Κάστρο της Χίου

Κάστρο Χίου
Είδος	φρούριο
Γεωγραφικές συντεταγμένες	38°22′23″N 26°8′9″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Χίου
Τοποθεσία	Χίος (πόλη)
Χώρα	Ελλάδα
Προστασία	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
	Πολυμέσα
	δεδομένα (π)

Συντεταγμένες: 38°22′22.692″N 26°8′9.388″E / 38.37297000°N 26.13594111°E / 38.37297000; 26.13594111

Το Κάστρο της Χίου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του λιμανιού της πόλης της Χίου και έχει έκταση περίπου 180.000 τ.μ.. Το Κάστρο περιλαμβάνει κατοικημένη περιοχή, η οποία περικλείεται από πέτρινα τείχη, τα οποία αποσκοπούσαν στην προστασία του πληθυσμού από ναυτικές επιθέσεις και πολιορκίες.

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια, σχηματίζοντας ένα ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος των τειχών, οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται, άλλοι σε πολύ καλή κατάσταση και άλλοι όχι. Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν σώζεται σήμερα. Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος, δημιουργώντας ένα τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου. Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί. Το Κάστρο είχε τρεις εισόδους, την κύρια είσοδο-πύλη, την ονομαζόμενη «Πόρτα Μαγγιόρε» (Porta Maggiore), τη Δυτική Πύλη («Επάνω Πορτέλλο») και τη Θαλασσινή Πύλη (Porta di Marina), η οποία σήμερα δεν σώζεται.

Στο εσωτερικό του Κάστρου, εκτός από μνημεία διαφορετικών εποχών, σώζεται ένας ζώντανος οικισμός με αδιάσπαστη συνέχεια μέσα στους αιώνες, που σήμερα αριθμεί 650 περίπου κατοίκους.

Το Κάστρο της Χίου στην αρχαιότητα

Aνασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στο Κάστρο της Χίου έφεραν στο φως αποδείξεις ότι η περιοχή κατοικείτο από την αρχαιότητα. Εκτός από τις ανασκαφές, στην ύπαρξη ανεπτυγμένης κοινωνίας στην περιοχή του Φρουρίου συντείνουν και τα οικοδομικά υλικά τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την ανοικοδόμησή του. Ειδικότερα, μπορεί κάποιος μέχρι και σήμερα να παρατηρήσει στα τείχη του Κάστρου, αλλά κυρίως στον ανεξάρτητο πύργο Κουλά, αρχαίο οικοδομικό υλικό όπως κιονόκρανα, στήλες και επιγραφές. Ωστόσο, ή ύπαρξη αυτού του υλικού δεν μπορεί από μόνη της να θεωρηθεί ικανή συνθήκη για να αποδείξει την ύπαρξη αρχαίου οικισμού στην περιοχή, αφού το υλικό αυτό θα μπορούσε να είχε μεταφερθεί από αλλού. Παρόλα αυτά, ο ιστορικός Γεώργιος Ζολώτας, αναφέρει ότι κάτω από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρέθηκε τμήμα αρχαίου τείχους, ενώ ο αρχαιολόγος Αντώνης Στεφάνου παρατήρησε ότι στον βόρειο προμαχώνα, Αντόνιο Ζένο, σώζεται ερείπιο αρχαίου τείχους.

Οι ανασκαφές ανάγουν την ύπαρξη του Κάστρου της Χίου στους ελληνιστικούς χρόνους, και παρόλο που ποτέ δεν εγκαταλείφθηκε, λόγω των πολλαπλών επιθέσεων που δεχόταν από φιλόδοξους κατακτητές, άλλαζε συνεχώς όψη. Στις μέρες μας το Κάστρο της Χίου ταυτίζεται περισσότερο με την εποχή της Γενουατοκρατίας (1346 -1566 μ.Χ.), τη σύντομη ενετική κατάληψη του Κάστρου το 1694-1695, αλλά και τη μετέπειτα οθωμανική περιόδο. Το Κάστρο της Χίου πάντοτε αποτελούσε το διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο του νησιού, ωστόσο την εποχή της Γενουατοκρατίας γνώρισε την ενδοξότερη εποχή στην ιστορία του.