Επιχείρηση Μπολίβαρ
Η Επιχείρηση Μπολίβαρ (αγγλικά:Operation Bolívar)[1] ήταν το κωδικό όνομα μιας γερμανικής κατασκοπικής επιχείρησης στη Λατινική Αμερική κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμο. Ήταν υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο του Τμήματος VID 4 της Υπηρεσίας Ασφαλείας της Γερμανίας και ασχολήθηκε πρωτίστως με τη συλλογή και τη μετάδοση κρυφών πληροφοριών από τη Λατινική Αμερική προς την Ευρώπη. Συνολικά, οι Γερμανοί κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα μυστικό δίκτυο ραδιοεπικοινωνιών από τον σταθμό ελέγχου τους στην Αργεντινή, καθώς και ένα σύστημα ταχυμεταφορών που περιελάμβανε τη χρήση ισπανικών εμπορικών σκαφών για την αποστολή πληροφοριών σε έντυπη μορφή.
Ωστόσο, οι αρχές της Αργεντινής συνέλαβαν τους περισσότερους από τους Γερμανούς πράκτορες που δρούσαν στη χώρα τους στα μέσα του 1944, τερματίζοντας όλη την αποτελεσματική δραστηριότητα της Επιχείρησης Μπολίβαρ. Επιπλέον, οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης πιστεύεται ότι ήταν πιο χρήσιμες για τους Συμμάχους, οι οποίοι παρεμπόδισαν μεγάλο μέρος των μυστικών μεταδόσεων, παρά στη Ναζιστική Γερμανία.[1][2] Είχε επίσης το αποτέλεσμα της ταλάντευσης των βασικών ισχυρών παραγόντων της περιοχής από την ουδετερότητα και στην αμερικανική επιρροή, δηλαδή το Μεξικό και τη Βραζιλία, αλλά και τα στρατηγικά γεωπολιτικά έθνη που παράγουν πολύ απαραίτητα αγαθά όπως η Χιλή (χαλκός), το Περού (βαμβάκι) και η Κολομβία (πλατίνα).
Δραστηριότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Γιοχάννες Ζίγκφριντ Μπέκερ (κωδικό όνομα: Σάργκο) ήταν ο κύριος πρωταγωνιστής της επιχείρησης και ο άνθρωπος που ήταν προσωπικά υπεύθυνος για την οργάνωση του μεγαλύτερου μέρους της συγκέντρωσης πληροφοριών στη Λατινική Αμερική. Ο Μπέκερ στάλθηκε για πρώτη φορά στο Μπουένος Άιρες τον Μάιο του 1940, αρχικά με εντολές να διαπράξει σαμποτάζ, μαζί με τον σύντροφό του, Χάιντς Λανγκ (κωδικό όνομα: Χάνσεν), ο οποίος έφθασε στη χώρα λίγο αργότερα. Ωστόσο, μετά από διαμαρτυρίες από τη γερμανική πρεσβεία στην Αργεντινή τον Αύγουστο του 1940, ο στόχος της επιχείρησης αναθεωρήθηκε σε μια μόνο κατασκοπεία. Ο Μπέκερ και ο Λανγκ ανακαλύφθηκαν σύντομα από τις αρχές της Αργεντινής, οπότε μετέφεραν τις επιχειρήσεις τους στη Βραζιλία], όπου συναντήθηκαν με τον Γκούσταβ Άλμπρεχτ Ένγκελς (κωδικό όνομα: Αλφρέντο), ο οποίος ήταν ένας άλλος Γερμανός κατάσκοπος, και ιδιοκτήτης της General Electric Company στο Κρίφιλντ. Ο Ένγκελς είχε αρχικά στρατολογηθεί από την Άμπβερ, την υπηρεσία πληροφοριών του γερμανικού στρατού, το 1939 για να συλλέξει και να μεταδώσει πληροφορίες σχετικά με την οικονομία από το δυτικό ημισφαίριο στη Γερμανία. Έτσι, ο Ένγκελς δημιούργησε έναν ραδιοφωνικό σταθμό στο Σάο Πάολο, και χρησιμοποίησε έναν πομπό ραδιοφώνου που ανήκει στην ηλεκτρική του εταιρεία για να μεταδίδει πληροφορίες που αποκτήθηκαν από πράκτορες τόσο στη Βραζιλία όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όταν ο Μπέκερ έφτασε στο Σάο Πάολο, μετέτρεψε την επιχείρηση του Ένγκελς σε οργανισμό που ανέφερε για όλα τα θέματα ενδιαφέροντος στη γερμανική υπηρεσία πληροφοριών. Αυτό σήμαινε ότι, εκτός από τη συλλογή πληροφοριών που σχετίζονται με την οικονομία, οι πράκτορες θα συνέλεγαν πληροφορίες σχετικά με τη ναυτιλία, την παραγωγή πολεμικών υλικών, τα στρατιωτικά κινήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τις πολιτικές και στρατιωτικές υποθέσεις στη Βραζιλία.[1]
Παρόλο που το δίκτυο Μπολίβαρ ήταν έργο της Υπηρεσίας Ασφαλείας, πολλοί από τους υπεύθυνους για τη συλλογή πληροφοριών ήταν μέλη της Άμπβερ. Ένας από τους κατασκόπους της στις Ηνωμένες Πολιτείες που ταξίδευε συχνά στη Βραζιλία για να μιλήσει με τον Ένγκελς ήταν ο Ντούσαν Πόποβ (κωδικό όνομα: Ιβάν), ο οποίος ήταν ένας από τους πιο επιτυχημένους Βρετανούς διπλούς πράκτορες κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η σημαντική γερμανική κατασκοπευτική δραστηριότητα στη Βραζιλία έληξε τον Μάρτιο του 1942, όταν οι βραζιλιάνικες αρχές συγκέντρωσαν όλους τους ύποπτους εχθρικούς πράκτορες. Ο Μπέκερ δεν βρισκόταν στη χώρα, ωστόσο, επέστρεψε στη Γερμανία για να συναντηθεί με τους ανωτέρους του. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Μπέκερ ανέλαβε την ευθύνη για όλες τις γερμανικές κατασκοπευτικές δραστηριότητες στη Νότια Αμερική, οι οποίες θα επικεντρώνονταν γύρω από τις ραδιοεπικοινωνίες και διετάχθει να κάνει το Μπουένος Άιρες ως το σταθμό ελέγχου του για άμεση επικοινωνία με το Βερολίνο, ενώ άνοιξε επίσης μικρότερους σταθμούς σε άλλες χώρες της Νότιας Αμερικής, οι οποίες θα μεταδίδαν πληροφορίες μόνο προς το σταθμό ελέγχου. Ο Χάιντς Λανγκ, ο οποίος είχε δραπετεύσει από τη Βραζιλία στην Παραγουάη πριν από τις συλλήψεις, διατάχθηκε να οργανώσει ένα δίκτυο κατασκοπείας στη Χιλή και ο Τζόνι Χάρτμουθ (κωδικό όνομα: Γκαπ), ένας πράκτορας του Τμήματος VID 2 που είχε επίσης δραπετεύσει από τη Βραζιλία, στάλθηκε για να οργανώσει ένα δίκτυο στην Παραγουάη. Επιπλέον, ένας πράκτορας με το όνομα Φράνκοκ (κωδικό όνομα: Λούνα), τέθηκε υπεύθυνος για το ραδιοφωνικό δίκτυο που επρόκειτο να δημιουργηθεί.
Τον Φεβρουάριο του 1943, μετά από μεγάλη δυσκολία, ο Μπέκερ κατάφερε να επιστρέψει στην Αργεντινή με ένα πλοίο που ταξίδευε από την Ισπανία στο Μπουένος Άιρες. Ο Λανγκ, ο Χάρτμουθ και ο Φράνκοκ, που έστειλαν αεροπορικώς έναν πομπό στην Παραγουάη πριν φύγουν από τη Βραζιλία, δημιούργησαν έναν προσωρινό σταθμό στη Ασουνσιόν και αποκατέστησαν την επαφή με το Βερολίνο. Ωστόσο, αφού έλαβε τις οδηγίες του Μπέκερ, ο Φράνκοκ μετακόμισε στο νέο σταθμό ελέγχου στο Μπουένος Άιρες τον Μάιο του 1943 και ο Λανγκ προχώρησε στη Χιλή, με τον Χάρτμουθ να έμεινε στην Παραγουάη. Ο Μπέκερ ήλπιζε να ιδρύσει παράνομους ραδιοφωνικούς σταθμούς σε κάθε δημοκρατία της Νότιας Αμερικής, αλλά πέτυχε μόνο στην Παραγουάη, τη Χιλή και την Αργεντινή.[1]
Λήξη εργασιών[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πρώτη από τις παράνομες πληροφορίες που πέρασε από την Αργεντινή στη Γερμανία αφορούσε τα οικονομικά, την οργάνωση του δικτύου της Νότιας Αμερικής, την πολιτική της Αργεντινής και τη δημιουργία ενός συστήματος ταχυμεταφορών μεταξύ Αργεντινής και Ισπανίας με τη χρήση πληρώματος σε ισπανικά εμπορικά πλοία. Μόλις το δίκτυο τέθηκε σε πλήρη λειτουργία, ο όγκος της κυκλοφορίας αυξήθηκε σε δεκαπέντε μηνύματα την ημέρα. Ωστόσο, τον Ιανουάριο του 1944, η κυβέρνηση της Αργεντινής συνέλαβε αρκετούς Γερμανούς και Ισπανούς πράκτορες και ο Μπέκερ και ο Φράνκοκ αναγκάστηκαν να κρυφτούν. Οι επικοινωνίες μεταξύ Αργεντινής και Γερμανίας διακόπηκαν για περίπου ένα μήνα, και όταν αποκαταστάθηκαν οι επικοινωνίες, ο Μπέκερ ζήτησε από το Βερολίνο ραδιοεξοπλισμό, χρήματα και μυστικά υλικά μελανιού. Αυτό το αίτημα είχε ως αποτέλεσμα την Επιχείρηση Τζολί, η οποία, τελικά, μετατράπηκε σε αποστολή όχι μόνο για τον ανεφοδιασμό του δικτύου Μπέκερ στη Νότια Αμερική, αλλά για τη δημιουργία επιπλέον κρυφών ραδιοφωνικών σταθμών στο Μεξικό, τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κεντρική Αμερική, η οποία θα διαβιβάζε πληροφορίες στη Γερμανία μέσω του δικτύου της Νότιας Αμερικής.[1]
Το σχέδιο ήταν να παράσχουν σε δύο πράκτορες που ονομάζονταν Χάνσεν (κωδικό όνομα: Κοχίμπα) και Σκρολλ (κωδικό όνομα: Βαλιέντε) τις προμήθειες στο Μπουένος Άιρες μέσω πλοίου και στη συνέχεια να φτάσουν στο Μεξικό, όπου θα έχτιζαν έναν πομπό για επικοινωνία με το σταθμό ελέγχου στην Αργεντινή.[2] Από το Μεξικό, ο Σκρολλ έφτασε στις Νοτιοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έπρεπε να βρει δουλειά σε πολεμικό εργοστάσιο, και στη συνέχεια να στείλει τις πληροφορίες που είχε συλλέξει πίσω στον Χάνσεν στο Μεξικό. Επιπλέον, οι Σκρολλ και Χάνσεν επρόκειτο να προσλάβουν νέους άντρες για την επέκταση του δικτύου στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής. Ωστόσο, η συμμαχική ευφυΐα γνώριζε τα πάντα για το σχέδιο μέσω αναχαίτισης, οπότε τον Αύγουστο του 1944, λίγο μετά την άφιξη των Χάνσεν και Σκρολλ στη χώρα, οι περισσότεροι Γερμανοί πράκτορες συνελήφθησαν από τις αρχές της Αργεντινής, τερματίζοντας μόνιμα όλη την αποτελεσματική κατασκοπευτική δραστηριότητα από το Τμήμα VID 4 στο Δυτικό Ημισφαίριο. Οι Γερμανοί που κατάφεραν να διαφύγουν συνέχισαν να διεξάγουν μικρές κατασκοπικές επιχειρήσεις στη Λατινική Αμερική μέχρι το τέλος του πολέμου το 1945, αλλά ποτέ ξανά το ποσό της παράνομης ραδιοφωνικής κίνησης επέστρεψε στο προηγούμενο επίπεδο.[1][2]
Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Newton, Ronald C. (1992). The "Nazi Menace" in Argentina, 1931–1947. Stanford University Press. σελ. 520. ISBN 9780804719292. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2016.