Καφέ Γιάμα Μιχαλίκα

Καφέ Γιάμα Μιχαλίκα
Είδος	καφετέρια
Αρχιτεκτονική	Art Nouveau architecture
Γεωγραφικές συντεταγμένες	50°3′51″N 19°56′27″E
Διοικητική υπαγωγή	Κρακοβία
Χώρα	Πολωνία
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Καφέ Γιάμα Μιχαλίκα, εξωτερική άποψη

Το Καφέ Γιάμα Μιχαλίκα (πολωνικά: Kawiarnia Jama Michalika) είναι καφετέρια στον αριθ. 45 της πολυσύχναστης οδού Φλοριάνσκα (Florianska) της Κρακοβίας. Είναι το πιο ιστορικό καφέ της Κρακοβίας και ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα καφενείων σε ρυθμό αρ-νουβό στην Ευρώπη.

Ιστορικό ίδρυσης

Το 1895, ιδρύθηκε στην Κρακοβία το «Καφε-ζαχαροπλαστείο του Λβοφ» (Cukiernia Lwowska) από κάποιον Γιαν Απολινάρι Μιχάλικ (Jan Apolinary Michalik), ο οποίος εγκαταστάθηκε στην Κρακοβία, αφού είχε διδαχτεί την τέχνη της ζαχαροπλαστικής στο Λβιβ (πολων. Λβοφ/Lwow) της σημερινής Ουκρανίας. Ο Μιχάλικ είχε γεννηθεί κοντά στην πόλη Στρυ (Stryj) της Ουκρανίας το 1871 και εργάστηκε ως μαθητευόμενος σε εργαστήριο ζαχαροπλαστικής φίλου του πατέρα του στο Λβιβ.

Το «Καφε-ζαχαροπλαστείο του Λβοφ», από τις αρχές της λειτουγίας του, απέκτησε το χαρακτήρα ενός λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού χώρου, όπου συγκεντρώνονταν οι διανοούμενοι (literari) της πόλης, καθώς και ηθοποιοί, δημοσιογράφοι και καλλιτέχνες της Ακαδημίας Τεχνών της Κρακοβίας, που ήταν γνωστοί ως Όμιλος της «Νέας Πολωνίας» (Mloda Polska).

Στα επόμενα χρόνια, ο Μιχάλικ επεξέτεινε την επιχείρησή του, αναθέτοντας τις εργασίες στον αρχιτέκτονα Franciszek Maczynski (1874 – 1947), ενώ τα γλυπτά, τα πολύχρωμα βιτρό, τα θυρώματα, τα τζάκια και οι πολυέλαιοι σχεδιάστηκαν από τον Karol Frycz (1877 – 1963). Και σήμερα υπάρχουν στις αίθουσες του καφέ καλλιτεχνικές δημιουργίες της εποχής εκείνης, όπως τα εκπληκτικά αρ-νουβό βιτρό, πρωτότυπες καρικατούρες ή πίνακες ζωγραφικής. Εξαιρετικής τέχνης είναι τα ζωγραφικά έργα του Kazimierz Sichulski (1879 – 1942).

Το Μάρτιο του 1918, ο Μιχάλικ πούλησε το καφέ σε δύο σερβιτόρους του, ενώ ο ίδιος μετακόμισε στο Πόζναν, όπου ίδρυσε και λειτούργησε δικό του οικοτροφείο. Ο Γιαν Απολινάρι Μιχάλικ πέθανε το 1928. Είχε ζητήσει στη διαθήκη του να ταφεί στην Κρακοβία . Η τελευταία αυτή επιθυμία του έγινε σεβαστή από τη σύζυγο και την κόρη του.

Κατά τη δεκαετία του 1920, το Καφέ Γιάμα Μιχαλίκα αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες, ενώ μεγάλης αξίας έργα τέχνης του εκπλειστηριάστηκαν. Εντούτοις, μέχρι και τη δεκαετία του 1950, το καφέ συνέχιζε κανονικά τη λειτουργία του, ενώ το 1956 οι αρχές της πόλης ανέθεσαν στην Εταιρεία για τη Διατήρηση των Ιστορικών Κτηρίων και Μνημείων, η οποία έδρευε στην Κρακοβία, την εκ βάθρων ανακαίνιση του καφέ. Πράγματι, το καφέ απέκτησε και πάλι την πρότερη αίγλη του, ενώ αντικαταστάθηκαν και όλα τα χαμένα έργα τέχνης.

Το 1905, το καφέ απέκτησε το καλλιτεχνικό καμπαρέ του, το «Πράσινο Μπαλόνι» (Zielony Balonik), στα πρότυπα των γαλλικών, γερμανικών και αυστριακών καμπαρέ, οι παραστάσεις του οποίου, κυρίως με σατιρικό πολιτικό περιεχόμενο, διήρκεσαν μέχρι το 1911.

Μέχρι και σήμερα το Καφέ Γιάμα Μιχαλίκα αποτελεί προσφιλές στέκι της ιντελιγκέντσια της Κρακοβίας, που συνεχίζει να αποπνέει το πνεύμα και την ατμόσφαιρα της μπελ-επόκ.

Η «Νέα Πολωνία»

Το εσωτερικό του καφέ

Την άνοιξη του 1897, ο μοντερνιστής Αυστριακός ζωγράφος Γκούσταφ Κλιμτ συνίδρυσε με άλλους καλλιτέχνες της πρωτοπορίας στην αυστριακή πρωτεύουσα το κίνημα του Ζετσεσιονισμού, που επιζητούσαν να διακόψουν τους δεσμούς τους με την ακαδημαϊκή παράδοση και να προωθήσουν πιο αφηρημένες και κονστρουκτιβιστικές τάσεις στην τέχνη.

Με έντονες τις επιρροές του βιεννέζικου Ζετσεσιονισμού, ένα αντίστοιχο και με τους ίδιους σκοπούς καλλιτεχνικό κίνημα, με την ονομασία «Νέα Πολωνία» (Mloda Polska), δημιουργήθηκε στην τότε υπό την κατοχή της Αυστρο-Ουγγαρίας Πολωνία. Το κίνημα της «Νέας Πολωνίας» γεννήθηκε στο Καφέ Γιάμα Μιχαλίκα, όπου εκπρόσωποι του κινήματος συνήθιζαν να συγκεντρώνονται.

Η «Νέα Πολωνία» ήταν ένα νεωτεριστικό κίνημα που κυριάρχησε στις τέχνες, τη μουσική και τη λογοτεχνία κατά την περίοδο μεταξύ των ετών 1890 και 1918. Το κίνημα προωθούσε τις επικρατούσες σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Μόναχο, Βιέννη, Πράγα κ.ά.) καλλιτεχνικές τάσεις του ρυθμού της αρ-νουβό.

Οι μοντερνιστικές τάσεις της πολωνικής αρ-νουβό βρήκε την ανώτατη έκφρασή της κατά την περίοδο μεταξύ των ετών 1870 και 1914 και κυρίως από τον εμψυχωτή του κινήματος της «Νέας Πολωνίας» Στάνισλαβ Βισπιάνσκι (Stanislaw Wyspianski, Κρακοβία 1869 – 1907). Τα ζωγραφικά έργα του και ιδιαίτερα οι δραματικές συνθέσεις σε αρ-νουβο υαλογραφήματα (witraz), όπως αυτά στην Εκκλησία των Φραγκισκανών στην Κρακοβία, μαρτυρούν τον ιδεολογικό προσανατολισμό του κινήματος.

Πηγές

• Boleslaw Faron: “Jama Michalika – przewodnik literacki”, Wydawnictwo Edukacyjne, Krakow, 1997 (πολωνικά, με περιλήψεις στα αγγλικά και γερμανικά).

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Art Nouveau στην Κρακοβία (www.cracow-life.com/poland/art-nouveau-krakow)