Θιβετιανά Χαμς
| Θιβετιανά Χαμς | |
|---|---|
| Χαμ-Χορ | |
| Περιοχή | Κίνα, Μπουτάν, Αυτόνομη Περιοχή του Θιβέτ, Άμντο, Τσινγκχάι, Σετσουάν, Γιουνάν |
| Φυσικοί ομιλητές | 1.4 εκατομμύρια (1994) |
| Σύστημα γραφής | Θιβετιανό αλφάβητο |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | khg |
| Glottolog | kham1299[1] |
Τα Θιβετιανά Χαμς (Γουίλι: Khams skad) είναι η Θιβετιανή γλώσσα που χρησιμοποιείται από την πλειονότητα των ανθρώπων στο Χαμ, το οποίο τώρα χωρίζεται ανάμεσα στο ανατολικό τμήμα της Αυτόνομης Περιφέρειας του Θιβέτ, το νότιο τμήμα του Τσινγκχάι, το δυτικό τμήμα του Σετσουάν, και το βορειοδυτικό τμήμα του Γιουνάν στη Κίνα. Είναι μία από τις πέντε κύριες ομιλούμενες Θιβετικές γλώσσες. Οι άλλες τέσσερις είναι η Κεντρική Θιβετιανή γλώσσα, η Άμντο, η Λαντάχι και η Ντζόνγκχα. Αυτές οι Θιβετιανές γλώσσες μοιράζονται το ίδιο αλφάβητο, αλλά η προφορά, λεξιλόγιο και γραμματική είναι διαφορετικές. Οι διαφορές αυτές μπορεί να έχουν προκύψει λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης των περιοχών του Θιβέτ. Τα Θιβετιανά Χαμς χρησιμοποιείται παράλληλα με τα Πρότυπα Θιβετιανά και τα Θιβετιανά του Άμντο στην μετάδοση των Θιβετιανών Χαμς, και δεν είναι αμοιβαία κατανοητή με άλλες Θιβετικές γλώσσες.
Σαν τα Κεντρικά Θιβετιανά, τα Θιβετιανά Χαμς είναι μια τονική γλώσσα.[εκκρεμεί παραπομπή]
Τα Θιβετιανά Χαμς επίσης ομιλείται από περίπου 1.000 άτομα σε δύο θύλακες στο ανατολικό Μπουτάν, από απογόνους της ποιμαντικής κοινότητας βοσκής γιακ.[2]
Διάλεκτοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Υπάρχουν πέντε διάλεκτοι στα Θιβετιανά Χαμς:
- Κεντρικά Χαμς, ομιλούνται στη κομητεία Ντεγκέ και το Τσάμντο
- Νότια Χαμς, ομιλείται στον Αυτόνομο Θιβετιανό Νομό Ντιτσίνγκ. Υπάρχουν αρκετές υποδιάλεκτοι λόγω της ορεινής μορφολογίας του εδάφους, καθώς και την επαφή με τις γειτονικές γλωσσικές κοινότητες για το εμπόριο.
- Βόρεια ή Βορειοανατολικά Χαμς, ομιλούνται στην κομητεία Νανγκτσέν και τον Αυτόνομο Θιβετιανό Νομό Γιουσού
- Ανατολικά Χαμς, ομιλούνται στο Κανγκντίνγκ
- Χορ, ή Δυτικά Χαμς, ομιλούνται στον νομό Ναγκτσού
- Η διάλεκτος Γκερζέ μερικές φορές θεωρείται ως Δυτικά Χαμς
Αυτές έχουν σχετικά χαμηλή αμοιβαία κατανόηση, αλλά είναι αρκετά κοντά και συνήθως θεωρούνται ως μια ενιαία γλώσσα. Οι Χάμπα και Τσέκου είναι οι πιο αποκλίνουσες, αλλά κατατάσσονται με τα Χαμς από τον Τουρνάντρ (2013).
Πολλές άλλες γλώσσες ομιλούνται από τους Θιβετιανούς στην περιοχή Χαμς: η Θιβετιανή γλώσσα Ντονγκουάνγκ και οι γλώσσες Ργκιαλρόνγκ.[3]
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Πρότυπα Θιβέτ
- Γλώσσα Μπάλτι
- Γλώσσες του Μπουτάν
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). «Khams–Hor». Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ↑ van Driem, George L. (1993). «Language Policy in Bhutan». London: SOAS. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 1 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2011.
- ↑ N. Tournadre (2005) "L'aire linguistique tibétaine et ses divers dialectes." Lalies, 2005, n°25, p. 7–56 [1]
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- A Bibliography of Tibetan Linguistics
- A grammar of the Tibetan Dege (Sde dge) dialect (Introduction) - Häsler, Katrin Louise. 1999.
- The Tibetan Language School of Sichuan Province
- www.zangthal.co.uk Kham dialect notes