Μιζάρ
 |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται επιμέλεια ώστε να ανταποκρίνεται σε υψηλότερες προδιαγραφές ορθογραφικής και συντακτικής ποιότητας ή μορφοποίησης. Αίτιο: αναφορές, κουτί πληροφοριών Για περαιτέρω βοήθεια, δείτε τα λήμματα πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα και τον οδηγό μορφοποίησης λημμάτων. |
 | |
| Αστερισμός | Μεγάλη Άρκτος |
|---|---|
| Απόσταση από τη Γη | 82.9 ± 0.6 ly (25.4 ± 0.2 pc) |
Ο Μιζάρ /ˈmaɪzɑːr/[1] είναι ένας αστέρας δευτέρου μεγέθους στην μέση της ουράς του αστερισμού της Μεγάλης Άρκτου. Έχει την ονομασία ζ της Μεγάλης Άρκτου (Λατινικά: Zeta Ursae Majoris). Σχηματίζει έναν γνωστό διπλό αστέρα παρατηρήσιμο διά γυμνού οφθαλμού με το αδύναμο άστρο Alcor, και είναι στην πραγματικότητα ένα τετραπλό αστρικό σύστημα. Το Σύστημα Μίζαρ και Αλκόρ βρίσκεται περίπου 83 έτη φωτός μακριά μας, όπως μετράται από τον δορυφόρο αστρομετρίας Hipparcos, και αποτελεί μέρος του αστερισμού της Μεγάλης Άρκτου.
Ονοματολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο ζ της Μεγάλης Άρκτου (Λατινικά Zeta Ursa Major και συντομογραφία ζ UMa ή Zeta UMa) φέρει την ονομασία Μιζάρ. Κατά Flamsteed, το αστέρι φέρει την ονομασία 79 Ursae Majoris.
Το παραδοσιακό όνομα Μιζάρ προέρχεται από το Αραβικό المئزر miʼzar που σημαίνει ποδιά, περιτύλιγμα, κάλυψη, κάλυμμα, πέπλο. Το όνομα του ετέρου του ζεύγους, του Alcor, επίσης προέρχεται από τα Αραβικά الكور και σημαίνει "ο πιο αχνός".
Το 2016, η Διεθνής Αστρονομική Ένωση οργάνωσε μια ομάδα εργασίας για τα ονόματα των αστέρων (WGSN) για να καταγράψει και να τυποποιήσει τα ονόματα των αστέρων. Το πρώτο ενημερωτικό δελτίο του WGSN του Ιουλίου του 2016 περιελάμβανε έναν πίνακα των πρώτων δύο παρτίδων ονομάτων που εγκρίθηκαν από το WGSN. Σύμφωνα με τους κανόνες της IAU, το όνομα Mizar ισχύει αυστηρά μόνο για τον αστέρα Aa, αν και παραδοσιακά και δημοφιλώς χρησιμοποιείται για τα τέσσερα άστρα που αποτελούν το μόνο άστρο, ορατού "δια γυμνού οφθαλμού".
Αστρικό σύστημα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μιζάρ είναι ένας οπτικά παρατηρήσιμος διπλός αστέρας, με διαχωρισμό 14,4 δευτερολέπτων της μοίρας, το καθένα από τα οποία είναι φασματοσκοπικά διπλό. Η συνδυασμένη απόσταση είναι 2,04, και η απόσταση μεταξύ τους είναι 1,1 έτη φωτός και είναι πιθανόν σε βαρυτική εμπλοκή. Οι δύο ορατοί αστέρες αναφέρονται ως ζ1 και ζ2 της Μεγάλης Άρκτου, ή Mizar A και B. Τα φασματοσκοπικά στοιχεία γενικά αναφέρονται ως Mizar Aa, Ab, Ba και Bb. Τα αστέρια έχουν κοινό χαρακτηρισμό στο Hipparcos, HIP 65378, αλλά διαφορετικές καταχωρίσεις στον κατάλογο Αστέρων Henry Draper Catalogue.
Ένας εύκολος δυαδικός οπτικός στόχος, ο Μιζάρ ήταν το πρώτο τηλεσκοπικά παρατηρήσιμο δυαδικό σύστημα που ανακαλύφθηκε, πιθανότατα από τον Μπενέντετο Καστέλι που το 1617 ζήτησε από τον Γαλιλαίο να το παρατηρήσει. Ο Γαλιλαίος κατόπιν δημιούργησε μια λεπτομερή καταγραφή του διπλού αστέρα. Αργότερα, γύρω στο 1650, ο Ρικσιόλι έγραψε ότι ο Μιζάρ είναι ένας διπλός αστέρας. Το δευτερογενές άστρο (Mizar B) βρίσκεται σε απόσταση 380 AU από το πρωτογενές (Mizar A) και χρειάζονται χιλιάδες χρόνια για να περιστραφούν ο ένας γύρω από τον άλλο.
Ο Mizar A ήταν το πρώτο φασματοσκοπικά διπλό σύστημα που ανακαλύφθηκε, ως μέρος της εργασίας κατηγοριοποίησης των φασματολογικών στοιχείων της Antonia Maury, και μια μελέτη δημοσιεύθηκε το 1890. Μερικά φασματοσκοπικά δυαδικά συστήματα δεν μπορούν να αναλυθούν οπτικά και ανακαλύπτονται με τη μελέτη των φασματοσκοπικών γραμμών του υπόπτου συστήματος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα δύο συστατικά του Μίζαρ Α είναι και τα δύο 35 φορές πιο φωτεινά από τον Ήλιο, και περιφέρονται γύρω από το κοινό κέντρο μάζας τους σε περίπου 20 ημέρες 12 ώρες και 55 λεπτά. Το 1908, ο Mizar B βρέθηκε επίσης να είναι ένας φασματοσκοπικά διπλός αστέρας, με τα δύο μέλη του να ολοκληρώνουν μια τροχιακή περίοδο κάθε έξι μήνες. Το 1996, 107 χρόνια μετά την ανακάλυψή τους, τα άστρα του δυαδικού συστήματος Mizar A απεικονίστηκαν σε εξαιρετικά υψηλή ανάλυση χρησιμοποιώντας το πρωτότυπο συμβολόμετρο του Αμερικανικού Ναυτικού Navy Prototype Optical Interferometer.
ζ1 της Μεγάλης Άρκτου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα δύο συστατικά ζ1 Ursae Majoris (Mizar Aa και Ab) παρατηρούνται να είναι ταυτόσημα, με εξαίρεση ελαφρώς διαφορετικές διακυμάνσεις ακτινοβολιακής ταχύτητας που υποδηλώνουν πολύ ελαφρώς διαφορετικές μάζες.
Οι φασματικές γραμμές των δύο αστέρων μπορούν να παρατηρηθούν χωριστά και στις δύο έχει χαρακτηριστεί φάσμα τύπου A2Vp. Είναι Αστέρες Ap, χημικά ιδιόμορφοι λόγω της στρωματοποίησης ορισμένων βαρέων στοιχείων στη φωτεινή σφαίρα των αργά περιστρεφόμενων καυτών αστέρων. Σε αυτή την περίπτωση, δείχνουν αυξημένη συγκέντρωση σε Στρόντιο και Πυρίτιο.
Με την υπόθεση των ίδιων φυσικών ιδιοτήτων για τα δύο αστέρια, και τα δύο έχουν θερμοκρασία 9.000 K, ακτίνα 2,4 R, και βολομετρικές φωτεινότητες 33,3 L. Θεωρείται ότι είναι ηλικίας περίπου 370 εκατομμυρίων ετών.
ζ2 της Μεγάλης Άρκτου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το ζ2 της Μεγάλης Άρκτου είναι ένα μονογραμμικό, φασματοσκοπικά παρατηρήσιμο, δυαδικό σύστημα, και το ορατό φάσμα είναι ενός αστέρα Am, που πήρε το όνομά του για τις ασυνήθιστα ισχυρές γραμμές ορισμένων μετάλλων. Το φάσμα τύπου kA1h(eA)mA7IV-V είναι σε μορφή που χρησιμοποιείται για τα μεταλλικά κατεστραμμένα άστρα: ο τύπος είναι A1 με βάση τις γραμμές ασβεστίου K, πρώιμος A με βάση τις γραμμές υδρογόνου και A7 με βάση τις σειρές άλλων μετάλλων. Η κατηγορία φωτεινότητας ορίζετε μεταξύ της κύρια ακολουθίας και του ακολουθίας υπογιγάντιου.
Με βάση τις τροχιακές ιδιότητες του συστήματος, η συνολική μάζα των δύο αστέρων είναι περίπου 2,1 ηλιακές μάζες, η περισσότερη από την οποία αφορά το πρωτεύων άστρο.[2]
Άλλες ονομασίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Μιζάρ είναι γνωστός ως Vashistha, από τα Σαπτάρισι, στην παραδοσιακή Ινδική αστρονομία. Ο κινέζικος Ταοϊσμός προσωποποιεί τον Μιζάρ ως το αστέρι Lu.
Στην κινεζική, 北斗 (Běi Dǒu), που σημαίνει Βόρεια Κουτάλα, αναφέρεται σε έναν αστερισμό παρόμοιο με την Μεγάλη Άρκτο. 斗六 Běi Dǒu liù, (εγγραφικά: Το Έκτο Αστέρι της Βόρειας Κουτάλας) και 開陽 Kāi Yáng, (εγγραφικά: Αστέρι της έναρξης της ζέστης).
Στον μύθο των Mi'kmaq (αυτόχθονες της βόρειας Αμερικής) της μεγάλης αρκούδας και των επτά κυνηγών, ο Μιζάρ είναι Μακρονούρης (είδος πουλιού, Αιγίθαλος) και ο Αλκόρ το κατσαρόλι του.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Kunitzsch, Paul· Smart, Tim (2006). A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations (2nd rev. έκδοση). Cambridge, Massachusetts: Sky Pub. ISBN 978-1-931559-44-7.
- ↑ Tokovinin, A. A. «HD 116657». Multiple Star Catalog. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2020.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Mizar at Jim Kaler's Stars website
- A New View Of Mizar (a comprehensive article about the system)
