Νουμήνια (εορτή)
Τα Νουμήνια (από την αρχαία ελληνική λέξη Νουμηνία, που σημαίνει στην κυριολεξία νέα σελήνη) ήταν αρχαία ελληνική εορτή, που αντιστοιχούσε στην πρώτη ημέρα του κάθε σεληνιακού μήνα και εορταζόταν στην αρχαία Αθήνα, το ημερολόγιο της οποίας ήταν σεληνιακό και επομένως βασιζόταν στους μήνες αυτούς. Τα Νουμήνια εορτάζονταν επίσης σε πολλές άλλες πόλεις.
Γενικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα Νουμήνια εορτάζονταν προς τιμή κυρίως δύο θεοτήτων: της θεάς Σελήνης και του Νουμηνίου Απόλλωνος.[1] Επιπλέον όμως τιμώνταν η Εστία και οι άλλες οικιακές θεότητες. Η εορτή ήταν στην πραγματικότητα η δεύτερη ημέρα ενός τριήμερου εορτασμού σε κάθε νοικοκυριό, ο οποίος γινόταν μια φορά τον μήνα: Η πρώτη ημέρα ήταν αυτή του λεγόμενου Δείπνου της Εκάτης και αντιστοιχούσε στην τελευταία ημέρα του προηγούμενου μήνα. Η κυρίως ημέρα των Νουμηνίων ήταν η ημέρα κατά την οποία γινόταν ορατή για πρώτη φορά η πολύ λεπτή «φέτα» της νέας σελήνης στον ουρανό, οριζόμενη ως η πρωτομηνιά. Τέλος, η τρίτη ημέρα ήταν η δεύτερη ημέρα του μήνα, εκείνη του «Αγαθού Δαίμονος».
Τελετουργικό στην Αθήνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην αρχαία Αθήνα τα Νουμήνια θεωρούνταν, με τα λόγια του Πλουτάρχου, «η ιερότερη όλων των ημερών» και καμιά άλλη θρησκευτική εορτή δεν επιτρεπόταν εκείνη την ημέρα, ούτε επιτρεπόταν να γίνονται κρατικές ή κυβερνητικές συναντήσεις και συμβούλια.[2] Τηρούνταν ως ημέρα αναπαύσεως και συμποσίων στο σπίτι για τους Αθηναίους πολίτες, ή με θρησκευτικές αδελφότητες για άνδρες. Επίσης διεξάγονταν αγώνες πάλης στην παλαίστρα. Στα σπίτια προσφέρονταν λιβάνι, γιρλάντες από άνθη, κρασί και σκευάσματα από κριθάρι τοποθετούνταν στους οικιακούς βωμούς και ιερά (που είχαν καθαρισθεί από την προηγούμενη ημέρα στα πλαίσια του Δείπνου), ως αφιερώματα στην Εκάτη και τον Ερμή.[3][4]
Στον δημόσιο χώρο, η εορτή είχε τη μορφή μιας τελετουργίας πάνω στην Ακρόπολη. Γίνονταν μικρές προσφορές σε θεότητες που θεωρούσαν ότι προστάτευαν την Αθήνα, όπως ήταν η Πολιάς Αθηνά και ο Ποσειδώνας, αλλά η σημαντικότερη προσφορά γινόταν στο φίδι-φρουρό της πόλεως.[5] Το φίδι αυτό το διατηρούσαν στον ναό του Ερεχθείου, όπου βρισκόταν και το Παλλάδιον ξόανο (λατρευτικό ξύλινο άγαλμα) της Πολιάδος Αθηνάς, το σημάδι από την τρίαινα του Ποσειδώνα και η ιερή ελιά που είχε φυτρώσει κατά τον μύθο όταν η Αθηνά είχε κτυπήσει τον βράχο με το ακόντιό της. Εκεί βρίσκονταν και οι τάφοι των βασιλέων των Αθηνών Κέκροπα και Ερεχθέα. Το φίδι πιστευόταν ότι ήταν το ζωντανό πνεύμα του Κέκροπα.[6]
Σε άλλες ελληνικές πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, στα Νουμήνια οι δύο βασιλείς της Σπάρτης διένεμαν στους πολίτες κρέας, κριθάρι και κρασί.[7]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ David Sider: «Heraclitus on Old and New Months», Illinois Classical Studies, τόμ. 19, σσ. 11-13
- ↑ «The Noumenia and Epimenia», The Harvard Theological Review, τόμ. 65, νο. 2, Απρίλιος 1972, σελ. 291
- ↑ Roy A. Adkins και Lesley Adkins: Handbook to Life in Ancient Greece, εκδ. Facts on File, επικαιροποιημένη έκδοση, Ιανουάριος 2005, σελ. 351
- ↑ Πορφυρίου Περὶ ἀποχῆς ἐμψύχων, Βιβλίο 2, ενότητα 16
- ↑ «The Noumenia and Epimenia», The Harvard Theological Review, τόμ. 65, νο. 2, Απρίλιος 1972, σσ. 294-296
- ↑ Carol Strickland: The Annotated Arch: A Crash Course in the History of Architecture, Andrews McMeel Publishing, Απρίλιος 2001, ISBN 978-0-7407-1024-7, σσ. 15-16. Retrieved 24 July 2012.
- ↑ Ηροδότου Ιστορίαι, 6.57