Εϊ-ίτσι Νεγκίσι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Εϊ-ίτσι Νεγκίσι
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		根岸 英一 (Ιαπωνικά)
Γέννηση14  Ιουλίου 1935[1][2][3]
Hsinking[4]
Θάνατος6  Ιουνίου 2021[5]
Ιντιανάπολις[5]
ΚατοικίαΙντιάνα (από 1999)
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής[6][7][8]
Ιαπωνία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΙαπωνικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[9][10]
Ιαπωνικά
Εκπαίδευσηδιδάκτωρ φιλοσοφίας
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Τόκιο (1953–1958)
Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια (1960–1963)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταχημικός[11][12][13]
καθηγητής πανεπιστημίου[14][15]
ερευνητής
ΕργοδότηςΠανεπιστήμιο Περντιού
Πανεπιστήμιο των Συρακουσών
Πανεπιστήμιο Χοκάιντο[16]
Teijin (1958–1972)
Επηρεάστηκε απόΧέρμπερτ Μπράουν
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΥποτροφία Γκούγκενχαϊμ (1986)[17]
Τάγμα του Πολιτισμού (2010)
βραβείο Νόμπελ Χημείας (2010)[18][19]
American Chemical Society Award in Organometallic Chemistry (1998)[20]
βραβείο της Αμερικανικής Εταιρείας Χημείας για δημιουργική εργασία στη συνθετική οργανική χημεία (2010)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Εϊ-ίτσι Νεγκίσι (ιαπων. 根岸 英一 = Negishi Eiichi, 14 Ιουλίου 1935 – 6 Ιουνίου 2021) ήταν Ιάπωνας χημικός, γνωστός για την ανακάλυψη της συζεύξεως Negishi.[21] Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας του στο Πανεπιστήμιο Περντιού στην Ιντιάνα των ΗΠΑ, όπου κατείχε την έδρα διεκεκριμένου καθηγητή «Χέρμπερτ Σ. Μπράουν» και ήταν διευθυντή του Ινστιτούτου Νεγκίσι-Μπράουν.[22] Ο Νεγκίσι βραβεύθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας το 2010 «για τις αντιδράσεις διασταυρούμενης συζεύξεως με καταλύτη παλλάδιο στην οργανική σύνθεση», από κοινού με τους Ρίτσαρντ Χεκ και Ακίρα Σουζούκι.[23]

Οικογένεια και σπουδές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Νεγκίσι γεννήθηκε στο Χσινκινγκ της Μαντζουρίας, τη σημερινή μεγαλούπολη Τσανγκτσούν της Κίνας.[24] Αλλά πριν κλείσει το δεύτερο έτος της ζωής του, μετά τη μετάθεση του πατέρα του, ο οποίος εργαζόταν στους Σιδηροδρόμους της Νότιας Μαντζουρίας, εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στο Χαρμπίν, όπου έζησε οκτώ χρόνια.[25] Το 1943, όταν ο Εϊ-ίτσι ήταν εννέα ετών, η οικογένειά του μετακόμισε στο Ίντσον της υπό ιαπωνική κατοχή Κορέας και ένα έτος αργότερα στη σημερινή Σεούλ. Τέλος, τον Νοέμβριο του 1945, τρεις μήνες μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, εγκαταστάθηκαν στην Ιαπωνία. Ο Εϊ-ίτσι απεφοίτησε το 1958 από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο.[26] Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στις ΗΠΑ και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια το 1963, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Άλαν Ρ. Ντέι.[27]

Σταδιοδρομία και έρευνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

(Από αριστερά) οι Π. Ντάιαμοντ, Ντ. Μόρτενσεν, Χ. Πισσαρίδης, Κ. Νοβοσέλοφ, Α. Γκέιμ, Α. Σουζούκι, Εϊ-ίτσι Νεγκίσι και Ρ. Χεκ, βραβευθέντες με Νόμπελ το 2010, σε συνέντευξη τύπου στη Σουηδική Ακαδημία Επιστημών, στη Στοκχόλμη

Μετά την απόκτηση του διδακτορικού του ο Νεγκίσι απεφάσισε να γίνει πανεπιστημιακός ερευνητής[28], αλλά παρότι ήθελε να εργασθεί σε κάποιο ιαπωνικό πανεπιστήμιο, δεν μπόρεσε να βρει θέση.[29] Το 1966 έγινε μεταδιδάκτορας ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Περντιού στην Ιντιάνα των ΗΠΑ, εργαζόμενος στην ομάδα του μετέπειτα τιμημένου με Νόμπελ Χέρμπερτ Μπράουν, και δίδαξε εκεί από το 1968 έως το 1972 χωρίς να είναι ακόμα μέλος του Δ.Ε.Π. του ιδρύματος.[30]

Το 1972 ο Νεγκίσι εκλέχθηκε επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σύρακιουζ, όπου προάχθηκε σε αναπληρωτή καθηγητή το 1979, αλλά το ίδιο έτος επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο Περντιού ως καθηγητής α΄ βαθμίδας.[31]

Ο Εϊ-ίτσι Νεγκίσι ανεκάλυψε τη σύζευξη Negishi, μια διαδικασία που συμπυκνώνει οργανικές ενώσεις του ψευδαργύρου με οργανικά αλογονίδια με καταλύτη παλλάδιο ή νικέλιο προς ένα προϊόν με δεσμούς C-C. Για το επίτευγμά του αυτό τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Χημείας[32] το 2010. Επίσης ανακάλυψε ότι οργανικές ενώσεις του αλουμινίου και του ζιρκονίου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διασταυρούμενη σύζευξη. Δεν κατέθεσε αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για αυτή την τεχνική και το δικαιολόγησε ως εξής: «Αν δεν παίρναμε πατέντα, σκεφθήκαμε ότι ο καθένας θα μπορούσε να εφαρμόσει τα αποτελέσματά μας εύκολα.»[33]

Εκτός από τη σύζευξη, η ένωση Zr(C5H5)2, που παράγεται με αναγωγή του διχλωριούχου ζιρκονοκενίου και μπορεί να χρησιμεύσει σε αντιδράσεις οξειδωτικής κυκλοποιήσεως, αποκαλείται και αντιδραστήριο Negishi.[34][35]


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 www.britannica.com/EBchecked/topic/1715742/Negishi-Ei-ichi.
  2. ↑ 2,0 2,1 www.britannica.com/EBchecked/topic/1719562/Nobel-Prizes-Year-In-Review-2010/296811/Prize-for-Chemistry.
  3. ↑ 3,0 3,1 www.nndb.com/lists/506/000063317/.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ 5,0 5,1 www.purdue.edu/newsroom/releases/2021/Q2/ei-ichi-negishi,-one-of-2-nobel-prize-winners-from-purdue-university,-dies.html. Ανακτήθηκε στις 12  Ιουνίου 2021.
  6. ↑ onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ijch.198400013/abstract.
  7. ↑ www.bloomberg.com/news/2010-10-06/heck-suzuki-negishi-win-nobel-chemistry-prize-for-linking-carbon-atoms.html.
  8. ↑ www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24072992.
  9. ↑ «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 4  Μαρτίου 2020.
  10. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. mub2014839422. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  11. ↑ www.mofa.go.jp/region/n-america/us/juk_1101/speech1101.html.
  12. ↑ www.nndb.com/people/944/000254182/.
  13. ↑ www.rsc.org/chemistryworld/News/2009/December/08120901.asp.
  14. ↑ www.auburn.edu/~schnest/The_Schneller_Group/Welcome/Entries/2013/4/10_Nobel_Laureate_Dr._Ei-ichi_Negishi_Visits_Schneller_Group_files/Heterocycles-signed.pdf.
  15. ↑ eprints.lib.hokudai.ac.jp/dspace/bitstream/2115/52051/1/Het86-1_735-743.pdf.
  16. ↑ Ανακτήθηκε στις 5  Ιουλίου 2019.
  17. ↑ ei-ichi-negishi.
  18. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2010/.
  19. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.
  20. ↑ www.acs.org/funding/awards/acs-award-in-organometallic-chemistry/past-recipients.html.
  21. ↑ Anthony O. King, Nobuhisa Okukado & Ei-ichi Negishi (1977). «Highly general stereo-, regio-, and chemo-selective synthesis of terminal and internal conjugated enynes by the Pd-catalysed reaction of alkynylzinc reagents with alkenyl halides». Journal of the Chemical Society, Chemical Communications (19): 683. doi:10.1039/C39770000683. 
  22. ↑ «Ei-ichi Negishi». Department of Chemistry Faculty Directory. Purdue University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2018. 
  23. ↑ Δελτίο τύπου: «Great art in a test tube», Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών. Accessed October 6, 2010.
  24. ↑ 琉球新報. October 6, 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις November 30, 2010. https://web.archive.org/web/20101130201753/http://ryukyushimpo.jp/news/storyid-168485-storytopic-1.html. Ανακτήθηκε στις October 6, 2010. 
  25. ↑ The Nikkei. October 2, 2012. http://www.nikkei.com/article/DGKDZO46760710R01C12A0BC8000/. Ανακτήθηκε στις August 30, 2015. 
  26. ↑ BMBSC (27 Νοεμβρίου 2019). «Ei-ichi Negishi». Birla. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2021. 
  27. ↑ «Penn Chemistry Alumnus wins Nobel Prize in Chemistry». www.chem.upenn.edu. Department of Chemistry, University of Pennsylvania. 5 Οκτωβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2021. Prof. Negishi received his Ph.D. from Penn Chemistry in 1963 under the supervision of Prof. Allan R. Day. 
  28. ↑ （私の履歴書）根岸英一（10） 帝人に復帰 大学で「優」連発、自信に 新製品阻まれ学会へ転進、日本経済新聞、2012年10月10日
  29. ↑ ノーベル化学賞：根岸さんうっすら涙「来るものが来た」 Αρχειοθετήθηκε July 19, 2012, at Archive.is、毎日新聞（電子版）、2010年10月7日
  30. ↑ «Negishi Ei-ichi». Encyclopædia Britannica. April 24, 2017. https://www.britannica.com/biography/Negishi-Ei-ichi. Ανακτήθηκε στις March 15, 2018. 
  31. ↑ «Syracuse University congratulates Ei-ichi Negishi on the 2010 Nobel Prize in chemistry». SU News. October 7, 2010. https://news.syr.edu/blog/2010/10/07/syracuse-university-congratulates-ei-ichi-negishi-on-the-2010-nobel-prize-for-chemistry/. Ανακτήθηκε στις July 22, 2020. 
  32. ↑ «ノーベル化学賞に鈴木名誉教授と根岸氏». Sankei Shimbun. October 6, 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 6, 2010. https://web.archive.org/web/20101006181652/http://sankei.jp.msn.com/culture/academic/101006/acd1010061854009-n1.htm. Ανακτήθηκε στις October 6, 2010. 
  33. ↑ «根岸・鈴木氏、特許取得せず…栄誉の道開く一因». Yomiuri Shimbun. October 7, 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις October 9, 2010. https://web.archive.org/web/20101009103442/http://www.yomiuri.co.jp/science/news/20101007-OYT1T00571.htm. Ανακτήθηκε στις October 8, 2010. 
  34. ↑ Ilan, Marek (18 Φεβρουαρίου 2005). New Aspects of Zirconium Containing Organic Compounds. Springer Science & Business Media. σελίδες 138–. ISBN 978-3-540-22221-7. 
  35. ↑ Bloodworth, Sally (3 Ιουλίου 2020). «Negishi's reagent». Chemistry World. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εϊ-ίτσι_Νεγκίσι&oldid=10223122"