Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γεράσιμος Πιτσαμάνος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΠΙΤΖΑΜΑΝΟΣ
Γέννηση6  Μαρτίου 1787
Αργοστόλι[1]
Θάνατος5  Δεκεμβρίου 1825
Κέρκυρα[1]
Αιτία θανάτουφυματίωση
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Ιδιότητααρχιτέκτονας[2], ζωγράφος[1] και γλύπτης
Είδος τέχνηςπροσωπογραφία
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος (1787-1825) ήταν αρχιτέκτονας και ζωγράφος.

Βίος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος γεννήθηκε στο Αργοστόλι στις 6 Μαρτίου του 1787.[3] Καταγόταν από οικογένεια η οποία είχε εγκατασταθεί, άγνωστο πότε ακριβώς, στην Κρήτη. Ο ιερέας και ζωγράφος Κωνσταντίνος Πιτζαμάνος, πρόγονος της οικογένειας, εγκαταστάθηκε στη Ζάκυνθο και το 1691 οικοδόμησε το ναό των Αγίων Αναργύρων. Ο Βικέντιος Πιτζαμάνος, ιερέας και ζωγράφος επίσης, ήταν απόγονος του προηγούμενου και πατέρας του Γεράσιμου Πιτζαμάνου. Από μικρή ηλικία έδειξε την κλίση του στη ζωγραφική, καθώς είχε και πρώτο δάσκαλό του σε αυτήν τον πατέρα του. Επίσης μαθήτευσε και κοντά στον Νικόλαο Καντούνη. Το 1802 κατατάσσεται στον στρατό και το 1807 φτάνει στον βαθμό του λοχαγού του μηχανικού της Πολιτείας των Επτανήσων. Με την κατάληψή τους από τους Γάλλους, ο Πιτζαμάνος διορίζεται προϊστάμενος της τοπογραφικής υπηρεσίας, με έργο τη χαρτογράφηση των Επτανήσων αλλά και των απέναντι ακτών της Ηπείρου. Το 1809 ανέλαβε διπλωματική αποστολή και τον στέλνουν στον Αλή πασά. Την ίδια χρονιά τον Μάρτιο στέλνεται για μετεκπαίδευση πάνω στην αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική στην Γαλλική Σχολή Καλών Τεχνών στην Ρώμη. Κατά τη διάρκεια των εκεί σπουδών του η πρόοδός του προκαλεί το θαυμασμό των συμπατριωτών του: η Ακαδημία του Αγίου Λουκά στη Ρώμη τον ανακηρύσσει επίτιμο μέλος της το 1812. Όταν το 1814 ολοκληρώνει τις σπουδές του επιστρέφει στα Επτάνησα και διορίζεται αρχιτέκτων-μηχανικός. Στις αρχές του 1815 και μετά τη μεταβολή του καθεστώτος των Επτανήσων, μετέβη στο Παρίσι προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του. Εκεί γνώρισε και συνδέθηκε με τον Αδαμάντιο Κοραή. Ο Κοραής προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να τον πείσει να μεταβεί στη Χίο για να διδάξει τις Καλές Τέχνες. Η αλλαγή του καθεστώτος στα Επτάνησα ύστερα από τη λήξη των Ναπολεόντειων Πολέμων έχει σαν αποτέλεσμα να κληθεί από τους Άγγλους να διδάξει, το 1817, στην Ιόνιο Ακαδημία.[3] Το 1818 ξεκινά μια μεγάλη περιοδεία μαζί με τον στρατηγό Άνταμ στα Επτάνησα και σε διάφορες τουρκοκρατούμενες περιοχές: Πάτρα, Αθήνα, Θήβα, νησιά του Αιγαίου είναι μερικοί από τους σταθμούς της περιοδείας του, που κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη. Σε όλη τη διάρκειά της καταγράφει και σχεδιάζει μνημεία αλλά και καθημερινούς ανθρώπους. Η άφιξή του στην Κωνσταντινούπολη το 1820 συνδέεται, εκτός από την καταγραφή και σχεδίαση των μνημείων της, και με τη μύησή του στη Φιλική Εταιρία.[4] Ο ιερέας της αγγλικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη Ρ. Γουόλς μας πληροφορεί πως ο Πιτζαμάνος θέλησε να ανεβάσει μια παράσταση αρχαίου δράματος και φρόντισε για τα σκηνικά και τα κουστούμια της: τελικά ανέβασε ένα έργο ενός Έλληνα της Βιέννης με θέμα την άλωση της Πόλης και τη σφαγή Ελλήνων που κατέφυγαν στην Αγία Σοφία για να γλιτώσουν: οι Τούρκοι εισέβαλαν στην αίθουσα και ο Πιτζαμάνος για να γλιτώσει τη σύλληψη κατέφυγε στην αγγλική πρεσβεία.[5] Η φήμη του έφτασε μέχρι την τσαρική αυλή και προσκαλείται να εργαστεί σε αυτήν ως αρχιτέκτονας από τον Ιωάννη Καποδίστρια. Κατά την περίοδο που εργάστηκε εκεί προσβλήθηκε από κάποια ανίατη ασθένεια και έφυγε για την Ιταλία κι από εκεί για την Κέρκυρα, όπου πέθανε τελικά στις 5 Δεκεμβρίου του 1825.[3]

Συγγραφικό έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έγραψε στα ιταλικά μια πραγματεία περί αρχιτεκτονικής και καλών τεχνών, με τίτλο: Saggio d' Architettura civile con alcune congnizioni comuni a tutte le belle arti del Cavalier Gerasimo Pizzamano di Cefalonia, archeologo, pittore ed ingeniere, Κέρκυρα 1820.

Καλλιτεχνικό έργο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χαρακτηριστικές υδατογραφίες του: Άνδρας από τη Μάνη, Αθηναίος δάσκαλος με βράκα, Αθηναία αρχόντισσα με την κορούλα της[1] Αρχειοθετήθηκε 2014-02-22 στο Wayback Machine., Μαμή και παραμάνα εν Κέα, Ο πρόναος της Αγίας Σοφίας, Άνδρας από το Φανάρι, Τοπικές ενδυμασίες των Τηνίων, Ενδυμασίες των Κερκυραίων και των ευγενών της Ζακύνθου. Σχεδίασε επίσης και τα εμβλήματα των Επτανήσων [2] Αρχειοθετήθηκε 2014-03-08 στο Wayback Machine., προσωπογραφίες, όπως του Παναγιώτη Μπενάκη [3] Αρχειοθετήθηκε 2014-02-21 στο Wayback Machine., Προσωπογραφία κυρίας με ψάρι στη γυάλα [4] Αρχειοθετήθηκε 2013-12-27 στο Wayback Machine., του Θωμά Μαίτλαντ[5], του Καποδίστρια[6],[7],[8].

Τα έργα του Πιτζαμάνου, διασπαρμένα σε διάφορες χώρες, με το πέρασμα του χρόνου χάθηκαν. Το τελειωτικό χτύπημα το έδωσε ο ισοπεδωτικός σεισμός στην Κεφαλονιά το 1953. Η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος/Εθνικό Ιστορικό Μουσείο από το 1896 έχει διασώσει σημαντικό μέρος του έργου του, το οποίο δημοσίευσε σε πλούσια εικονογραφημένη έκδοση[6]. Το λεύκωμα του αρχιτέκτονα, ζωγράφου και χαράκτη Γεράσιμου Πιτζαμάνου, ένα πολυσύνθετο έργο με αρχιτεκτονικά σχέδια, απεικονίσεις ενδυμασιών και ηθογραφίες από την Ελλάδα και την Κωνσταντινούπολη των αρχών του 19ου αιώνα, είναι μέρος των συλλογών του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου[7][8].

  • Επιλογή έργων
  • Η κυρία και το χρυσόψαρο, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη
    Η κυρία και το χρυσόψαρο, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη
  • Παναγιώτης Μπενάκης
    Παναγιώτης Μπενάκης
  • Προσωπογραφία γυναίκας, τέμπερα και λάδι σε χαρτί [9]
    Προσωπογραφία γυναίκας, τέμπερα και λάδι σε χαρτί [9]
  • Αθηναία με την κόρη της, υδατογραφία [10]
    Αθηναία με την κόρη της, υδατογραφία [10]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/68384.
  2. ↑ www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=247&artist_id=4340. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26  Δεκεμβρίου 2013.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Στέλιος Λυδάκης, «Πιτζαμάνος Γεράσιμος», στο :Στέλιος Λυδάκης (επιμ.), Οι Έλληνες ζωγράφοι τομ.4ος, Λεξικό των Ελλήνων ζωγράφων και χαρακτών (16ος-20ος αιώνας),εκδ. Μέλισσα, Αθήνα, σελ.353
  4. ↑ Ιωάννης Μελετόπουλος, «Γεράσιμος Πιτσαμάνος. Ένας σοφός επιστήμων τεχνικός και ζωγράφος μνημείων και ανθρώπων την εποχή της δουλείας, (1787-1825)», στο: Συλλογικό, Πρώτοι Έλληνες τεχνικοί επιστήμονες περιόδου απελευθέρωσης, εκδ.Τεχνικό Επιμελλητήριο Ελλάδος, Αθήνα, 1976, σελ.88 και Πέτρος Πετράτος , «Ο λησμονημένος Γεράσιμος Πιτσαμάνος. Ζωγράφος, αρχιτέκτονας, αρχαιολόγος, μέλος της Φιλικής Εταιρίας». Το Μώλυ, αρ. 1, Αύγ.-Σεπ. 1988, σελ. 19-24
  5. ↑ Κυριάκος Σιμόπουλος,Πως είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του 21,1ος τόμος 1821-1822, εκδ,Στάχυ, Αθήνα, 1999, σελ.127
  6. ↑ «Ιππότης Γεράσιμος Πιτζαμάνος (1787-1825). Ζωγράφος και Αρχιτέκτων - ΕΙΜ». www.nhmuseum.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2019. 
  7. ↑ «Ζωγραφικά Έργα - ΕΙΜ». www.nhmuseum.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2019. 
  8. ↑ «Έκθεση: Pizzamano fecit. Ένας επτανήσιος καλλιτέχνης στην αυγή μιας νέας εποχής - ΕΙΜ». www.nhmuseum.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2019. 
  9. ↑ https://www.lifo.gr/culture/eikastika/gerasimos-pitzamanos-o-agnostos-zografos-toy-19oy-aiona-apokalyptetai-se-mia
  10. ↑ https://artviews.gr/o-protoporos-architektonas-kai-zograf/

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Ιωάννης Μελετόπουλος, «Γεράσιμος Πιτσαμάνος. Ένας σοφός επιστήμων τεχνικός και ζωγράφος μνημείων και ανθρώπων την εποχή της δουλείας (1787-1825)», στο συλλογικό Πρώτοι Έλληνες τεχνικοί επιστήμονες περιόδου απελευθέρωσης, εκδ. Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Αθήνα, 1976, σελ. 85-100
  • Στέλιος Λυδάκης, «Πιτζαμάνος Γεράσιμος», στο Στέλιος Λυδάκης (επιμ.), Οι Έλληνες ζωγράφοι, τομ. 4ος, Λεξικό των Ελλήνων ζωγράφων και χαρακτών (16ος-20ος αιώνας), εκδ. Μέλισσα, Αθήνα, σελ. 353-354
  • Αναστασία Κούλη, Ιππότης Γεράσιμος Πιτζαμάνος (1787-1825). Ζωγράφος και Αρχιτέκτων, τ. Α΄ (Βιογραφία - Ανάλυση έργου - Το περιηγητικό κείμενο), τ. Β΄ (Τα εικαστικά έργα), Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα 2014.
  • Κυριάκος Σιμόπουλος,Πως είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του 21,1ος τόμος 1821-1822, εκδ. Στάχυ, Αθήνα, 1999

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Αναστασία Κούλη, Ιππότης Γεράσιμος Πιτζαμάνος (1787-1825). Ζωγράφος και Αρχιτέκτων, τ. Α΄ (Βιογραφία - Ανάλυση έργου - Το περιηγητικό κείμενο), τ. Β΄ (Τα εικαστικά έργα), Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Αθήνα 2014.
  • Πέτρος Πετράτος , «Ο λησμονημένος Γεράσιμος Πιτσαμάνος. Ζωγράφος, αρχιτέκτονας, αρχαιολόγος, μέλος της Φιλικής Εταιρίας», Το Μώλυ, αρ. 1, Αύγ.-Σεπ. 1988, σελ. 19-24.
  • Θοδωρής Κουτσογιάννης, «Ο ρομαντικός κλασικιστής Γεράσιμος Πιτσαμάνος (1787–1825): το καλλιτεχνικό και θεωρητικό έργο του, ο ελληνικός κόσμος ανάμεσα στην εποχή του Διαφωτισμού και στον εικοστό αιώνα», στα Πρακτικά του Γ΄ Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών (EENΣ), Βουκουρέστι 2–4 Ιουνίου 2006, τόμος Γ΄, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γεράσιμος_Πιτσαμάνος&oldid=9919226"