Ζόφια Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ζόφια Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση23  Μαΐου 1894
Σταρί Γιάριτσιβ[1]
Θάνατος10  Αυγούστου 1970[1]
Κρακοβία[1]
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο Ρακοβίτσκι[1]
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά
ΣπουδέςΑκαδημία Καλών Τεχνών «Γιαν Ματέικο»[1]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταγλύπτρια
Οικογένεια
ΤέκναΝτανούτα Ντζιελίνσκα
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Ζόφια Γιανίνα Μάρια Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα (πολωνικά: Zofia Janina Maria Baltarowicz-Dzielińska)[2] (1894 – 1970) ήταν Πολωνή γλύπτρια και η πρώτη γυναίκα που σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Κρακοβία της Πολωνίας, μετά από σχεδόν έναν αιώνα ύπαρξής της.

Πρώιμη ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Ζόφια Μπαλταρόβιτς γεννήθηκε στις 23 Μαΐου 1894,[3] στο Σταρί Γιάριτσιβ κοντά στο Λβιβ, σε μια πατριωτική πολωνική οικογένεια. Οι γονείς της ήταν η Ζόφια Στεφάνια (το γένος Βίμπερ) και ο Γιαν Jan Μπαλταρόβιτς.[4] Η Ζόφια άρχισε να αποκαλύπτει νωρίς το καλλιτεχνικό της ταλέντο: όταν ήταν πέντε ετών άρχισε να φτιάχνει πήλινες φιγούρες. Όταν ήταν έφηβη, τα ταλέντα της έγιναν αντιληπτά από τη ζωγράφο Ζόφια Γκοουαμπούβα, απόφοιτη της Ακαδημίας Ζυλιάν,[5] η οποία έγινε η πρώτη δασκάλα τεχνών της Ζόφια.[2][5] Όταν ήταν δεκατεσσάρων ετών, η Ζόφια ήταν ήδη σίγουρη ότι ήθελε να ακολουθήσει καλλιτεχνική καριέρα, αλλά έπρεπε να αντιμετωπίσει έντονη αντίθεση από τη μητέρα της,[4][5] η οποία φοβόταν ότι η Ζόφια θα γινόταν μια «Νέα Γυναίκα», αντί να ακολουθήσει την παραδοσιακή εγχώρια πρότυπα.[5]

Καλλιτεχνική εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα στο στούντιο της στην οδό Κουρκόβα 3 στο Λβιβ

Το 1912, η Μπαλταρόβιτς άρχισε να παρακολουθεί ιδιωτικά μαθήματα τέχνης του ζωγράφου Στανίσουαφ Κάτσορ-Μπατόφσκι[3] και αργότερα του γλύπτη Ζίγκμουντ Κουτσίνσκι στο Λβιβ.[5] Παρακολούθησε επίσης μαθήματα φιλοσοφίας με τον Καζίμιες Τφαρντόφσκι στο Πανεπιστήμιο του Λβιβ.[2] Το 1916, γράφτηκε στο Σχολή Τέχνης για Γυναίκες στη Βιέννη, αλλά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις σπουδές μετά από μόλις ένα χρόνο, μετά από αίτημα της μητέρας της, η οποία ήθελε να έρθει πιο κοντά στην οικογένεια.[5] Καθώς έμεινε χωρίς άλλη επιλογή, η νεαρή Μπαλταρόβιτς αποφάσισε να προσπαθήσει να εγγραφεί στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Κρακοβία, παρόλο που το ίδρυμα δεν δεχόταν γυναίκες.[4] Αφού κέρδισε θετική κριτική για το έργο της από τους καθηγητές Γιάτσεκ Μαλτσέφσκι και Κονστάντι Λάστσκα,[3][4] ο πρύτανης της ακαδημίας Γιούζεφ Μεχόφερ, τη δέχτηκε για μια δοκιμαστική περίοδο, κατά τη διάρκεια της οποίας επρόκειτο να δημιουργήσει ένα γλυπτό για να κριθεί στη συνέχεια από ολόκληρο το διδακτικό προσωπικό. Στα τέλη Οκτωβρίου 1917, η Γερουσία δέχτηκε επίσημα τη Ζόφια,[3][4] αλλά ως ακροάτρια, πράγμα που σήμαινε ότι δεν θα είχε το δικαίωμα να λάβει πιστοποιητικό που να επιβεβαιώνει τις σπουδές της.[4] Έτσι, έγινε η πρώτη γυναίκα που μπόρεσε να σπουδάσει στην ακαδημία,[2][3][4][6] μετά από σχεδόν έναν αιώνα από την ύπαρξή της[5] και βοήθησε να ανοίξει ο δρόμος για άλλες γυναίκες.[2][5] Επισήμως, επετράπη στις γυναίκες να γίνουν φοιτήτριες περισσότερο από ένα χρόνο αργότερα, αφού η ακαδημία ενέκρινε ψήφισμα το Δεκέμβριο του 1918.[4] Το 1919, η Ζόφια παντρεύτηκε τον Καζίμιες Ντζιελίνσκι.[7] Το 1920, αφού γέννησε την κόρη της, Ντορότα Ντζιελίνσκα, αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές της.[4] Επέστρεψε για να ολοκληρώσει το πτυχίο της μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ήταν στα πενήντα της. Τότε η ακαδημία αναγνώρισε τα έτη 1917–1920 ως μέρος των επίσημων σπουδών της.[4][5] Η Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα παρακολούθησε το ίδρυμα ταυτόχρονα με την κόρη της, η οποία έγινε επίσης γλύπτρια. Χάρη στην απόκτηση του πτυχίου, η Ζόφια μπορούσε να ενταχθεί στην Ένωση Πολωνών Καλλιτεχνών και Σχεδιαστών[4] και να υποβάλει αίτηση για υποτροφίες.[5]

Καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προτομή του Χούγκο Κοουόνταϊ στο Πάρκο Γιόρνταν της Κρακοβίας από την Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα

Παρά τη δύσκολη ζωή της, η Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα επέμενε στην τέχνη.[4] Πήρε μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Πολωνία του Μεσοπολέμου, όπως τα Ανοιξιάτικα και Φθινοπωρινά Σαλόνια του Λβιβ, της Βαρσοβίας, του Πόζναν, της Κρακοβίας και του Ζακοπάνε, καθώς και σε πολωνικές εκθέσεις μετά τον πόλεμο. Τα έργα της έχουν παρουσιαστεί και εκτός Πολωνίας, για παράδειγμα στο Παρίσι, στην Καρράρα ή στο Αρέτσο.[6] Έλαβε μια σειρά από βραβεία και αναγνωρίσεις,[6] καθώς και τον Σταυρό της Ανδρείας για τις δραστηριότητές της ως πολεμική αγγελιαφόρος.[8]

Πολλά από τα έργα της καταστράφηκαν κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[7] Η προτομή της Χούγκο Κοουόνταϊ βρίσκεται στο Πάρκο Γιόρνταν στην Κρακοβία.[9]

Για ένα διάστημα, η Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα αφιερώθηκε επίσης στην ανθρωποσοφία, στην οποία εισήχθη το 1917 από μια συνάδελφό της, τη Λούνα Ντρέξλερ. Το 1924, εντάχθηκε στο πολωνικό παράρτημα της Ανθρωποσοφικής Εταιρείας. Έξι χρόνια αργότερα, ηγήθηκε μιας διάλεξης στο τμήμα του Λβιβ της Πολωνικής Εταιρείας και το 1932, ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε διαλέξεις και μαθήματα ευρυθμίας στη σχολή του Ρούντολφ Στάινερ. Ωστόσο, από το 1931/1932, δεν ένιωθε πλέον συνδεδεμένη με την Εταιρεία.[2]

Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα πέθανε στις 10 Αυγούστου 1970, στην Κρακοβία.[3][5] Ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Ρακοβίτσκι.[3]

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2018, η Ιβόνα Ντέμκο δημοσίευσε μια μονογραφία για τη ζωή της Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα, με τίτλο Zofia Baltarowicz-Dzielińska: pierwsza studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, η οποίαδημοσιεύτηκε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Κρακοβία.[10]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Ανακτήθηκε στις 28  Μαρτίου 2019.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Rzeczycka, Monika· Krasnopolska-Wesner, Zofia. «Baltarowicz-Dzielińska Zofia». Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1939. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2023. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 «Baltarowicz-Dzielińska Zofia - Zarząd Cmentarzy Komunalnych». Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2023. 
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 Iwona, Demko. «Ta, która przetarła szlak pierwszym kobietom w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych - rzeźbiarka Zofia Baltarowicz-Zielińska» (στα πολωνικά). Jak? Czasopismo bardzo kulturalne (4): 5-7. https://issuu.com/jakczasopismo/docs/jak4_net. 
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 Demko, Iwona (2018). «Zofia Baltarowicz-Dzielińska - Pierwsza Studentka Na Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych». Art and Documentation (19): 27–32. doi:10.32020/ARTandDOC/19/2018/6. ISSN 2080-413X. https://doi.org/10.32020/ARTandDOC/19/2018/6. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «Pierwsza kobieta-studentka ASP» (στα πολωνικά). Gazeta Krakowska (122). 1969. ISSN 0867-468X. http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=116914. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Demko, Iwona. «Zofia Baltarowicz-Dzielińska». Herstorie.pl. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2023. 
  8. ↑ Sulikowska-Dejena, Agata (2019). «Z Iwoną Demko o jej książce Zofia Baltarowicz-Dzielińska. Pierwsza studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie rozmawia Agata Sulikowska-Dejena». Warstwy. Rocznik Instytutu Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego (3): 173. ISSN 2544-4824. http://www.warstwy.ur.edu.pl/Warstwy_nr3_2019.pdf. 
  9. ↑ «Pomniki w Parku Jordana». Park Jordana. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2023. 
  10. ↑ «Zofia Baltarowicz-Dzielińska: pierwsza studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie». Biblioteka Narodowa. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2023. 
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζόφια_Μπαλταρόβιτς-Ντζιελίνσκα&oldid=9984818"