Ηφαιστειότητα

Η παρατηρούμενη Ηφαιστειότητα της Γης στα όρια των τεκτονικών πλακών, όπως σημειώνεται σε κόκκινους κύκλους

Με τον γεωλογικό όρο ηφαιστειότητα, (λόγια "ηφαιστειότης"), χαρακτηρίζεται το σύνολο όλων εκείνων των φαινομένων που συνοδεύουν, ή προκαλούνται, ή προκλήθηκαν. ή συνδέονται ή σχετίζονται με την ανάδυση του μάγματος στον γεωφλοιό, τόσο κατά τόπο, (κατ΄ αριθμό και περιοχή), όσο και κατά συχνότητα.(¹)

Γενικά

Η Ηφαιστειότητα είναι κοσμικό φαινόμενο με δεδομένο ότι παρατηρείται και σε άλλους πλανήτες ή φυσικούς δορυφόρους όπως στη Σελήνη ακόμα και στον Ήλιο. Για παράδειγμα οι πύρινες προεξοχές του Ήλιου, οι κρατήρες της Σελήνης (²), οι μετεωρόλιθοι κ.ά. οφείλονται σε ηφαιστειότητα. Τα φαινόμενα της ηφαιστειότητας καλούνται ευρύτερα ηφαιστειακά φαινόμενα (και λόγια ηφαίστεια φαινόμενα).

• Η χρήση του όρου μπορεί να αφορά χώρα, η ευρύτερη περιοχή, ή ήπειρο, ή ωκεανό, ή σε παγκόσμια κλίμακα τη Γη, καθώς και σε ουράνια σώματα.

Ηφαιστειακά φαινόμενα

Στα ηφαιστειακά φαινόμενα περιλαμβάνονται (γενικά):

1. Η δημιουργία διαφόρων τύπων ηφαιστείων
2. Οι διάφοροι τύποι ηφαιστειακών εκρήξεων
3. Οι ηφαιστειογενείς σεισμοί
4. Τα ηφαιστειογενή πετρώματα
5. Τα ηφαιστειακά αναβλήματα
6. Οι ηφαιστειογενείς κρατήρες και καλδέρες
7. Οι υδροθερμικές αναβλύσεις
8. Οι ηφαιστειογενείς ζώνες και τόξα
9. Η ηφαιστειακή καταιγίδα
10. Ο ηφαιστειακός χειμώνας, καθώς και οτιδήποτε άλλα που συμβαίνουν σε μια ηφαιστειακή δραστηριότητα, ή ως επακόλουθα αυτής.

Σημειώσεις

(¹) Ο ορισμός αυτός δόθηκε από τον Φ. φον Βολφ πλην όμως είναι πολύ γενικόλογος, στερούμενος επιστημονικής ακρίβειας, δεδομένου ότι ως φαινόμενα ανάδυσης του μάγματος στον γεωφλοιό θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν και άλλα γεωλογικά, όπως για παράδειγμα: οι κινήσεις των τεκτονικών πλακών, ή οι ορογενέσεις, ή οι σεισμοί κ.ά. Παρά ταύτα η επιστημονική κοινότητα διατηρεί αυτόν τον ορισμό, κατά τις έννοιες ηφαιστειακή δράση ή ηφαιστειακή ενέργεια (τόπου, χώρας, ηπείρου, κλπ.) χωρίς προεκτάσεις σε άλλους τομείς έρευνας.

(²) Οι κρατήρες της Σελήνης προσομοιάζουν με τους γήινους κρατήρες ηφαιστείων πλην όμως διαφέρουν εκπληκτικά σε μέγεθος και σε έκταση.

Πηγές

• "Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" τ.9ος, σ.407
• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τ.ΙΒ΄, σ.412-413