Κωστής Μπασιάς

Κωστής Μπασιάς
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1904
Θάνατος	1969
Πληροφορίες ασχολίας

Ο Κωνσταντίνος Μπασιάς (Μονή Χανίων 1904-1969) ήταν Αρχηγός ανταρτικού σώματος κατά την Γερμανική κατοχή. Γεννήθηκε στο χωριό Μονή της επαρχίας Σελίνου του Νομού Χανίων στη Κρήτη.

Βιογραφία

Έλαβε μέρος στη μάχη της Κρήτης τον Μάιο του 1941. Τότε πολέμησε στην περιοχή των Φυλακών Αγιάς που εργαζόταν, και του γειτονικού Γαλατά. Στην διάρκεια των μαχών που έλαβε μέρος συνελήφθη αλλά κατόρθωσε να δραπετεύσει και να συνεχίσει τον αγώνα μέχρι την οριστική επικράτηση των εισβολέων.

Εργαζόμενος ως αρχιφύλακας στις φυλακές Αγιάς, δημιούργησε από τον πρώτο καιρό της κατοχής δίκτυο-ομάδα βοηθείας στους φυλακισμένους, που το αποτελούσαν Έλληνες εργαζόμενοι σε αυτές αλλά και κάτοικοι γειτονικών χωριών. Το δίκτυο αυτό προσέφερε μεγάλη βοήθεια σε πολλούς από τους πατριώτες που φυλακίστηκαν από τους κατακτητές. Επίσης βοήθησε να δραπετεύσουν από τις φυλακές πολλοί κρατούμενοι που είχαν καταδικαστεί για την αντιστασιακή τους δράση σε θάνατο.

Για τις ενέργειες του αυτές προδόθηκε και συνελήφθη. Κλείστηκε στα κελιά των μελλοθανάτων, αλλά κατόρθωσε σύντομα να δραπετεύσει και να σωθεί. Ένας από τους πλέον γνωστούς που σώθηκε, βοηθούμενος από το παραπάνω δίκτυο, ήταν ο Νικόλαος Σκουλάς, που διετέλεσε πρόεδρος της αντιστασιακής οργάνωσης ΕΟΚ Ν. Χανίων, αλλά και νομάρχης του Νομού Χανίων και δήμαρχος της πόλης των Χανίων.

Δημιούργησε στην επαρχία του ομάδα βοηθείας για τους εκατοντάδες συμμάχους στρατιωτικούς που προσπαθούσαν να βρουν τρόπο ώστε να φύγουν από την Κρήτη για τη Μέση Ανατολή. Οι κίνδυνοι που διέτρεχαν τα μέλη της ομάδας και οι οικογένειες τους ήσαν μεγάλοι, αφού οι κατακτητές απειλούσαν με εκτέλεση όποιους βοηθούσαν και έκρυβαν συμμάχους.

Στις αρχές του 1942, αφού πρώτα ήλθε σε συνεννόηση με τον ταγματάρχη Ραπτόπουλο από το νομό Ηρακλείου που είχε από την αρχή της κατοχής δημιουργήσει μεγάλη αντιστασιακή οργάνωση και ήταν σε συνεργασία με την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση στη Μέση Ανατολή, καθώς και με τον ταγματάρχη Εμμ. Νικολούδη παλιό αρχηγό του Μακεδονικού αγώνα, οργάνωσε στο Σέλινο ένοπλο αντάρτικο σώμα, που το αποτελούσαν περισσότεροι από 200 άνδρες. Από αυτούς, 109 άτομα ορκίστηκαν στο χωριό Μονή, στην εκκλησία της «Παναγίας της Κεράς», το βράδυ της 10ης Ιανουαρίου 1942.

Το ένοπλο αυτό αντάρτικο σώμα είχε αναγνωριστεί και εξοπλιζόταν από την εξόριστη ελληνική Κυβέρνηση στη Μέση Ανατολή και το Συμμαχικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, εκτελούσε τις εντολές τους και συνεργαζόταν μαζί τους μέσω των αντιπροσώπων τους που βρισκόντουσαν στο νομό Χανίων.

Η δραστηριότητα του αντάρτικου σώματός του αφορούσε κυρίως:

• στην παροχή βοήθειας στους καταδιωκόμενους Έλληνες και Συμμάχους αξιωματικούς και οπλίτες, ώστε να γίνει δυνατή η διαφυγή τους για τη Μέση Ανατολή.
• στη βοήθεια σε φυλακισμένους πατριώτες από τον εχθρό και στη διοργάνωση δραπετεύσεων σε όποιες περιπτώσεις μπορούσαν.
• στην κατασκόπευση του εχθρού και τη συγκέντρωση πληροφοριών που ενδιέφεραν το Συμμαχικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής.
• στην προπαγάνδα κατά του κατακτητή.
• στην πρόκληση διαφόρων σαμποτάζ και πολεμικών ενεργειών εναντίον του εχθρού.
• στη διατήρηση σε ετοιμότητα μεγάλου αριθμού ανταρτών για να μπορούν να επιτεθούν στον εχθρό μόλις θα έδιναν εντολή οι σύμμαχοι ή εάν θα γινόταν απόβαση δυνάμεων τους στην Κρήτη.
• στη βοήθεια προς την αγγλική αποστολή που είχε φυλάκιο στα Λευκά Όρη πάνω από το Κουστογέρακο, όταν αυτό ήταν απαραίτητο.
• στην κυκλοφορία του Τύπου που εξέδιδαν οι αντιστασιακοί, με σκοπό να ενημερώνεται ο πληθυσμός και να τονώνεται το ηθικό του.

Όταν δημιουργήθηκε η αντιστασιακή οργάνωση ΕΟΚ νομού Χανίων, ο Κωστής Μπασιάς πρωτοστάτησε, ώστε να επεκταθεί η οργάνωση αυτή και στην επαρχία Σελίνου. Η ΕΟΚ αποτελούσε τη συνέχεια της ΑΕΑΚ, μιας άλλης αντιστασιακής οργάνωσης που διαλύθηκε και η οποία είχε δημιουργηθεί τον Ιούνιο του 1941. Η διάλυση της ΑΕΑΚ έγινε όταν κάποιοι από τους αρχηγούς της εκτελέστηκαν από τους κατακτητές και κάποιοι αναγκάστηκαν να φύγουν στη Μέση Ανατολή από την Κρήτη.

Οταν οι Γερμανοί εξόρμησαν κατά των χωριών Μονής, Λιβαδά και Κουστογέρακο στις 30-9-1943, και τα κατέστρεψαν ολοκληρωτικά, σκοτώνοντας και μερικούς από τους κατοίκους των, ευρισκόμενος κοντά στο χωριό του την Μονή, βοήθησε με μερικούς από τους άνδρες που ευρίσκοντο τότε μαζί του, πολλά από τα γυναικόπαιδα του χωριού του να διαφύγουν με ασφάλεια σε γειτονικά χωρά.

Έλαβε μέρος με άνδρες του ανταρτικού σώματος του στις 19 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Αχλάδας, που είναι περιοχή πάνω από το Κουστογέρακο Σελίνου. Επίσης στις 15 Οκτωβρίου 1944, σε μάχη στην περιοχή του Φουρνέ Κυδωνίας Χανίων, κατά την οποία σκοτώθηκε ο πολυβολητής του σώματος του Μαρκουλάκης Φραγκιός από την Κάνδανο. Τέλος έλαβε μέρος και σε πολλές συμπλοκές και επεισόδια με τους Γερμανούς που έγιναν σε άλλες ημερομηνίες.

Από τους ανθρώπους που συνεργάστηκαν μαζί του πολλοί σκοτώθηκαν σε μάχες με τον εχθρό ή οδηγήθηκαν σαν όμηροι σε γερμανικά στρατόπεδα και θανατώθηκαν. Επίσης η ίδια η οικογένεια του κατά την περίοδο αυτή του πολέμου είχε πέντε νεκρούς (αδελφό, κουνιάδους, ξαδέλφια). Κατά την επίθεση που έκαναν οι κατακτητές εναντίον της κοινότητας Σούγιας στις 30 Σεπτεμβρίου 1943 πυρπολήθηκε το διώροφο σπίτι του στο χωριό Μονή. Μετά οι εχθροί το ανατίναξαν και το ισοπέδωσαν τελείως.

Όταν η Κατοχή τελείωσε, η περιοχή των τριών χωριών Μονής-Λειβαδά και Κουστογεράκου της κοινότητας Σούγιας ήταν τελείως κατεστραμμένη. Ο Κωνσταντίνος Μπασιάς συνέχισε την προσφορά του στον τόπο του, με μια πράξη ευεργεσίας προς αυτόν. Τότε ήταν πατέρας 6 παιδιών και είχε ελάχιστα εισοδήματα. Για χρόνια είχε χάσει τους μισθούς του ως δημόσιος υπάλληλος, αφού είχε εγκαταλείψει την υπηρεσία του. Επίσης οι Γερμανοί είχαν ισοπεδώσει το σπίτι του. Όμως παρ'όλα αυτά, όταν οι κάτοικοι της περιοχής του ζήτησαν να δωρίσει οικόπεδο πέντε στρεμμάτων, μέσα στον οικισμό της Σούγιας και δίπλα στη θάλασσα, προκειμένου να κατασκευασθεί ελαιουργείο-εργοστάσιο, που θα βοηθούσε την ανάπτυξη της κατεστραμμένης πλήρως περιοχής τους, το δέχεται αμέσως. Έτσι το εργοστάσιο αυτό κατασκευάστηκε και πράγματι βοήθησε σημαντικά την περιοχή και τους κατοίκους της.

Η αντιστασιακή προσφορά του Κωνσταντίνου Μπασιά αναγνωρίστηκε επίσημα από το ελληνικό κράτος, καθώς και από πολλούς ανθρώπους που είχαν ιδιαίτερο ρόλο στον πόλεμο και στην αντίσταση, όπως τον Αρχιστράτηγο του Γενικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, Έλληνες και Άγγλους αξιωματικούς που εκπροσωπούσαν την εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου και το Συμμαχικό Στρατηγείο στην Κρήτη, συμπολεμιστές του στην αντίσταση, τους συμπατριώτες του κτλ.

Πηγές

• Αρχείο Κωστ. Μπασιά
• Ιστορία: Ι. Μουρέλλου «Η μάχη της Κρήτης», έκδοση 1946, σελ. 475,595,596,600,629,658,659. Επίσης στην έκδοση 1952 (άλλες σελίδες)
• Ιστορία: Γ. Κάββου «Γερμανο-ιταλική κατοχή και αντίσταση Κρήτης 1941-1945» έκδοση 1991, σελ. 95, 298, 302, 383
• Ιστορία: Μάρκου Πολιουδάκη "Η Εθνική αντίσταση κατά τη γερμανοϊταλική κατοχή στην Κρήτη"
• Εκθεση της Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων στην Κρήτη (Νίκος Καζαντζάκης, Καλιτσουνάκης, Κακριδής, Κουτουλάκης)
• Σημειώσεις Πέτρου Γεωργιακάκη
• Εφημερίδα "Χανιώτικα Νέα", 30-10-2007, 12-11-2003, 13-11-2003
• Εφημερίδα "Σελινιώτικα Νέα" 29-1-2004
• Εφημερίδα "Σελινιώτικα Νέα" 7-6-2007
• Εφημερίδες "Σελινιώτικα Νέα" της 7-4-2011 και 20-6-2013, με ομιλίες του Γεν. Γραμματέα της Ενωσης αγωνιστών Εθνικής αντιστάσεως ΕΟΚ Νομού Χανίων
• Εφημερίδα "Παρατηρητής" 4-12-1952
• Εφημερίδα "Σελινιωτικα Νέα" 11-8-2005
• Εφημερίδα "Κρητική ενότης" Ιούλιος 1952, άρθρο σε συνέχειες του στρατιωτικού και πολιτικού διοικητή Κρήτης στρατηγού Νικ. Παπαδάκη
• Πολλές άλλες δημοσιεύσεις και μαρτυρίες

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ιστολόγιο Μπασιάς, Κωνσταντίνος Μπασιάς 1904-1969
• Ιστοσελίδα Μπασιάς, Κωστ. Μπασιάς