Μχιτάρ του Χερ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μχιτάρ του Χερ
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Մխիթար Հերացի (Αρμενικά)
Γέννηση1120 (περίπου)[1] και 18  Νοεμβρίου 1118
Χόι[1]
Θάνατος1200[1]
Ρουμ Καλεσί
ΕθνικότηταΑρμένιοι
ΥπηκοότηταΑρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέαςιατρική
Ιδιότηταιατρός, φυσιοδίφης και φιλόσοφος

Ο ΜχιτάρΜεχιτάρ) του Χερ ή Μχιτάρ Χερατσί (αρμενικά: Մխիթար Հերացի, 1110/1120-1200) ήταν Αρμένιος ιατρός, φυσιολόγος και αστρονόμος του 12ου αιώνα. Θεωρούμενος ως ένας εκ των σημαντικότερων ιατρών του Μεσαίωνα, θεωρείται, παραδοσιακά, ως ο πατέρας της ιατρικής στην Αρμενία[2].

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λίγα πράγματα είναι γνωστά σχετικά με τον βίο του Μχιτάρ: γεννήθηκε προς το 1110/1118[3] ή το 1120[2] στην πόλη Χερ (σημερινό Χόι του Ιράν, στην παλαιά Παρσκαχαΐκ[4], επαρχία της ιστορικής Αρμενίας, σύμφωνα με τον Αρμένιο γεωγράφο του 7ου αιώνα, Ανανία του Σιράκ[5]), όπου και διδάχθηκε τα ελληνικά, τα περσικά και τα αραβικά, καθώς και την ιατρική[3].

Στη συνέχεια, μετέβη στο Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας, όπου και εισήλθε σε επικοινωνία με τους Καθολικούς Νερσές Δ΄ Σνορχαλί (του οποίου διετέλεσε προσωπικός ιατρός[6]) και Γκριγκόρ Δ΄ Τγα[2]. Εγκαταστάθηκε στην Σις, όπου και δίδαξε ιατρική, εντός πανεπιστημίου, καθώς και νοσοκομείου[3]. Οι σύγχρονοί του, καθώς και οι διάδοχοί του, τον ονόμαζαν ως τον Μέγα Μχιτάρ. Συγκέντρωσε, μελέτησε και συνθετοποίησε τις κλασσικές και λαϊκές ιατρικές γνώσεις (κυρίως ελληνικές και αραβικές[7]), προκειμένου, στη συνέχεια, να αναπτύξει νέες θεωρίες[8], οι οποίες αφορούσαν, μεταξύ άλλων, την ερμηνεία των λοιμωδών ασθενειών (και υποστηρίζοντας την απομόνωση του ασθενούς), την θέση της ψυχολογίας στην θεραπεία, τον ρόλο του περιβάλλοντος, των διατροφικών συνηθειών, καθώς και του τρόπου ζωής, ή αντιτιθέμενος εν μέρει στις αφαιμάξεις[9]. Εισήγαγε, επίσης, σειρά νέων λέξεων στα αρμενικά προερχόμενων από την ιατρική ορολογία[2].

Ο Μχιτάρ απεβίωσε το 1200, στη Χρομγκλά[3].

Εργογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μχιτάρ συνέγραψε, συνολικά, περίπου δέκα έργα, τα οποία είχαν ως θέμα τις φυσικές επιστήμες και την ανατομία[3].

Κύριο έργο του συγκεκριμένου οπαδού της ιπποκρατικής σχολής ήταν το Η παρηγοριά εκ των πυρετών[Σημείωση 1] (Ջերմանց Մխիթարութիւն, Jermants Mkhitarutiun[10]), το οποίο συνεγράφη το 1184[9] κατόπιν σχετικής παραγγελίας του Γκριγκόρ Δ΄ Τγα[11] στην καθομιλουμένη γλώσσα[7] · [Σημείωση 2]. Για την συγγραφή του συγκεκριμένου έργου το οποίο αναφέρεται σε, περίπου, διακόσιες ασθένειες οι οποίες προκαλούν πυρετούς[12] και το οποίο τον κατατάσσει ως έναν εκ των σημαντικότερων ιατρών του Μεσαίωνα[8], μετέβη στα έλη της Κιλικίας, ενώ, εντός αυτού, αναπτύσσει μια θεωρία της «μούχλας», η οποία λειτουργεί ως παράγοντας της εξάπλωσης των λοιμώξεων[11]. Ο Λεβόν Χοβανισιάν ανέφερε σχετικά με τον ίδιο εντός του έργου του Ιστορία της ιατρικής στην Αρμενία πως «έως τον αιώνα της βακτηριολογίας, κανείς ιατρός πέραν του Μεχιτάρ Χερατσί δεν είχε χρησιμοποιήσει όρο τόσο κοντινό της πραγματικότητας για τον ορισμό της φύσεως της λοιμώξεως»[13].

Τα υπόλοιπα έργα του, όπως το Περί της δομής και της συνθέσεως των οφθαλμών, το Περί του οσχέου ή το Περί των λίθων και των ιδιοτήτων τους, δεν έχουν διασωθεί παρά μόνον τμηματικά[2].

Μετάλλιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεταξύ των μεταλλίων της Δημοκρατίας της Αρμενίας περιλαμβάνεται το Μετάλλιο Μχιτάρ Χερατσί, το οποίο αποδίδεται σε υπεύθυνους σημαντικών συνεισφορών στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, για πρακτικές δραστηριότητες υψηλού επαγγελματικού επιπέδου ή σημαντικώς επωφελείς δραστηριότητες[14].

Πανεπιστήμιο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Κρατικό Πανεπιστήμιο Ιατρικής του Ερεβάν φέρει το όνομα του Μχιτάρ Χερατσί. Οι αριστούχοι φοιτητές του Πανεπιστημίου λαμβάνουν την υποτροφία «Μχιτάρ Χερατσί» (συνήθως δύο φοιτητές ανά έτος για την Σχολή Ιατρικής)[15].

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Ο Μχιτάρ εξηγεί ως κάτωθι το συγκεκριμένο σύγγραμμα: «παρηγορεί τον ιατρό αυξάνοντας τις γνώσεις του, καθώς και τον ασθενή θεραπεύοντάς τον, με την βοήθεια του Θεού» (Bellier 1996, σελ. 32).
  2. Και όχι στα γκραμπάρ, «προκειμένου», σύμφωνα με τον Μχιτάρ, «να είναι προσβάσιμο σε οποιονδήποτε αναγνώστη» (Cowe 1997, σελ. 297).

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 «Հայկական սովետական հանրագիտարան» (Aρμενικά) Γερεβάν. 1981.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Hacikyan 2002, σελ. 427.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bellier 1996, σελ. 32.
  4. Hewsen 1992, σελ. 63.
  5. Hewsen 2007, σελ. 43.
  6. Cowe 1997, σελ. 297.
  7. 7,0 7,1 Dédéyan 2007, σελ. 362.
  8. 8,0 8,1 Vardanyan 2007, σελ. 154.
  9. 9,0 9,1 Hacikyan 2002, σελ. 428.
  10. Cowe 1997, σελ. 301.
  11. 11,0 11,1 Vardanyan 2007, σελ. 155.
  12. Cowe 1997, σελ. 302.
  13. Λεβόν Χοβανανισιάν, αναφερόμενος εντός του Vardanyan 2007, σελ. 154.
  14. (Αγγλικά) «The Medal of « Mkhitar Heratsi »». President of the Republic of Armenia. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2013. .
  15. (Αγγλικά) «Scholarships». Yerevan State Medical University after Mkhitar Heratsi. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2013. .

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • (Γαλλικά) Bellier, Paul (1996). «Médecine et médecins arméniens entre le XIe et le XVe siècle». Στο: Nina Garsoïan. L'Arménie et Byzance : histoire et culture. Παρίσι: Publications de la Sorbonne. σελ. 31-36. ISBN 9782859443009. 
  • (Αγγλικά) Cowe, Peter (1997). «Medieval Armenian Literary and Cultural Trends (Twelfth-Seventeenth Centuries)». Στο: Richard G. Hovannisian. Armenian People from Ancient to Modern Times. I. The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century. Νέα Υόρκη: Palgrave Macmillan. σελ. 293-325. ISBN 978-1403964212. 
  • (Γαλλικά) Dédéyan, Gérard (2007) [1982]. «Le temps de la croisade (fin XIe-fin XIVe siècle) — Le renouvellement de la vie intellectuelle». Στο: Gérard Dédéyan. Histoire du peuple arménien. Τουλούζ: Privat. σελ. 356-362. ISBN 978-2-7089-6874-5. 
  • (Αγγλικά) Hacikyan, Agop Jack (2002). The Heritage of Armenian Literature. II. From the Sixth to the Eighteenth Century. Ντιτρόιτ: Wayne State University Press. ISBN 978-0814330234. 
  • (Αγγλικά) Hewsen, Robert H. (1992). The geography of Ananias of Širak : (Ašxarhac'oyc') ; the long and the short recensions. Βίζμπαντεν: L. Reichert. ISBN 3-88226-485-3. 
  • (Γαλλικά) Hewsen, Robert H. (2007) [1982]. «Terre, peuple et langue — Géographie historique». Στο: Gérard Dédéyan. Histoire du peuple arménien. Τουλούζ: Privat. σελ. 43-46. ISBN 978-2-7089-6874-5. 
  • (Γαλλικά) Vardanyan, Stella (2007). «La médecine en Arménie dans l'Antiquité et au Moyen Âge». Στο: Claude Mutafian. Arménie, la magie de l'écrit. Παρίσι: Somogy. σελ. 153-157. ISBN 978-2-7572-0057-5.