Μαρμαριτζάνα

Η Μαρμαριτζάνα ήταν μεσαιωνική βυζαντινή πόλη και επισκοπή στην Κεντρική Ελλάδα.

Η ακριβής τοποθεσία της πόλης παραμένει άγνωστη, με εξαίρεση το γεγονός πως ευρισκόταν επί του ανώτερου τμήματος της κοιλάδας του Σπερχειού Ποταμού, στα δυτικά της Νεοπατρίας (σημερινής Υπάτης).^[1] Η ιστορία της πόλης είναι σχετικά άγνωστη, με εξαίρεση το γεγονός πως αποτέλεσε επισκοπική έδρα, η ύπαρξη της οποίας επιβεβαιώνεται από, τουλάχιστον, την εποχή του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ του Σοφού (βασίλευσε μεταξύ 886-912) έως και τον 13ο αιώνα. Αποτελούσε τη μοναδική βοηθητική επισκοπή της μητροπολιτικής έδρας της Νεοπατρίας.^[1] Πιθανώς να επρόκειται για την ίδια επισκοπική έδρα με εκείνη του Μαρμαριτζίου, η οποία και αναφέρεται σε μία Notitia Episcopatuum του 11ου αιώνα ως βοηθητική επισκοπή της Μητροπόλεως Λαρίσης.^[1]

Μετά την Δ΄ Σταυροφορία, οι επισκοπικοί κατάλογοι της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας την περιέλαβαν ως Valacensis ή Lavacensis, ωστόσο το πιθανότερο είναι η συγκεκριμένη έδρα να παρέμεινε χηρεύουσα, είτε επρόκειτο για Έλληνα Ορθόδοξο, είτε για Λατίνο Καθολικό επίσκοπο, από τις αρχές του 13ου αιώνα και έπειτα.^[1] Η έδρα παραμένει ως τιμητική επισκοπή της Καθολικής Εκκλησίας^[2] μετά την ονομαστική της αποκατάσταση το 1933, ως «Μαρμαριζάνα». Παραμένει για καιρό χηρεύουσα, καθώς είχε, στην διάρκεια της ιστορίας της, μόλις έναν κάτοχο, εκ του χαμηλότερου (επισκοπικού) βαθμού: τον Τόμας Ο'Μπιρν (26 Αυγούστου 1739 - 16 Σεπτεμβρίου 1739), αργότερα Πρωτοσύγκελλος του Άρνταχ (Ιρλανδία) (26 Αυγούστου 1739 - 16 Σεπτεμβρίου 1739), διαδεχόμενος ως Επίσκοπος του Άρνταχ (16 Σεπτεμβρίου 1739 - Ιανουάριος 1747).