Μετάβαση στο περιεχόμενο

Εγκεφαλικός θάνατος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι ένας νομικός ορισμός του θανάτου όπου ο εγκέφαλος, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφαλικού στελέχους (εικόνα), σταματά να λειτουργεί.[1] Το εγκεφαλικό στέλεχος είναι ένα κρίσιμο σημείο του εγκεφάλου στο οποίο βρίσκεται το κέντρο της αναπνοής.

Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι η μόνιμη και μη αναστρέψιμη παύση όλων των εγκεφαλικών λειτουργιών, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφαλικού στελέχους.[2][3][4] Διαφέρει σε σχέση με την εμμένουσα φυτική κατάσταση, στην οποία το άτομο είναι ζωντανό και ορισμένες αυτόνομες λειτουργίες παραμένουν.[5] Διαφέρει επίσης σε σχέση με το κώμα, εφόσον παραμένει κάποια εγκεφαλική και σωματική δραστηριότητα και λειτουργία, όπως επίσης σε σχέση με το σύνδρομο εγκλεισμού (ψευδοκώμα). Μια διαφορική διάγνωση μπορεί να διακρίνει ιατρικά αυτές τις διαφορετικές καταστάσεις.[6]

Στον εγκεφαλικό θάνατο, η καρδιά μπορεί να συνεχίσει να χτυπά μόνη της επειδή έχει τον δικό της εγγενή ρυθμό. Ωστόσο, αυτό δεν αποτελεί ένδειξη ζωής, καθώς ο εγκέφαλος δεν στέλνει σήματα.[7] Η αναπνοή διατηρείται μόνο με τη βοήθεια αναπνευστήρα, καθώς ο εγκέφαλος δεν είναι πλέον σε θέση να ελέγχει την αναπνοή.[8] Το άτομο δεν αντιδρά σε εξωτερικά ερεθίσματα όπως ο ήχος, η αφή ή το φως.[4] Τα αντανακλαστικά του εγκεφαλικού στελέχους, όπως ο βήχας και οι αντιδράσεις της κόρης στο φως, απουσιάζουν.[9]

Ο εγκεφαλικός θάνατος είναι ένας παγκοσμίως αποδεκτός ιατρικός και νομικός όρος για τον προσδιορισμό του θανάτου και χρησιμοποιείται στους ασθενείς που μπορούν να χρησιμεύσουν ως δότες οργάνων.[10][3][6] Ο εγκεφαλικός θάνατος μπορεί να προκληθεί από σοβαρούς τραυματισμούς ή ασθένειες που διαταράσσουν την παροχή αίματος και οξυγόνου στον εγκέφαλο. Συχνές αιτίες περιλαμβάνουν τις τραυματικές εγκεφαλικές βλάβες, το εγκεφαλικό επεισόδιο και την καρδιακή ανακοπή.[11] Η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου απαιτεί μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση από νευρολόγους ή άλλους επαγγελματίες υγείας, συμπεριλαμβανομένων των νευρολογικών εξετάσεων, των απεικονιστικών μελετών και της επιβεβαίωσης της άπνοιας (απουσία αναπνοής).[3][12]

Διαφορική διάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο ψευδοκώμα το άτομο διατηρεί τις αισθήσεις του, αλλά λόγω ενός υποκείμενου νευρολογικού προβλήματος δεν μπορεί να κουνηθεί. Βιώνει παράλυση των εκούσιων μυών, εκτός από εκείνους που ελέγχουν την κίνηση των ματιών. Το πρώτο σημάδι για την υποψία της πάθησης είναι στα μάτια. Το άτομο με το σύνδρομο αυτό μπορεί να κουνήσει τα μάτια πάνω και κάτω και ορισμένες φορές να τα ανοιγοκλείσει.[13][14]

Το ψευδοκώμα είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για καταστάσεις όπου ένα άτομο φαίνεται να βρίσκεται σε κώμα, αλλά στην πραγματικότητα έχει τις αισθήσεις του και έχει επίγνωση, αν και δεν μπορεί να επικοινωνήσει ή να κινηθεί λόγω ενός νευρολογικού προβλήματος, συνήθως του συνδρόμου εγκλεισμού (locked-in syndrome). Είναι μια κατάσταση όπου η ικανότητα του εγκεφάλου να ελέγχει τις κινητικές λειτουργίες του σώματος είναι σοβαρά μειωμένη, οδηγώντας στην φαινομενική εμφάνιση απώλειας των αισθήσεων ενώ το μυαλό παραμένει σε εγρήγορση.[15][16]

Η διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς το ψευδοκώμα μπορεί να μιμηθεί άλλες νευρολογικές παθήσεις όπως η εμμένουσα φυτική κατάσταση. Απαιτείται προσεκτική αξιολόγηση, συμπεριλαμβανομένης της απεικόνισης του εγκεφάλου και άλλων εξετάσεων, για τη διαφοροποίηση του ψευδοκώματος από άλλες παθήσεις. Δεν υπάρχει θεραπεία για την πάθηση, αλλά η υποστηρικτική φροντίδα και οι θεραπείες μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ατόμων με το σύνδρομο αυτό.[15]

Το κώμα είναι μια κατάσταση παρατεταμένης απώλειας συνείδησης. Μπορεί να έχει ποικίλες αιτίες, όπως τραυματική κρανιοεγκεφαλική κάκωση, εγκεφαλικό επεισόδιο, όγκο στον εγκέφαλο ή δηλητηρίαση από ναρκωτικά ή αλκοόλ. Ένα κώμα μπορεί ακόμη και να προκληθεί από μια υποκείμενη ασθένεια, όπως ο διαβήτης ή μια λοίμωξη.[17] Το εγκεφαλικό στέλεχος, το οποίο ελέγχει ακούσιες λειτουργίες όπως η αναπνοή και ο καρδιακός ρυθμός, παραμένει λειτουργικό σε κώμα, επιτρέποντας την αυτόματη αναπνοή.[18] Ενώ ορισμένα άτομα μπορούν να αναπνεύσουν μόνα τους, άλλα μπορεί να χρειάζονται μηχανική υποστήριξη (αναπνευστήρα).[19]

Η διάρκεια του κώματος μπορεί να ποικίλλει σημαντικά, από λίγες ημέρες έως αρκετές εβδομάδες, και σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και μήνες ή χρόνια. Ωστόσο, ένα κώμα συνήθως δεν διαρκεί περισσότερο από μερικές εβδομάδες. Μετά από ένα κώμα, τα άτομα μπορεί είτε να ανακτήσουν τις αισθήσεις τους είτε να μεταβούν σε μια εμμένουσα φυτική κατάσταση.[19]

Είναι αδύνατο να προβλεφθεί πόσο θα διαρκέσει ένα κώμα, αν το άτομο θα αναρρώσει και ποιες μπορεί να είναι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες.[19]

Εμμένουσα φυτική κατάσταση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μια εμμένουσα φυτική κατάσταση είναι η κατάσταση στην οποία το άτομο δεν έχει καμία επίγνωση του περιβάλλοντός του και δεν μπορεί να αλληλεπιδράσει με τους άλλους. Εμφανίζεται μετά από σοβαρή εγκεφαλική βλάβη, συνήθως μετά από κώμα, και επιμένει για τουλάχιστον ένα μήνα. Το εγκεφαλικό στέλεχος του ατόμου εξακολουθεί να επιτρέπει βασικές λειτουργίες όπως η αναπνοή και ο καρδιακός ρυθμός, αλλά οι ανώτερες εγκεφαλικές λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της επίγνωσης και της γνωστικής λειτουργίας, δεν υπάρχουν.[20][21][22]

Η ανάρρωση από την εμμένουσα φυτική κατάσταση είναι συνήθως σπάνια, αν όχι ανύπαρκτη. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ιδιαίτερα με τραυματικές εγκεφαλικές βλάβες, μπορεί να παρατηρηθεί κάποια αργή βελτίωση με την πάροδο του χρόνου.[21] Οι ηθικές επιπτώσεις των θεραπευτικών αποφάσεων στην εμμένουσα φυτική κατάσταση, συμπεριλαμβανομένης της συνέχισης της υποστήριξης της ζωής, είναι πολύπλοκες και ποικίλλουν ανάλογα με τις ατομικές περιστάσεις.[23] Η διάγνωση πραγματοποιείται με κλινική εξέταση, απεικονιστικές μεθόδους του εγκεφάλου και τη χρήση της Κλίμακας Κώματος Γλασκώβης.[24][25][26]

Εγκεφαλικός θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το εγκεφαλικό στέλεχος, ένα κρίσιμο μέρος του εγκεφάλου, ελέγχει τις ζωτικές λειτουργίες όπως η αναπνοή, ο καρδιακός παλμός και η αρτηριακή πίεση. Στον εγκεφαλικό θάνατο, το εγκεφαλικό στέλεχος, και επομένως ολόκληρος ο εγκέφαλος, έχει παύσει να λειτουργεί. Μόλις διαγνωστεί ο εγκεφαλικός θάνατος, δεν υπάρχει περίπτωση ανάρρωσης, καθώς η εγκεφαλική βλάβη είναι μη αναστρέψιμη. Όταν ένα άτομο είναι εγκεφαλικά νεκρό, χρησιμοποιείται μηχανική υποστήριξη αναπνοής για να παρέχει οξυγόνο στους πνεύμονες και να διασφαλίζει την αναπνοή.[4][27] Όταν ένας ασθενής διαγνωστεί με εγκεφαλικό θάνατο, οι επαγγελματίες υγείας θα συζητήσουν τα επόμενα βήματα, τα οποία συχνά περιλαμβάνουν τη διακοπή της υποστήριξης της ζωής.[28]

Ο εγκεφαλικός θάνατος διαγιγνώσκεται κλινικά και απαιτεί την απουσία εγκεφαλικής λειτουργίας, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφαλικού στελέχους. Αυτό επιβεβαιώνεται με την ύπαρξη 3 συνθηκών: επίμονο κώμα, απουσία αντανακλαστικών του εγκεφαλικού στελέχους και έλλειψη ικανότητας ανεξάρτητης αναπνοής (άπνοια). Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν πρόσθετες επιβεβαιωτικές εξετάσεις, όπως το ΗΕΓ ή οι εξετάσεις εγκεφαλικής αιμάτωσης.[29]

Βασικά κριτήρια για τη διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατάσταση πλήρους αδράνειας σε εξωτερικά ερεθίσματα, χωρίς άνοιγμα των ματιών, λεκτική αντίδραση ή κίνηση των άκρων ως απόκριση σε επώδυνα ερεθίσματα.[30][29]

Απουσία αντανακλαστικών του εγκεφαλικού στελέχους

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτό περιλαμβάνει τον έλεγχο αντανακλαστικών όπως η ανταπόκριση της κόρης, τα αντανακλαστικά του κερατοειδούς, το αντανακλαστικό του εμετού και τα οφθαλμοκεφαλικά και οφθαλμοαιθουσαία αντανακλαστικά.[29][31]

Είναι μια εξέταση για να διαπιστωθεί εάν ο ασθενής μπορεί να αναπνεύσει ανεξάρτητα. Αυτή περιλαμβάνει την προσωρινή αφαίρεση του ασθενούς από τον μηχανικό αερισμό και την παρατήρηση για αυθόρμητες αναπνοές. Εάν δεν παρατηρηθεί αναπνοή μετά από ένα χρονικό διάστημα και το επίπεδο διοξειδίου του άνθρακα στο αίμα αυξηθεί, ο ασθενής πληροί το κριτήριο της άπνοιας.[29]

Πρόσθετες επιβεβαιωτικές εξετάσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι εξετάσεις ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος ή αιμάτωσης του εγκεφάλου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επιβεβαίωση της απουσίας εγκεφαλικής δραστηριότητας ή ροής αίματος, ιδιαίτερα όταν δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί το τεστ άπνοιας ή όταν απαιτούνται πιο πειστικά στοιχεία.[29]

Σημαντικά ζητήματα που πρέπει να συνεκτιμηθούν είναι: (1) υποκείμενη νευρολογική πάθηση - η υποκείμενη αιτία της εγκεφαλικής βλάβης πρέπει να εντοπιστεί και να τεκμηριωθεί,[32] (2) αποκλεισμός των συγχυτικών παράγοντων - καταστάσεις όπως η υποθερμία ή τα φάρμακα που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την αξιολόγηση πρέπει να αποκλειστούν,[29] (3) ανεξάρτητος κλινικός ιατρός - συνιστάται η διεξαγωγή ξεχωριστής εξέτασης εγκεφαλικού θανάτου από τουλάχιστον έναν ανεξάρτητο κλινικό ιατρό, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος ψευδώς θετικής διάγνωσης, και (4) νομικές προκλήσεις για τον εγκεφαλικό θάνατο - ενώ το νομικό πλαίσιο για τον εγκεφαλικό θάνατο είναι γενικά αποδεκτό, μπορεί να υπάρξουν αμφισβητήσεις ως προς τη διάγνωση ή την αποδοχή του, ιδίως από οικογένειες που μπορεί να διαφωνούν με την ιατρική απόφαση.[33][34]

  1. ↑ Koenig, Matthew A.· Kaplan, Peter W. (1 Ιανουαρίου 2019). Levin, Kerry H., επιμ. Chapter 5 - Brain death. Clinical Neurophysiology: Diseases and Disorders. 161. Elsevier. σελίδες 89–102.
  2. ↑ «Brain Death - an overview | ScienceDirect Topics». www.sciencedirect.com. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  3. 1 2 3 Starr, Ryan· Tadi, Prasanna (2025). Brain Death. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.
  4. 1 2 3 «Brain death». 111.wales.nhs.uk (στα Αγγλικά). 26 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  5. ↑ Multi-Society Task Force on PVS (May 1994). «Medical aspects of the persistent vegetative state (1)». N. Engl. J. Med. 330 (21): 1499–508. doi:10.1056/NEJM199405263302107. PMID 7818633. https://archive.org/details/sim_new-england-journal-of-medicine_1994-05-26_330_21/page/1498.
  6. 1 2 Bernat, James L. (1 Ιανουαρίου 2012). Goldman, Lee, επιμ. 411 - Coma, Vegetative State, and Brain Death. Philadelphia: W.B. Saunders. σελίδες 2294–2299. ISBN 978-1-4377-1604-7.
  7. ↑ Services, Department of Health & Human. «Brain death». www.betterhealth.vic.gov.au (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  8. ↑ «Understanding Brain Death» (PDF). unos.org. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  9. ↑ «Brain stem death». NHS inform (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  10. ↑ Fehnel, Corey R.· Nozari, Ala (1 Ιανουαρίου 2013). Parsons, Polly E., επιμ. Chapter 60 - Brain Death. Philadelphia: Mosby. σελίδες 428–433. ISBN 978-0-323-08500-7.
  11. ↑ «Brain Death». my.clevelandclinic.org. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  12. ↑ Spears, William; Mian, Asim; Greer, David (2022-03-16). «Brain death: a clinical overview». Journal of Intensive Care 10 (1): 16. doi:10.1186/s40560-022-00609-4. ISSN 2052-0492. https://doi.org/10.1186/s40560-022-00609-4.
  13. ↑ «What is locked-in syndrome (LiS)?». my.clevelandclinic.org. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2025.
  14. ↑ «Locked-In Syndrome - Neurologic Disorders». MSD Manual Professional Edition (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2025.
  15. 1 2 Nickson, Chris (5 Ιανουαρίου 2019). «Pseudocoma». Life in the Fast Lane • LITFL (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  16. ↑ Laureys, Steven; Pellas, Frédéric; Van Eeckhout, Philippe; Ghorbel, Sofiane; Schnakers, Caroline; Perrin, Fabien; Berré, Jacques; Faymonville, Marie-Elisabeth και άλλοι. (2005). «The locked-in syndrome : what is it like to be conscious but paralyzed and voiceless?». Progress in Brain Research 150: 495–511. doi:10.1016/S0079-6123(05)50034-7. ISSN 0079-6123. PMID 16186044. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16186044.
  17. ↑ «Coma - Symptoms and causes». Mayo Clinic (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  18. ↑ «Coma: Causes, diagnosis, treatment, and outlook». www.medicalnewstoday.com (στα Αγγλικά). 20 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  19. 1 2 3 «What is a Coma? Duration, Recovery, and Brain Damage Risk». Brain Foundation (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  20. ↑ Multi-Society Task Force on PVS (1994-05-26). «Medical aspects of the persistent vegetative state (1)». The New England Journal of Medicine 330 (21): 1499–1508. doi:10.1056/NEJM199405263302107. ISSN 0028-4793. PMID 7818633. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7818633.
  21. 1 2 «Vegetative State - Brain, Spinal Cord, and Nerve Disorders». MSD Manual Consumer Version (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  22. ↑ Dilling, Daniel (2007-05-01). «Diagnostic Criteria for Persistent Vegetative State» (στα αγγλικά). AMA Journal of Ethics 9 (5): 359–361. doi:10.1001/virtualmentor.2007.9.5.cprl1-0705. ISSN 2376-6980. https://journalofethics.ama-assn.org/article/diagnostic-criteria-persistent-vegetative-state/2007-05.
  23. ↑ «Persistent Vegetative State - an overview | ScienceDirect Topics». www.sciencedirect.com. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  24. ↑ Kuschmider, Rebekah. «What Is A Vegetative State?». WebMD (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  25. ↑ «Persistent Vegetative State: What Is It, Causes, Diagnosis and More». Osmosis (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  26. ↑ «Disorders of Consciousness». www.aapmr.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  27. ↑ «Brain Death - Brain, Spinal Cord, and Nerve Disorders». MSD Manual Consumer Version (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  28. ↑ «Brain death». files-profile.medicine.yale.edu. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  29. 1 2 3 4 5 6 Walter, Kristin (2020-09-15). «Brain Death». JAMA 324 (11): 1116. doi:10.1001/jama.2020.15898. ISSN 0098-7484. https://doi.org/10.1001/jama.2020.15898.
  30. ↑ Starr, Ryan· Tadi, Prasanna (2025). Brain Death. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing.
  31. ↑ «Table:Guidelines for Determining Brain Death/Death by Neurologic Criteria in Patients ≥ 37 Weeks Old*†». MSD Manual Professional Edition (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2025.
  32. ↑ «Diagnosis of Brain Death in adults - Guidelines» (PDF). jficmi.anaesthesia.ie. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2025.
  33. ↑ Pennington, Matthew W.; Souter, Michael J. (2024-09). «Brain Death: Medical, Ethical, Cultural, and Legal Aspects». Anesthesiology Clinics 42 (3): 421–432. doi:10.1016/j.anclin.2023.11.003. ISSN 1932-2275. PMID 39054017. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39054017.
  34. ↑ Chandler, Jennifer A.; Pope, Thaddeus M. (2023-04). «Legal considerations for the definition of death in the 2023 Canadian Brain-Based Definition of Death Clinical Practice Guideline». Canadian Journal of Anaesthesia = Journal Canadien D'anesthesie 70 (4): 659–670. doi:10.1007/s12630-023-02410-9. ISSN 1496-8975. PMID 37142895. PMC 10202968. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10202968/.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εγκεφαλικός_θάνατος&oldid=11322739"