Ζιελόνι Μπαλόνικ

Είσοδος στο Λιμέρι του Μιχάλικ (Καφέ Γιάμα Μιχαλίκα), η τοποθεσία του καμπαρέ Ζιελόνι Μπαλόνικ, Κρακοβία.

Το Ζιελόνι Μπαλόνικ (πολωνικά: Zielony Balonik, κυριολεκτικά: «Πράσινο Μπαλόνι») ήταν δημοφιλές λογοτεχνικό καμπαρέ που ιδρύθηκε στην Κρακοβία από τους ντόπιους ποιητές, συγγραφείς και καλλιτέχνες κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών των διαμελισμών της Πολωνίας. Ο χώρος ήταν ένα γκουρμέ εστιατόριο του Απολινάρι Γ. Μιχάλικ, που είχε την ονομασία Λιμέρι του Μιχάλικ (Καφέ Γιάμα Μιχαλίκα). Το καμπαρέ ιδρύθηκε το 1905 και λειτούργησε κανονικά μέχρι το 1912 (είχε παραστάσεις περιστασιακά μέχρι το 1915).

Ιστορία

Τα εγκαίνια του καμπαρέ Ζιελόνι Μπαλόνικ έγιναν στις 7 Οκτωβρίου 1905 σε ένα εστιατόριο-φούρνο που βρισκόταν στην καρδιά της Παλιάς Πόλης της Κρακοβίας, όχι μακριά από τη μεσαιωνική Πύλη του Αγίου Φλοριανού. Ήταν ένα καμπαρέ τέχνης, που προοριζόταν μόνο για την πολιτιστική ελίτ. Οι διοργανωτές φρόντισαν οι καλεσμένοι να δείχνουν ενθουσιασμό, καθώς όσοι δεν το έκαναν, δεν θα καλούνταν ξανά. Ως αποτέλεσμα, το κοινό αποτελούνταν από μια κλειστή ομάδα τακτικών, η σύνθεση των οποίων δεν άλλαξε. Σύντομα, οι φήμες άρχισαν να διαδίδονται μεταξύ της τοπικής αστικής τάξης ότι η σκηνή του Ζιελόνι Μπαλόνικ ήταν ένας χώρος οργίων, γυμνών χορών και κάθε είδους ακολασίας. Ο Ταντέους Μπόι-Ζελένσκι απάντησε εκ μέρους του Ζιελόνι Μπαλόνικ γράφοντας ένα κακόγουστο, χιουμοριστικό ποίημα, το «Pieśń dziadkowa» (Τραγούδι του Παππού), επιβεβαιώνοντας ότι πράγματι, πρόκειται για Σόδομα και Γόμορρα, συνώνυμο με την αμετανόητη αμαρτία. Ωστόσο, η ελιτίστικη αντιμετώπιση είχε ένα σημαντικό μειονέκτημα. Σταδιακά οι πρωτοποριακές σκηνικές παραστάσεις εξαντλήθηκαν από φρέσκα νέα θέματα και σαγηνευτικούς στίχους για τα τραγούδια, και η παρέμβαση προληπτικής λογοκρισίας στους σεναριακούς διαλόγους του καμπαρέ από τις αυστριακές αρχές είχε ως αποτέλεσμα την περαιτέρω αποφυγή οποιωνδήποτε πιεστικών πολιτικών ζητημάτων που προέκυπταν από την ξένη κατοχή της χώρας. .

Με την πάροδο του χρόνου ακόμη και οι τακτικοί άρχισαν να νοσταλγούν το παλαιότερο πράσινο χιούμορ του Ζιελόνι Μπαλόνικ. Ένας επιπλέον λόγος για τη σταδιακή αλλά αμείλικτη αποσύνθεσή του ήταν ότι οι συνθήκες διαβίωσης των συνεισφερόντων καλλιτεχνών άρχισαν να χειροτερεύουν υπό την κατασταλτική αυστριακή κυριαρχία. Οι θαμώνες ήταν απρόθυμοι να σκάψουν περαιτέρω στο ορυχείο της πολιτικής σάτιρας που ασχολούταν με την καταστολή των ελευθεριών. Ήταν ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Ζιελόνι Μπαλόνικ από τα γαλλικά και γερμανικά καμπαρέ της εποχής.

Οι κύριοι συντελεστές περιλάμβαναν δύο Τελετάρχες: τον Γιαν Αούγκουστ Κισιελέφσκι και τον Στανίσουαφ Σιεροσουάφσκι, ένα πλήθος συγγραφέων όπως οι: Βίτολντ Νοσκόφσκι, Ταντέους Ζακσέφσκι, Ταντέους Μπόι-Ζελένσκι (από το 1906), Άντολφ Νοβατσίνσκι, Έντβαρντ Λεστσίνσκι, Λέον Σίλερ και Γιούλιους Οστέρβα, καθώς και μια ομάδα εικαστικών καλλιτεχνών που ήταν υπεύθυνοι για το σχεδιασμό και τα εκθέματα, όπως οι: Βίτολντ Βοϊτκιέβιτς, Καζίμιες Σιχούλσκι, Κάρολ Φριτς, Χένρικ Στσιγκλίνσκι, Άλφονς Καρπίνσκι, Στανίσουαφ Καμότσκι, Στανίσουαφ Κουτσμπόρσκι, Στέφαν Φιλιπκιέβιτς, Χένρικ Ουζιέμπουο, Φριντέρικ Πάουτς, το παντρεμένος ζευγάρι Ταντέους Ρίχτερ και Μπρονισουάβα Γιανόφσκα, που σχεδίασαν πολιτικές μαριονέτες (1868–1953), Λούντβικ Πούγκετ, Ιγκνάτσι Μπλάσκε και Άνταμ Γκζιμάουα-Σιεντλέτσκι, ο οποίος έγραψε ακόμη και απομνημονεύματα για τις απαρχές του ιδρύματος, «Ludzie Zielonego Balonika» («Άνθρωποι του Ζιελόνι Μπαλόνικ») στο περιοδικό Teatr (τεύχος N.9, 1951).

Δείτε επίσης

• Πολωνική λογοτεχνία
• Κίνημα της Νέας Πολωνίας