Ντεμιρτάς Προύσας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Ντεμιρτάς (τουρκ: Demirtaş, γνωστό στην ελληνική βιβλιογραφία ως Δεμιρδέσι ή Δεμήρδεσι ή Δεμιρδέσιο)[1][2] είναι χωριό της Τουρκίας που υπάγεται στην περιφέρεια Οσμανγαζί της επαρχίας Προύσας, κτισμένο 10 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Προύσας[3]. Ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 1093 κατοίκους.

Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Ντεμιρτάς οφείλει την ονομασία του στον στρατηγό του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή, Ντεμιρντάς πασά, ο οποίος είχε την ευρύτερη περιοχή υπό την κυριότητά του. Ο οικισμός φέρεται να δημιουργήθηκε κατά τα μέσα του 17ου αιώνα από 32 ελληνικές οικογένειες που μεταφέρθηκαν από την περιοχή των Αγράφων[4]. Οι κάτοικοί του διακρίνονταν για τον σκληρό και μαχητικό και γενναίο χαρακτήρα τους και για αυτό το λόγο χρησιμοποιήθηκαν από το οθωμανικό κράτος για την καταστολή των εξεγέρσεων διάφορων τοπικών μουσουλμάνων δερβεναγάδων από τα τέλη του 17ου ως τις αρχές του 19ου αιώνα. Αυτή η δραστηριότητα είχε ως αποτέλεσμα την εξασφάλιση προνομίων όπως η προστασία του Ντεμιρτάς και των γειτονικών ελληνικών χωριών από τις αυθαιρεσίες των κρατικών λειτουργών και τις λεηλασίες των ατάκτων στρατευμάτων, η παροχή άδειας οπλοφορίας και οπλοχρησίας και η απονομή μερίδιου από τα λάφυρα που προέκυπταν από τις λεηλασίες κατά τη διάρκεια καταστολής εξεγέρσεων[5]. Στο Ντεμιρτάς ήταν συχνό το φαινόμενο της βεντέτας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του μητροπολίτη Προύσας Κωνστάντιου, κάποιοι κάτοικοι, λόγω διαφωνιών με τον μητροπολίτη προσήλθαν προσωρινά στον προτεσταντισμό[5]. Η Αμερικανική Ιεραποστολή της Προύσας επεδίωξε να κτίσει και μια προτεσταντική εκκλησία στο χωριό, αλλά επαναστάτησαν οι Έλληνες κάτοικοι και τους εκδίωξαν.

Το χωριό ήταν μεγάλο και πλούσιο, χωριζόταν σε 11 μαχαλάδες και δύο πλατείες (Αλάν,Μισοχώρ). Υπαγόταν στην Μητρόπολη Προύσης και διέθετε ναό αφιερωμένο στην Παναγία (Κοίμηση της Θεοτόκου) καθώς και πέντε αγιάσματα (Αγίου Βασιλείου, Αγίας Κυριακής, Αγίου Θεόδωρου, Παναγίας, Αγιασματούδι).[6]

Oι Ντεμιρτεσιώτες ήταν οι σπουδαιότεροι μεταξοσκωληκοτρόφοι της περιοχής. Ο Κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας, προσκάλεσε στην Ελλάδα τρεις ελληνικές οικογένειες από το χωριό για να διαδώσουν τη σηροτροφία. Κάτι αντίστοιχο είχε πράξει παλιότερα και η Οθωμανική κυβέρνηση, στέλνοντας Ντεμιρτεσιώτες σε όλη την επικράτεια, εκτιμώντας τις γνώσεις τους στην παραγωγή κουκουλιών.[7]

Τα τελευταία χρόνια πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών, το Ντερμιτάς είχε 1300 κατοίκους[2] οι οποίοι ήταν όλοι Έλληνες[1][2][8] και ασχολούνταν κατά κύριο λόγο με την εκτροφή μεταξοσκώληκων και με την καλλιέργεια αμπελιών και ελαιόδεντρων. Ο οικισμός διέθετε δύο εκπαιδευτικά ιδρύματα, τη δημοτική σχολή (η Αστική Σχολή Δεμιρδεσίου Προύσης[9]) και το Παρθεναγωγείο, στα οποία φοιτούσαν συνολικά 300 μαθητές και μαθήτριες. Κατά την αποχώρησή τους από το Ντεμιρτάς, τον Αύγουστο του 1922, οι κάτοικοι πυρπόλησαν τα σπίτια τους.[10]

Ο Μικρασιάτης δημοδιδάσκαλος και αντιστασιακός Κωνσταντίνος Καζάνας (1910-1982).

Στον οικισμό γεννήθηκαν ο συγγραφέας και λαογράφος Σάββας Ιωαννίδης (1829-1910)[10][11], ο εκπαιδευτικός Κλεάνθης Χουρμούζης[10] και ο δημοδιδάσκαλος και αντιστασιακός Κωνσταντίνος Καζάνας (1910-1982).[12][13][14][15] Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή οι κάτοικοι του χωριού εγκαταστάθηκαν ως πρόσφυγες στη Μακεδονία και συγκεκριμένα στην Προσοτσάνη Δράμας, στο Μακρυχώρι, στην Ελευθερούπολη Καβάλας, στην Αριδαία Πέλλας, στην Αλιστράτη Σερρών κ.α.[16]

Στη Νέα Ιωνία Αττικής υπάρχει κεντρική οδός που φέρει το όνομα του Δεμιρδεσίου και φτάνει έως το Γαλάτσι.[17]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Μικρασιατικά Χρονικά, σύγγραμμα περιοδικόν εκδιδόμενον υπό του τμήματος Μικρασιατικών Μελετών της Ενώσεως Σμυρναίων, τόμος Η΄, Αθήναι 1959, σελ. 114.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Σύγχρονος Εγκυκλοπαιδεία Ελευθερουδάκη, τόμος Ζ΄, σελ. 368.
  3. ↑ Dimitrios Theodossopoulos, When Greeks Think about Turks: The View from Anthropology, Routledge, 2007, σελ. 70.
  4. ↑ Μικρασιατικά Χρονικά, 1959, σελ. 114-115.
  5. ↑ 5,0 5,1 Μικρασιατικά Χρονικά, 1959, σελ. 115-116.
  6. ↑ Μητρόπολη Προύσης
  7. ↑ Ένα ταξίδι στην αντίπερα όχθη, στα Ελληνικά χωριά της Προύσας. Στο Ντεμιρτέσι, Εφημερίδα Ημερήσια Βέροιας, 10/12/2019
  8. ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Αθήναι 1977, τόμος ΙΓ', σελ. 425.
  9. ↑ Η Εκπαίδευση στη Μικρά Ασία - Σχολές, Ακαδημίες, Σχολεία, Αρρεναγωγεία και Παρθεναγωγεία της Μικράς Ασίας
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Μικρασιατικά Χρονικά, 1959, σελ. 117.
  11. ↑ Σαπκίδη, Όλγα (25 Οκτωβρίου 2002). «Ιωαννίδης Σάββας». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Κωνσταντινούπολη. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2016. 
  12. ↑ Ο Μικρασιάτης δημοδιδάσκαλος και αντιστασιακός Κώστας Καζάνας, ergasia-press.gr, 27/12/2020
  13. ↑ Από τους άγνωστους αγώνες των Μικρασιατών - Κωνσταντίνος Καζάνας: ο Μικρασιάτης δημοδιδάσκαλος και αντιστασιακός
  14. ↑ Βουλτσιάδης, Γεώργιος (1995). Η Προσοτσάνη μέσα από την Ιστορία. Θεσσαλονίκη. σελ. 319. ISBN 9780007814404. 
  15. ↑ Γεώργιος Κ.Παπάζογλου, Παράλληλοι δρόμοι
  16. ↑ Ένα ταξίδι στην αντίπερα όχθη, στα Ελληνικά χωριά της Προύσας. Στο Ντεμιρτέσι, Εφημερίδα Ημερήσια Βέροιας, 10/12/2019
  17. ↑ Δεμιρδεσίου, Νέα Ιωνία, Γαλάτσι Αττικής
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ντεμιρτάς_Προύσας&oldid=10161048"