Ιερά δάση της Ηπείρου
Ο όρος Ιερά δάση της Ηπείρου αναφέρεται σε μια δασική έκταση που εκτείνεται στην πλειονότητα του εδάφους της Ηπείρου μέσα στην οποία έχουν βρει καταφύγιο πολλοί ζωϊκοί οργανισμοί. Επίσης μέσα σε αυτήν την έκταση διατηρούνταν και ακόμη διατηρούνται δέντρα μεγάλης ηλικίας. Στα δάση αυτά προστατεύονταν οργανισμοί πριν εισαχθεί στην καθημερινή μας ζωή η έννοια της αειφορίας[1].
Σήμερα τέτοιες περιοχές κατατάσσονται στους Ιερούς Φυσικούς Τόπους του πλανήτη (Sacred Natural Sites[2]), που ορίζονται ως τόποι με ιδιαίτερη πνευματική σημασία για παρακείμενες κοινότητες, αλλά και ως τόποι ιδιαίτερης βιοπολιτισμικής αξίας, σημαντικοί παγκοσμίως, τόσο για την πολιτισμική πολυμορφία όσο και τη βιοποικιλότητα, ιδιαίτερα λόγω των φυσικών οργανισμών που σχετίζονται με αιωνόβια δέντρα ή δάση.
Οι μεγαλύτερες και πιο παλαιές εκτάσεις βρίσκονται στα χωριά Ζαγόρι και Κόνιτσα. [3].
Έννοια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι δασικές εκτάσεις αυτές ονομάζονται ιερές γιατί έχουν στενή σχέση με τις παραδόσεις που υπήρχαν γύρω από αυτές για πολλούς αιώνες. Συγκεκριμένα, υπήρχαν κανόνες που απαγόρευαν την κοπή τους και στους παραβάτες προβλέπονταν θεϊκή τιμωρία[4]. Ακόμη και στα νεότερα χρόνια, αυτές οι αντιλήψεις συνέχιζαν να επικρατούν.
Συνήθως πρόκειται για δάση που προφυλάσσουν οικισμούς από φυσικές καταστροφές ή σχετίζονται με φυσικούς πόρους που η κοινότητα διαφυλάττει, επειδή είναι σημαντικοί για την επιβίωσή της. Κάποια διατηρούν εντός της έκτασής τους εκκλησίες, ξωκλήσια ή εικονίσματα τα οποία συνδέονται με λατρευτικούς σκοπούς.
Βιοποικιλότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δέντρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα ιερά δάση του Ζαγορίου και της Κονιτσάς έχουν πλουσιότερη βιοποικιλότητα σε σύγκριση με τις γειτονικές περιοχές, γεγονός που οφείλεται στην περιορισμένη ανθρώπινη επέμβαση, η οποία επιτρέπει την ανάπτυξη πολλών και σπάνιων φυτικών και ζωϊκών οργανισμών. Τα δάση αυτά περιλαμβάνουν φυλλοβόλα και αειθαλή δρύα, όπως και δάση αρκεύθου, οξειάς, βελανιδιάς και μαύρης πεύκης. Συναντώνται επίσης αρκετά φαρμακευτικά φυτά[5]. Τα γέρικα δέντρα είναι εξαιρετικά πολύτιμα γιατί φιλοξενούν μια ιδιαίτερα πλούσια, και κάποιες φορές σπάνια βιοποικιλότητα, καθώς ο κορμός τους, όσο γερνά, προσφέρει νέες συνθήκες αποίκισης σε λειχήνες, μύκητες, ξυλοφάγα έντομα, νυχτερίδες και πουλιά. Επίσης, μικρά θηλαστικά, όπως κουνάβια, νυφίτσες, σκίουροι και δεντρομυωξοί, μπορεί να χρησιμοποιήσουν κουφάλες στον κορμό για να φωλιάσουν ή να αναζητήσουν τροφή στα δέντρα αυτά. Τα δέντρα εξακολουθούν να είναι πολύτιμα ακόμη και μετά το θάνατό τους, καθώς το νεκρό ξύλο στηρίζει μια σειρά οργανισμούς όπως σαπροξυλικούς μύκητες κι έντομα ή πουλιά που θα αναζητήσουν σε αυτά καταφύγιο ή τροφή κάνοντας το δάσος ζωντανό και πλούσιο[6].
Έντομα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Λόγω της προχωρημένης ηλικίας των δέντρων, δίνεται ιδανική ευκαιρία σε μικροοργανισμούς να εκμεταλλευτούν τις ρωγμές που αφήνει η φυσική φθορά. Έτσι αναπτύσσονται πολλοί νέοι οργανισμοί εντόμων με την πάροδο του χρόνου:
- Ελαφοκάνθαρος (Lucanus cervus): Στην Ευρώπη είναι το μεγαλύτερο σε μέγεθος σκαθάρι. Παρουσιάζει -όπως και το ελάφι- μορφολογία παρόμοια με αυτή των κεράτων, που χρησιμοποιούνται είτε για να εντυπωσιάσουν τα θηλυκά, είτε για να φοβήσουν τα αρσενικά. Αναπτύσσεται μέσα σε νεκρό ξύλο[7].
Ιερά δάση στα Ζαγοροχώρια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το «δάσος του Αγίου Νικολάου στα Λιβαδάκια της Βίτσας», [8]
- Το «δάσος της Γραδίστας στο Καπέσοβο»,
- Το δάσος πάνω από το Γρεβενίτι Ιωαννίνων
- Το «δάσος της Αγίας Παρασκευής στη Βοβούσα» [9]
Ιερά δάση στην Κόνιτσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το «δάσος της Παναγίας » στο Μάζι
- Το δάσος με μαυρόπευκα στη λάκκα του Αώου πάνω από το Παλιοσέλι[10]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Τα αιωνόβια δέντρα, οι αξίες τους και η σημασία τους για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας». Δασαρχείο. 12 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Sacred Natural Sites». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2018.
- ↑ Τα Μεγαλειώδη Δέντρα του Ζαγορίου και της Κόνιτσας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2015, σελίδα 11
- ↑ «The Sacred Forests of the villages of Zagori and Konitsa, NW Greece in the Intangible Cultural Heritage list (UNESCO, Greece) > Medina». www.med-ina.org. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2016.
- ↑ Ζιώγα, Α. (2016). «Χρηστική αξία της χλωρίδας των Ζαγοροχωρίων: Μια φυσική και πολιτιστική κληρονομιά» (PDF). Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
- ↑ Στάρα, Κ., Βώκου, Δ., 2015 (επιμ.). Τα μεγαλειώδη δέντρα του Ζαγορίου και της Κόνιτσας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα. Σελ. 53
- ↑ Τα Μεγαλειώδη Δέντρα του Ζαγορίου και της Κόνιτσας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, 2015, σελίδα 58
- ↑ https://go-outdoor.gr/ieri-fisiki-topi-ta-megaliodi-dentra-tis-ipirou-sto-mikroskopio-tis-epistimis/
- ↑ https://www.filmfestival.gr/el/movie/movie/12885
- ↑ https://www.cnn.gr/taksidi/ellada/story/235896/ereyna-toy-pan-ioanninon-mas-gnorizei-exi-iera-dasi-tis-hpeiroy