Ναυτιλία κατά το 18ο αιώνα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Οι ναυτικοί του 18ου αιώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε μια εποχή πολύ δύσκολη όπου όλοι οι άνθρωποι στην Αγγλία και στην Αμερική ζούσαν αρκετά φτωχικά,σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, δούλευαν κάτω από άθλιες συνθήκες, μερικοί από αυτούς αποφάσιζαν να ακολουθήσουν το επάγγελμα του ναυτικού. Συνήθως αυτοί που επέλεγαν αρχικά, να γίνουν ναυτικού και να οργώσουν τους ωκεανούς και τις άγριες θάλασσες, ήταν πάρα πολύ φτωχοί δε διέθεταν τίποτα ούτε γη, ούτε οικογένεια κι ήλπιζαν τουλάχιστον ότι στα καράβια θα μπορούσαν να ζήσουν καλύτερα.Τον 18ο αιώνα οι ναυτικοί χαρακτηρίζονταν ως οι σημαντικότερες ομάδες ελεύθερων μισθωτών εργατών,καθώς διαδραμάτισαν σημαντικό ρολό στη δημιουργία διεθνών αγορών.Οι ναυτικοί του Ατλαντικού ωκεανού είχαν να αντιμετωπίσουν την παντοδυναμία της θάλασσας,των στοιχείων,την αδιάλλακτη υπακοή στις διαταγές των καπετάνιων και των πλοιάρχων. Γνωρίζοντας ότι ο βυθός του ωκεανού είχε καταπνίξει ανθρώπινες ζωές και πολυάριθμα ξύλινα καράβια, αυτοί ακολούθησαν στα πλοία υποσχόμενοι να κάνουν τα πάντα για να γλιτώσουν το πλοίο τους από τη μανία της θάλασσας.Το 18ο αιώνα ένας απλός ναύτης μπορούσε να γίνει άχρονος νέος που θα ανήκε στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Πολλοί από αυτούς συμμετείχαν και στο Πολεμικό Ναυτικό πολεμώντας για την Αγγλία σε περιόδους πολέμου,οι συγκεκριμένοι ναυτικοί έπαιρναν παραπάνω μισθό αλλά δεν μπορούσαν να αντέξουν την κακομεταχείριση του Βασιλιά. Έτσι λοιπόν από το βασιλικό ναυτικό αγοράζονταν από τους καπετάνιους ως το μέσο για τη μεταφορά των πλοίων τους αλλά και των φορτίων τους, χωρίς κανένας να τους εγγυάται ότι θα ξαναγυρίσουν στην πατρίδα τους. Έμπαιναν στα καράβια για να μεταφέρουν οινοπνευματώδη, αλάτι, ψάρια, μεταλλεύματα, δέρματα, υφάσματα, επιβάτες-σκλάβους κι άλλα προϊόντα κάνοντας τα πρώτα τους υπερατλαντικά ταξίδια.

Οι δυσκολίες των ναυτικών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο ναυτικός έπρεπε να απομακρυνθεί πλήρως από τη στεριά,τη πατρίδα τους κι ενώ οι περισσότεροι καπετάνιοι τους υπόσχονταν λεφτά κατέληγαν μούτσοι κι άμισθοι εργάτες.Ο ναυτικός δεν άργησε να γίνει ισόβιο επάγγελμα, ένα επάγγελμα γεμάτο κακουχίες.Το καράβι εκείνη την εποχή όπως και ο αριθμός των ναυτικών καθορίζονταν από το είδος του ταξιδιού και τα δρομολόγια που θα ακολούθησε το πλοίο. Συνήθως πλοία που έφταναν στις ανατολικές Ινδίες και στην Αφρική ταξίδευαν 1-2 χρόνια με αρκετό πλήρωμα καθώς το φορτίο κατείχε πολύ σημαντική αξία.Ο ναυτικός έπρεπε επίσης να μάθει να συνυπάρχει με πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους.Οι περισσότεροι ναυτικοί ήταν ευρωπαίοι στην καταγωγή-Πορτογάλοι, Ισπανοί Γάλλοι, Σκανδιναβοί,Άγγλοι-για να συνεννοούνται μεταξύ τους είχαν συγκεκριμένο λεξιλόγιο για την επιδιόρθωση αρματωσιάς,για την επισκευή και λίπανση τροχαλιών,για τον έλεγχο των σχοινιών και για άλλες εργασίες πλοίου,που απαρτίζονταν από βωμολοχίες και κατάρες. Είχαν επίσης να αντιμετωπίσουν πείνα, κακουχίες, αρρώστιες (σκορβούτο, ρευματισμοί κίτρινος πυρετός, έλκος, αναπηρίες) καθώς και το νόστο για την πατρίδα.Οι καπετάνιοι δεν ενδιαφέρονταν καθόλου για το πλήρωμα γι αυτό και τους έτρεφαν με κακή ποιότητα φαγητού κι αλκοόλ,κι όσοι πάθαιναν κάποια αρρώστια τους έριχναν στη θάλασσα. Παρόλα αυτά όμως οι ναυτικοί αντιμετώπιζαν το πλοίο ως μια κοινωνία και οι λιγοστές ώρες ξεκούρασης μετατρέπονταν σε ώρες χαράς γι αυτούς, δημιουργώντας τραγούδια, χώρους, ιστορίες κι έχοντας ως σύμμαχο το αλκοόλ ήλπιζαν σε καλύτερες συνθήκες.

Δικαιώματα ναυτικών και οι μισθοί τους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όλες όμως αυτές οι αντιδράσεις των ναυτικών για καλύτερη και πιο ανθρώπινη μεταχείριση από τους καπετάνιους στα μέσα του 18ου αι. έφερε κάποια σημαντικά αποτελέσματα.Αρχικά,ο ναύτης πριν μπει στο πλοίο και ξεκινήσει το ταξίδι υποχρεωνόταν από το κράτος να υπογράφει ένα συμβόλαιο όπου θα καθορίζονταν ο μηνιαίος μισθός του, που οριζόταν από 22-35 σελίνια , και θα αυξάνονταν σε πολεμικές περιόδους. Μάλιστα αν κάποιος ναύτης διέθετε κάποιες γνώσεις( γεωγραφία, γνώση δρομολογίων ή γνώση της θαλάσσιας γλώσσας) τότε θα είχε και καλύτερη μεταχείριση και καταλάμβανε καλύτερο μισθό . Με το συγκεκριμένο συμβόλαιο επίσης καθοριζόταν και η ποσότητα φαγητού κι αλκοόλ που έπρεπε να καταναλώσει καθώς και η ανθρώπινη μεταχείριση από τους ανώτερους του πλοίου( καλή σχέση καπετάνιου-ναύτη). Όλοι οι υπόλοιποι ως ανώτεροι του καραβιού καταλάμβαναν ανάλογα με το είδος του ταξιδιού 6-10 λίρες μηνιαίως. Κι ο μισθός τους αυτός αυξάνονταν κατά 50-70% σε πολεμικές περιόδους. Ο μισθός λαμβανόταν από τους ναύτες είτε στο δεύτερο λιμάνι που γινόταν η παράδοση του φορτίου, είτε στην ολοκλήρωση του ταξιδιού. Αν το πλοίο βυθιζόταν τα λεφτά οι ναύτες δεν τα έχαναν άλλα αποζημιωνόντουσαν από τα δικαστήρια του κράτους.

Πειρατεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 18ο αι. στον Ατλαντικό ωκεανό σταδιακά παράκμαζε καθώς είχαν απομείνει ελάχιστοι πειρατές περίπου 1000-2000 πειρατές . Η πειρατεία γενικότερα όλους τους προηγούμενους αιώνες αποτελούσε τεράστιο πρόβλημα και μεγάλη απειλή για τα εμπορικά καράβια. Έντονη πειρατική δραστηριότητα το συγκεκριμένο αιώνα διακρίνουμε στον Ινδικό ωκεανό, στην Αφρική και στην Καραϊβική. Συνήθως την πειρατεία ακολουθούσαν είτε όσοι είχαν λιποτακτήσει από τα εμπορικά πλοία-λόγω της καταπίεσης από τους καπετάνιους-, είτε ήταν στασιαστές και κουρσάροι. Σύμφωνα με καταγραφές οι ηλικίες των πειρατών ήταν από 17-50 ετών και συχνά ήταν ανύπαντροι καθώς δεν τους ενδιέφερε η οικογένεια . Ο λόγος που πολλοί ναυτικοί ακολουθούσαν τα πειρατικά καράβια ήταν κυρίως διότι οι πειρατές ενεργούσαν κάτω από ανθρώπινους κανόνες και σεβόντουσαν το πλήρωμα τους. Ο καθορισμός μάλιστα των θέσεων γινόταν συλλογικά κι όλοι είχαν μερίδιο της λείας ανεξαρτήτως της θέσης τους. Στόχος των πειρατών ήταν κυρίως η κατάληψη εμπορικών μεγάλων πλοίων, οι λεηλασίες πάνω σε αυτά, και βέβαια η απόκτηση λαφύρων. Οι πειρατές και τα πλοία τους διέθεταν ορισμένα χαρακτηριστικά όπως η μαύρη τους σημαία με ένα λευκό σκελετό στη μέση που στο ένα του χέρι κρατούσε μια ματωμένη καρδιά και στο άλλο μια κλεψύδρα, κι ο κύριος λόγος που χρησιμοποιούσαν αυτή τη σημαία ήταν καθαρά για εκφοβισμό στα άλλα πλοία.

Πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον ατλαντικού ωκεανού το 18ο αιώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο 18ος αιώνας χαρακτηρίζεται κυρίως από έντονους και διαρκείς πολέμους. Στη θάλασσα υπήρχε ανταγωνισμός για ισχύ μεταξύ Αγγλίας και Γαλλίας από το 1815 έως και τις αρχές του 19ου αι. όπου και δόθηκε τέλος. Έτσι λοιπόν αναπτύσσεται μια μεγάλη ναυτική δύναμη η Αγγλία, όπου με τη συνθήκη της Ουτρέχτης(1713) , καταλαμβάνει γη στον Καναδά, δημιουργεί εμπορικούς σταθμούς σε Μεσόγειο, Γιβραλτάρ και Μινόρκα κι επίσης απέκτησε το δικαίωμα διεξαγωγής σκλαβεμπορίου στην Ισπανική Αμερική, το σκλαβεμπόριο θεωρείτο για εκείνη την εποχή το βασικότερο εμπόριο στον Ατλαντικό ωκεανό. Με τη νίκη της Αγγλίας στον επταετή πόλεμο με τη Γαλλία, η Αγγλία αρχίζει σταδιακά να επεκτείνεται στη Αμερική, στην Καραϊβική, στη Δυτική Ακτή της Αφρικής. Το Λονδίνο πλέον μετατρέπεται στο οικονομικό εμπορικό κέντρο όλα βρίσκονται εκεί: τα ναυπηγεία, οι αποθήκες, οι τράπεζες, η ναυτασφάλιση. Το τριγωνικό εμπόριο Αγγλία-Αφρική, Αφρική-Αμερική κι Αμερική- Αγγλία βρίσκεται στο απόγειο του, μεταφέροντας όπλα, οινοπνευματώδη ποτά, υφάσματα, μεταλλεύματα, πήλινα προϊόντα, χαρτί, ζάχαρη, ξυλεία, ψάρια, μπαχαρικά και σκλάβους. Το σκλαβεμπόριο εκείνη την εποχή ήταν ιδιαίτερα αυξημένο, η μεταφορά ανθρώπων-σκλάβων μεταναστών, εργατών, κατάδικων, γινόταν υπό απάνθρωπες συνθήκες. Τα πλοία που μετέφεραν αυτά τα προϊόντα ήταν κυρίως δικάταρτα από 200-1000 τόνους, το καράβι βέβαια εξαρτιόνταν από το είδος του εμπορίου με το οποίο ασχολιόταν. Τα πλοία σε κάθε ταξίδι είχαν να αντιμετωπίσουν τους πειρατές μια βασική απειλή του ωκεανού. Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί πως το 18ο αι. βασικό εργαλείο για την οργάνωση ενός εμπορίου ήταν η δημιουργία εταιρειών. Στην αρχή είχαν ξεκινήσει ως συνεταιρισμοί μεμονωμένων ατόμων που επένδυαν κεφάλαια στον εξοπλισμό πλοίων και στα ταξίδια, σταδιακά όμως απέκτησαν μεγάλη εμπορική και πολιτική σημασία στο εξωτερικό κι αποικιακό εμπόριο: Ολλανδική Εταιρεία με έδρα την Ινδονησία, Ανατολική Βρετανική Εταιρεία με έδρα το Άμστερνταμ . Τέλος θα ήθελα να αναφέρω μερικά ακόμη σημαντικά γεγονότα του 18ου αι. όπως η Αμερικανική Επανάσταση και η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των 13 βρετανικών αποικιών της Αμερικής (4 Ιουλίου 1776), τη Γαλλική Επανάσταση το 1789, η Βιομηχανική Επανάσταση (1750-1780).

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Marcus Rediker,Between the devil and the deep blue sea,1989
  • Τζελίνα Χαρλαύτη(επιμ.) Ναυτιλία και ιστορία,16ος-20ος αιώνας, Αλεξάνδρεια,Αθήνα,2001