεν έχει ανάγκη για μεγάλη ευελιξία σε καινοτομίες ή πάθος για τον πελάτη. [22] Οι κριτικές αυτές αντεκρούσθηκαν μια προς μια από τον Olivier Compagne, συνεργάτη του HolacracyOne, μέσα από ένα άρθρο του στο blog της εταιρείας.[23] Σε αυτό ισχυρίζεται ότι οι επικρίσεις του Denning παρερμηνεύουν την ολοκρατία οι ευρύτεροι κανόνες της οποίας αντιμετωπίζουν ή αποφεύγουν αυτές τις υποτιθέμενες παγίδες.

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Ramón Oliver (2016-02-13). «A trabajar pero sin jefes» (στα Ισπανικά). El Pais. http://economia.elpais.com/economia/2016/02/11/actualidad/1455205572_422449.html. Ανακτήθηκε στις 2023-03-27. 
  2. Juliane Röll (2015). «Organisations running on Holacracy». structureprocess.com. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2020. 
  3. 3,0 3,1 Badal (2007-04-23). «Can a Company Be Run as a Democracy?». Wall Street Journal. 
  4. 4,0 4,1 Πρότυπο:Cite publicacion
  5. 5,0 5,1 Koestler, Arthur (1967). Το πνεύμα της μηχανής. Penguin Group. 
  6. Steele, Robert David (5 Ιουνίου 2012). Το ανοικτό πηγαίο μανιφέστο. Νοτρικά Άλθαντικα Βιβλία. 
  7. Μια συνέντευξη με τον Brian Robertson για holacracy (2006): https://web.archive.org/web/20060630101107/http://www.ternarysoftware.com/pages/downloads/BrianRobertsonInterview2006-02-08v3.pdf 
  8. «Holacracy and Sociocracy». www.adeeperdemocracy.org. 2010. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2014. 
  9. «Sociocracy & Holacracy». holacracy.org. 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2014. 
  10.  
  11. «Partner duties in Holacracy». wiki.holacracy.org. 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2018. 
  12. Juliane Röll (29 Σεπτεμβρίου 2014). «Energizing Project Roles (Holacracy Basics, Part 1)». Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2023. 
  13. Daniel (24 Οκτωβρίου 2014). «Part 2: Permission Cultures». Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2023. 
  14. «Holacracy Constitution Version 5.0 - 1.4 Circle Leads». 1 Ιουνίου 2021. 
  15. «Tactical Meetings». 
  16. «One Thread at a Time». 
  17. 17,0 17,1 Meade, Kristy (2015). «Holacracy: A Step Toward Equality». medium.com. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2015. 
  18. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». holacracy.org/. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018. 
  19. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018. 
  20. Aimee Groth (30 Δεκεμβρίου 2013). «Zappos is going holacratic: no job titles, no managers, no hierarchy». Quartz. Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2023. 
  21. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2018. 
  22. 22,0 22,1 22,2 Denning, Steve (15 Ιανουαρίου 2014). «Making sense of Zappos and Holacracy». Forbes. Ανακτήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 2014. 
  23. Olivier Compagne (21 Ιανουαρίου 2014). «Holacracy Is Not What You Think». Ανακτήθηκε στις 27 Μαρτίου 2023. 

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]