Λουί Βιέρν

Λουί Βιέρν
Φωτογραφία του Λουί Βιέρν από το 1910
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Louis Vierne (Γαλλικά)
Γέννηση	8  Οκτωβρίου 1870 Πουατιέ
Θάνατος	2  Ιουνίου 1937 Παρίσι
Αιτία θανάτου	έμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Κοιμητήριο του Μονπαρνάς
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Σπουδές	Κονσερβατόριο του Παρισιού και Institut National des Jeunes Aveugles
Ιδιότητα	συνθέτης, οργανίστας και μουσικός παιδαγωγός
Αδέλφια	René Vierne
Όργανα	εκκλησιαστικό όργανο
Είδος τέχνης	συμφωνία και κλασική μουσική
Βραβεύσεις	Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής
Σχετικά πολυμέσα

Ο Λουί Βικτόρ Ζιλ Βιέρν (Louis Victor Jules Vierne, 8 Οκτωβρίου 1870 – 2 Ιουνίου 1937) ήταν Γάλλος οργανίστας και συνθέτης. Το 1900 διορίστηκε, κατόπιν διαγωνισμού, οργανίστας στον περίφημο καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων (Notre Dame), στο όργανο του οποίου και πέθανε, όπως ήταν η επιθυμία του.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Βιέρν γεννήθηκε στο Πουατιέ, το 1870, σχεδόν τυφλός λόγω συγγενούς καταρράκτη. Σε πολύ μικρή ηλικία ανακαλύφθηκε ότι έχει ασυνήθιστο μουσικό χάρισμα. Όταν ήταν 2 ετών άκουσε στο πιάνο για πρώτη φορά, ένα νανούρισμα του Σούμπερτ και, αμέσως, μπόρεσε να παίξει τις νότες της μελωδίας. Μετά την ολοκλήρωση των εγκυκλίων σπουδών του στην επαρχία, γράφηκε στο Ωδείο του Παρισιού, όπου σπούδασε με τους Σεζάρ Φρανκ και Σαρλ-Μαρί Βιντόρ. Από το 1892, υπηρέτησε ως βοηθός οργανίστας του Σαρλ-Μαρί Βιντόρ στην εκκλησία του Αγίου Σουλπικίου της γαλλικής πρωτεύουσας και κύριος οργανίστας μετά το 1894. Στη συνέχεια, έγινε κύριος οργανίστας στον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων, θέση που κατείχε από το 1900 μέχρι το θάνατό του, το 1937.

Ο Βιέρν έζησε μια ζωή, σωματικά και συναισθηματικά, πολύ δύσκολη, με σοβαρές πνευματικές δοκιμασίες που αντικατοπτρίζονται σε μεγάλο μέρος της μουσικής του (π.χ. στο έργο Κακή Διάθεση και Θλίψη, για σοπράνο και πιάνο/ορχήστρα, 1916). Η ασθένειά του δεν τον καθιστούσε εντελώς τυφλό, αλλά ήταν αυτό που θα ονομαζόταν σήμερα "νομικά" τυφλός. Νωρίς στην καριέρα του, συνέθετε σε υπερμέγεθες χαρτί, για να βλέπει καλύτερα, χρησιμοποιώντας ένα "μεγάλο μολύβι", όπως περιγράφει ο μαθητής και φίλος του, Μ. Ντιπρέ (Marcel Dupré). Αργότερα, καθώς η ήδη περιορισμένη του όραση συνέχισε να μειώνεται περαιτέρω, κατέφυγε στη μέθοδο Μπράιγ για να παραγάγει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του. Είχε επηρεαστεί βαθύτατα από τον χωρισμό με τη σύζυγό του, ενώ έχασε τόσο τον αδελφό του, Ρενέ, όσο και τον γιο του, Ζακ, στα πεδία μάχης του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και κρατούσε μια από τις πιο διάσημες θέσεις οργανίστα στη Γαλλία, στην Παναγία των Παρισίων, το εκκλησιαστικό όργανο του ναού ήταν σε κακή κατάσταση καθ'όλη τη διάρκεια της θητείας του. Τελικά, πραγματοποίησε περιοδεία στη Βόρεια Αμερική για να συγκεντρώσει χρήματα για την αποκατάσταση του οργάνου. Η περιοδεία, η οποία περιελάμβανε σημαντικά ρεσιτάλ στο διάσημο όργανο «Wanamaker» στη Φιλαδέλφεια και στο μικρότερο αδελφικό-όργανο, «Wanamaker Auditorium Organ», στην πόλη της Νέας Υόρκης, ήταν πολύ επιτυχημένη, αν και το ταξίδι τον εξουθένωσε σωματικά.

Ένα οδικό ατύχημα στο Παρίσι είχε ως αποτέλεσμα να σπάσει άσχημα το πόδι του και, για λίγο, υπήρχε η γνωμάτευση ότι θα χρειαζόταν ακρωτηριασμό. Το πόδι του, τελικά, σώθηκε αλλά η αποκατάστασή του και το ότι, ο συνθέτης έπρεπε να ανακτήσει πλήρως την τεχνική στο πεντάλ, τού πήραν έναν ολόκληρο χρόνο, κατά τη διάρκεια μιας από τις πιο παραγωγικές περιόδους της ζωής του. Παρά τις δυσκολίες, όμως, οι μαθητές του τον περιέγραψαν ομόφωνα ως «καλό, υπομονετικό και ενθαρρυντικό δάσκαλο». Το 1931, η Γαλλική κυβέρνηση τού έδωσε το Εθνικό Παράσημο Τιμής.

• Το 1937, ο Βιέρν ήταν σε άσχημη κατάσταση. Κάπνιζε τρία πακέτα τσιγάρων την ημέρα, έπαιρνε ηρεμιστικά, υπνωτικά και εισέπνεε αιθέρα όταν ένοιωθε νευρικός. Ήταν καταθλιπτικός και μοναχικός. Αλλά, στις 2 Ιουνίου 1937, 3.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να τον ακούσουν να παίζει στην Παναγία των Παρισίων. Δύσκολα μπόρεσε να φθάσει στο κρηπίδωμα όπου βρισκόταν το εκκλησιαστικό όργανο και ένας γιατρός του έδωσε χάπια για την καρδιά για να τον βοηθήσει. Ο Βιέρν έπαθε εγκεφαλικό ή καρδιακό επεισόδιο (οι αναφορές μαρτύρων διαφέρουν) τη στιγμή που έπαιζε για 1750ή φορά, στην Παναγία των Παρισίων, το βράδυ της 2ας Ιουνίου 1937. Έγειρε, ξαφνικά, προς τα εμπρός και έπεσε από το σκαμνάκι, καθώς το πόδι του πατούσε πάνω στο χαμηλό "Μι" στο πεντάλ του εκκλησιαστικού οργάνου. Έχασε τις αισθήσεις του ενώ η νότα ακουγόταν σε όλη την εκκλησία. Είχε εκπληρώσει, έτσι, το συχνά διακηρυγμένο όνειρό του -να πεθάνει στην κονσόλα του μεγάλου οργάνου της Παναγίας των Παρισίων. Ο Μ. Ντιριφλέ (Maurice Duruflé), ένας άλλος, μεγάλος Γάλλος οργανίστας και συνθέτης, βρισκόταν στο πλευρό του τη στιγμή του θανάτου του.

Μουσική και μουσικολογικά στοιχεία

Ο Βιέρν, ως οργανίστας, διέθετε ένα κομψό, καθαρό στυλ γραφής που σεβόταν τη μουσική φόρμα, πάνω από όλα. Η αρμονική του γλώσσα ήταν ρομαντικά πλούσια, αλλά όχι τόσο συναισθηματική και θεατρική όπως εκείνη του Σ. Φρανκ. Όπως όλοι οι μεγάλοι γάλλοι οργανίστες του γυρίσματος στον 20ό αιώνα, ο Βιέρν είχε πολύ «ιδιωματικό» ήχο και είχε εμπνεύσει τους περισσότερους από τους σπουδαίους παριζιάνους οργανίστες-συνθέτες που τον ακολούθησαν.

Ο τάφος του Βιέρν στο Μονπαρνάς του Παρισιού

Η παραγωγή του για το εκκλησιαστικό όργανο ήταν πολύ μεγάλη, με 6 συμφωνίες, 24 κομμάτια φαντασίας (που περιλαμβάνουν το διάσημο Carillon de Westminster) και 24 κομμάτια σε ελεύθερο στυλ, μεταξύ άλλων. Έγραψε, επίσης, πολλά έργα μουσικής δωματίου (σονάτες για βιολί και τσέλο, ένα κουιντέτο πιάνου και ένα κουαρτέτο εγχόρδων, για παράδειγμα), φωνητική και χορωδιακή μουσική και μια συμφωνία για ορχήστρα. Δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι, η μουσική του αντικατοπτρίζει την αρχιτεκτονική μεγαλοπρέπεια και απεραντοσύνη της Παναγίας των Παρισίων.

Κυριότερα έργα

Ορχήστρα

• Συμφωνία σε Λα Ελάσσονα (1907-8)
• Ποίημα, για πιάνο και ορχήστρα (1925-6)
• Μπαλάντα για βιολί και ορχήστρα (1926)

Εκκλησιαστικό όργανο

• 6 Συμφωνίες (1899, 1903, 1912, 1924, 1930)
• Αλεγκρέτο (1894)
• Πένθιμο Πρελούδιο (1896)
• Μικρή Λειτουργία (1896)
• 24 Κομμάτια σε ελεύθερο στυλ (1913-4)
• Πρελούδιο σε Φα# Ελάσσονα (1914)
• 24 Κομμάτια Φαντασίας 1η και 2η Σουίτα (1926), 3η Σουίτα (1927)
• 3 Αυτοσχεδιασμοί (1928)
• Τρίπτυχο (1929-31)
• Μικρή Λειτουργία για τους Νεκρούς (1934)

Μουσική δωματίου

• 2 Κομμάτια, για βιόλα/τσέλο και πιάνο (1894-5)
• Λάργκο και Καντσονέτα, για όμποε και πιάνο (1894;)
• Κουαρτέτο εγχόρδων σε Ρε Ελάσσονα (1894)
• Βουργουνδιανή Σουίτα, για πιάνο (1895)
• Σονάτα σε Σολ Ελάσσονα, για βιολί και πιάνο (1905-6)
• Ραψωδία σε Σολb Μείζονα, για άρπα (1909)
• Σονάτα σε Σι Ελάσσονα, για βιολοντσέλο και πιάνο (1905-6)
• 12 Πρελούδια (1914-5)
• 3 Νυκτερινά, για πιάνο (1915-6)
• Ποίημα για Πένθιμες Καμπάνες, για πιάνο (1916)
• Μοναξιά, για πιάνο (1918)
• Θριαμβικό Εμβατήριο για την Εκατονταετηρίδα τουυ Ναπολέοντα Α’, για 3 τρομπέτες, 3 τρομπόνια, τύμπανα και εκκλησιαστικό όργανο (1921)

Φωνητική μουσική

• Κοιμήσου, Αγαπητή Προυνέλ, για φωνή και πιάνο (1898)
• Μεγάλη Λειτουργία σε Ντο# Ελάσσονα, για 4 φωνές και 2 εκκλησιαστικά όργανα (1899)
• 3 Μελωδίες, για φωνή και πιάνο (1899)
• Πραξινόη, Πριγκίπισσα της Αιγύπτου, για σολίστες, χορωδία και ορχήστρα (1903-5)
• Στροφές Αγάπης και Ονείρων, για φωνή και πιάνο (1912)
• Ψυχή, συμφωνικό ποίημα για φωνή και πιάνο/ορχήστρα (1914)
• Κακή Διάθεση και Θλίψη, για σοπράνο και πιάνο/ορχήστρα (1916)
• 5 Ποιήματα του Μπωντλαίρ, για σοπράνο και πιάνο (1919)
• Ποίημα της Αγάπης, 15 τραγούδια για φωνή και πιάνο (1924)
• 4 Ελληνικά Ποιήματα, για φωνή και άρπα/πιάνο (1930)
• Η Μπαλάντα της Απόγνωσης, λυρικό ποίημα για τενόρο και πιάνο/ορχήστρα (1931)

Βιβλιογραφία

• «Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D. C. L (Oxford, 1880)
• Baker’s biographical dictionary of musicians, on line
• Rob. Eitner, Biographisch-bibliographisches Quellen-LexiKon, on line
• Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
• Νάσος Μαγγιώρος, επιμέλεια λήμματος στην εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα», έκδοση 1991, τόμος 14, σ. 215
• Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
• Eric BlomThe New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)