Ιερά Μονή Τίμιου Σταυρού Κρανιάς Ασπροποτάμου
Συντεταγμένες: 39°37′48.389″N 21°20′25.451″E / 39.63010806°N 21.34040306°E
| Ιερός ναός Τιμίου Σταυρού Δολιανών | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | ορθόδοξη εκκλησία |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 39°37′48″N 21°20′25″E |
| Θρησκευτική υπαγωγή | Ιερά Μητρόπολις Σταγών και Μετεώρων |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Μετεώρων |
| Τοποθεσία | Δολιανά Τρικάλων |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Προστασία | αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Η Ιερά Μονή Τίμιου Σταυρού βρίσκεται μεταξύ Δολιανών και Κρανιάς Τρικάλων. Χτίστηκε τον 18ο αιώνα, δεν γνωρίζουμε όμως την ακριβή χρονολογία, λόγω έλλειψης πηγών.
Στο Μοναστήρι των Δολιανών εντάσσονται η Μονή του Αγίου Νικολάου, η Μονή της Αγίας Ζώνης καθώς και η Μονή του Τίμιου Σταυρού. Το 1967 το μοναστήρι εντάχθηκε στην κοινότητα Κρανιάς κα λειτουργεί και φροντίζεται από τους κατοίκους.[1]
Ο Ναός του Τίμιου Σταυρού, βρίσκεται σε υψόμετρο 1140μ. Πρόκειται για ιδιόμορφη μεταβυζαντινή εκκλησία, ένα εντυπωσιακό πολυτρούλο και πολυκόγχο κτίσμα. Δείγμα της σπάνιας αρχιτεκτονικής είναι και η καλή ηχητική του ναού. Σχεδόν όλος ο ναός είναι περιτριγυρισμένος από πέτρα. Στην οροφή ανοίγονται και τοποθετούνται διακοσμητικοί τρούλοι ή σχηματίζονται θολίσκοι, η στέγη είναι τετράκλινη, όλα τα παράθυρα είναι μικρά και σταυρικά με σιδερένια κάγκελα.[2]
Γενικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το συγκεκριμένο μοναστήρι, είναι χτισμένο από πέτρα και ρυθμού Βασιλικής με τρούλο. Το εντυπωσιακό είναι ότι στην συγκεκριμένη μονή υπάρχουν 13 τρούλοι. Ο κεντρικός τρούλος είναι διπλός. Κτήτορας του Ναού είναι ο Γιανούσιος Γκουγκουζής. Εσωτερικά του ναού δεν εμπεριέχονται αγιογραφίες. Παρ΄ όλα αυτά όμως, το εσωτερικό του όπως και εξωτερικά εντυπωσιάζει. Οι αψίδες καθώς και οι ενώσεις στην κορυφή βοηθούν στην μοναδική αρχιτεκτονική του.[3]
Επιπρόσθετα, έχει γίνει μεγάλη χρήση ελαφρόπετρας (πορόλιθου) για μείωση του βάρους. Μεταξύ οροφής και σκεπής υπάρχουν μεγάλα κενά κρύπτες. Εντύπωση προκαλούν επίσης και οι μικρές και μεγάλες κόγχες. Σε διάφορα σημεία στους τοίχους όπου είναι κτισμένα πήλινα αγγεία με στόμια προς το εσωτερικό του ναού, όπου αποσκοπούν στην καλύτερη ακουστική. [4]
Ο ναός έχει δώδεκα τρούλους, τρεις που διακρίνονται και εσωτερικά, οι υπόλοιποι εννέα τρούλοι είναι διακοσμητικοί, δεν φαίνονται εσωτερικά[2].
Στον ναό στις διάφορες πλευρές του παρατηρούμε ανάγλυφα από δικέφαλους αετούς από αγγελικές κεφαλές, Σταυρούς καθώς και του Εσταυρωμένου. Επίσης, στη κεντρική κόγχη της Νότιας πλευράς υπάρχει η αναπαράσταση του Αγίου Γεωργίου όπου φονεύει τον δράκοντα, οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη βαστάζουν Σταυρό και ο Άγιος Δημήτριος σκοτώνει το Βούλγαρο Σκυλογιάννη.[5]
Ο Ναός του Τίμιου Σταυρού λειτουργεί στις 14 Σεπτεμβρίου και της Αγίας Ζώνης (31 Αυγούστου) αλλά πιο λαμπρά το Δεκαπενταύγουστο όπου η Κρανιά είναι γεμάτη κόσμο.
Όσο αφορά την περιουσία του Ναού, ποικίλη και στην Γεωργία και στην Κτηνοτροφία.[6]
Ιστορικά Γεγονότα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ναός του Τίμιου Σταυρού κτίστηκε περίπου το 1770 και ανακαινίστηκε μισό αιώνα αργότερα λόγω φθοράς.[7]
Άξιο αναφοράς είναι ότι το 1943 υπήρξε μια μεγάλη πυρκαγιά από τον Γερμανικό στρατό με αποτέλεσμα ο Ναός έχασε τον κεντρικό τρούλο 47 και ένα σημείο του νάρθηκα, παρ΄ όλα αυτά όμως δεν κατεδαφίστηκε εντελώς χάρη στην στερεότητά του. Το 1956 επισκευάστηκε από τους Κρανιώτες ένα μεγάλο μέρος της καθώς και από την βοήθεια της Τεχνικής Υπηρεσίας της Νομαρχίας Τρικάλων και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Η ανακατασκευή του Ναού του Τίμιου Σταυρού μέχρι σήμερα.[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1980 δημιουργήθηκε μια Ερανική Επιτροπή με σκοπό να μαζευτεί κάποιο χρηματικό ποσό για την ανόρθωση του Ναού. Όλο αυτό είχε τελικά ως αποτέλεσμα την συγκέντρωση ενός μεγάλου χρηματικού ποσού 1.600.000 δραχμές χάρη στην συνεισφορά των Κρανιωτών. Έτσι, λοιπόν, έγινε η ριζική επισκευή τριών κογχών, στερεώθηκαν στη βάση τους τέσσερις τρούλοι, αρμολογήθηκαν στο εσωτερικό και οι τέσσερις τοίχοι καθώς ολοκληρώθηκαν και πολλές ακόμη εργασίες.[8]
Το 1987 κατασκευάστηκαν από την αρχή δύο τρούλοι στη βόρεια και νότια κόγχη και μέχρι σήμερα εκτελούνται διάφορες αναστηλωτικές εργασίες χωρίς ακόμη να έχει διαμορφωθεί το κρυφό Σχολειό. Παρ΄ ταύτα ο Ναός του Τίμιου Σταυρού σήμερα είναι σε εξαιρετική κατάσταση καθώς περιποιείται και συντηρείται από τους ντόπιους.[9]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Καλούσιος, Δημήτριος Γ. (2000). Το μοναστήρι των Δολιανών Καλαμπάκας. Τρίκαλα: Γένεσις. σελ. 23-24.
- ↑ 2,0 2,1 Καλούσιος, Δημήτριος Γ. (2000). Το μοναστήρι των Δολιανών Καλαμπάκας. Τρίκαλα: Γένεσις. σελ. 57.
- ↑ «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΔΟΛΙΑΝΩΝ ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΥ». Μοναστήρια της Ελλάδος. 19 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2020.
- ↑ «Το Μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού στη Κρανιά Καλαμπάκας». Kalampaka.com. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2020.
- ↑ Καλούσιος, Δημήτριος Γ. (2000). Το μοναστήρι των Δολιανών Καλαμπάκας. Τρίκαλα: Γένεσις. σελ. 58-59.
- ↑ Καλούσιος, Δημήτριος Γ. (2000). Το μοναστήρι των Δολιανών Καλαμπάκας. Τρίκαλα: Γένεσις. σελ. 81.
- ↑ Καλούσιος, Δημήτριος Γ. (2000). Το μοναστήρι των Δολιανών Καλαμπάκας. Τρίκαλα: Γένεσις. σελ. 41.
- ↑ Καλούσιος, Δημήτριος Γ. (2000). Το μοναστήρι των Δολιανών Καλαμπάκας. Τρίκαλα: Γένεσις. σελ. 51.
- ↑ Καλούσιος, Δημήτριος Γ. (2000). Το μοναστήρι των Δολιανών Καλαμπάκας. Τρίκαλα: Γένεσις. σελ. 53.
