Μπουρνόβας
Συντεταγμένες: 38°27′N 27°14′E / 38.450°N 27.233°E
| Μπουρνόβας | |
|---|---|
 | |
  Μπουρνόβας | |
 | |
| Χώρα | Τουρκία |
| Διοικητική υπαγωγή | Επαρχία Σμύρνης |
| Έκταση | 220 km²[1] |
| Πληθυσμός | 445.232 (2018) |
| Ζώνη ώρας | UTC+03:00 |
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Μπουρνόβας, επίσημα Βουρνόβας, Τουρκ. Bornova, η Πρινόβαρις των Βυζαντινών, ήταν εσωτερικό ΒΑ. προάστιο της Σμύρνης. Στο προάστιο αυτό έμεναν οι εύπορες οικογένειες της Σμύρνης αλλά ήταν και η συνοικία των ξένων ιδίως των Άγγλων κατοίκων της πόλης (αγγλική παροικία). Από τον Μπουρνόβα ξεκίνησαν όλες οι αθλητικές δραστηριότητες στη Σμύρνη και ήταν το κέντρο του Αθλητισμού της πόλης. Είχε κατασκευαστεί και στάδιο πριν το 1900 και σε αυτό γίνονταν τα πρώτα χρόνια οι Πανιώνιοι Αγώνες. Επίσης, πριν το 1900 είχε τρεις αθλητικούς συλλόγους: τον Ορφέα, τον Ερμή και τον αγγλικό ΑΟ Μπουρνόβα. Στον Μπουρνόβα υπήρχε και σκάλα (αποβάθρα) μέχρι το 1865. Ο Μπουρνόβας φημιζόταν για τις ωραίες κοπέλες αλλά και τα λουλούδια του. Στις 27 Αυγούστου 1922 ο Μπουρνόβας λεηλατήθηκε από τους τσέτες, ενώ σκοτώθηκαν και πολλοί κάτοικοί του.
Ο Μπουρνόβας έγινε περισσότερος γνωστός στη νεότερη Ελλάδα από τα σχετικά τραγούδια «Μπουρνόβα με κρύα νερά» από το Στέφανο Βέζο και «Παποράκι του Μπουρνόβα και καρότσα της στεριάς...» που το είχε τραγουδήσει για πρώτη φορά η Μαρίκα Παπαγκίκα και που φέρεται να το τραγουδούσαν Έλληνες λιποτάκτες στρατιώτες το 1922.
Στη νεότερη διασκευή του τραγουδιού (από τον Λευτέρη Παπαδόπουλο) έχουν απαλειφθεί πολλές αναφορές του πρωτότυπου τραγουδιού, όπως ο τελικός προορισμός, που δεν ήταν «...στον Περαία να με πας», αλλά «...στη Βραΐλα να με πας», καθώς και αναφορές για χασίς και δερβίσηδες.
Για δε τις όμορφες κοπέλες του Μπουρνόβα έχουν γραφτεί πολλά σμυρνέικα τραγούδια όπως η «Μπουρνοβαλιά» που ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1910 στη Σμύρνη από την Ελληνική Εστουντιαντίνα.
Ετυμολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα Οθωμανικά χρόνια ο Μπουρνόβας λεγόταν «Μπιρουναμπάντ», όρος που μεταφερόταν συχνά σε Ευρωπαϊκά κείμενα εκ παραφθοράς ως «Μπουρναμπάντ» ή «Μπουρναμπάτ». Για την προέλευση του ονόματος «Μπιρουναμπάντ» υπάρχουν αρκετές θεωρίες, η μία πως προέρχεται από τον περσικό όρο «Μπιρούν» ο οποίος σημαίνει «εξωτερικός, έξω» και την κατάληξη «-αμπάντ» η οποία συναντάται και σε άλλες πόλεις του Ισλαμικού Κόσμου (π.χ. Ισλαμαμπάντ), ενώ μια άλλη υποστηρίζει ότι το όνομα «Μπιρουναμπάντ» αποτελεί παραφθορά του Βυζαντινού ονόματος του οικισμού ο οποίος ήταν «Πρινόβαρις». Μία άλλη θεωρία υποστηρίζει πως η ονομασία του προέρχεται από τις τουρκικές λέξεις «burun» και «ova» που σημαίνουν το άκρο (μύτη) της πεδιάδας.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχαιολογικές έρευνες δείχνουν ότι ο Νεολιθικός οικισμός ο οποίος ανακαλύφθηκε στον Μπουρνόβα είναι ο παλαιότερος σε ηλικία στην περιοχή και συνεπώς είναι το πρώτο μέρος που κατοικήθηκε στην σημερινή Σμύρνη. Τα Βυζαντινά χρόνια ονομαζόταν «Πρινόβαρις». Αποτελούσε σημαντική πηγή εσόδων για την Αγία Σοφία λόγω των κτημάτων που αυτή είχε στη περιοχή. Γι' αυτόν τον λόγο ο οικισμός αναφερόταν συχνά και ως Αγιασοφίτικη χώρα.[2]
Ο Μπουρνόβας ήταν μέχρι και τη Μικρασιατική Καταστροφή ένα εξοχικό και αριστοκρατικό προάστιο της Σμύρνης, χτισμένο στους πρόποδες του όρους Σιπύλου στο οποίο ζούσαν πολλοί ξένοι πρόξενοι αλλά και πλούσιοι επιχειρηματίες, οι οποίοι ήθελαν να ξεφύγουν από το αποπνικτικό κλίμα της πόλης. Για πολλούς αιώνες ο Μπουρνόβας ήταν ένα μικρό χωριό περιτριγυρισμένο από πυκνό δάσος, στους κατοίκους του οποίου οι Οθωμανοί είχαν αναθέσει την υποχρέωση να φυλάνε τα ορεινά περάσματα που οδηγούν στη Σμύρνη με αντάλλαγμα μειώσεις στη φορολογία, αλλά στις αρχές του 19ου αιώνα όταν η πόλη αρχίζει να ακμάζει με ταχείς ρυθμούς αρχίζει και η εγκατάσταση ξένων στη περιοχή. Ήταν συνηθισμένο για τους Ευρωπαίους της Σμύρνης να παραθερίζουν στον Μπουρνόβα από τον προηγούμενο αιώνα, αλλά φαίνεται πως μέχρι το 1820 η περιοχή είχε γίνει απαγορευτικά ακριβή για τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.[3] Εκείνη την εποχή χτίστηκαν οι ονομαστές επαύλεις του Μπουρνόβα, οι περισσότερες από τις οποίες επιβιώνουν μέχρι και σήμερα και φέρουν τα ονόματα των αρχικών ιδιοκτητών τους, όπως Γουίταλ, Μάλτας, Πάτερσον, Γκιρόντ, Έντουαρντς, Μπελόμ και Παντεσπάνιαν. Στην συνοικία υπάρχει επίσης η καθολική εκκλησία της Σάντα Μαρία και ένα Αγγλικανικό παρεκκλήσι, καθώς και το Αγγλικανικό Νεκροταφείο του Μπουρνόβα, όλα χτισμένα τον 19ο αιώνα και απομεινάρια του λαμπρού κοσμοπολίτικου παρελθόντος της πόλης.[4] Παρά το γεγονός ότι ο Μπουρνόβας ήταν γεμάτος πολυτελείς επαύλεις, οι κάτοικοί του δεν είχαν ζωές ούτε εξιδανικευμένες, ούτε χωρίς προβλήματα. Όπως και στη Θεσσαλονίκη, οι κάτοικοι του Μπουρνόβα κατά τον 19ο αιώνα έπεφταν συχνά θύματα απαγωγής με αποτέλεσμα να πληρώνουν υπέρογκα λύτρα για την απελευθέρωσή τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι απαγωγές αυτές στα μάτια των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων ήταν πολλές φορές πράξεις κοινωνικής δικαιοσύνης και στενά συνδεδεμένες με τα κατορθώματα των Ζεϊμπέκηδων.
Το 1919 πέρασε μαζί με την υπόλοιπη Σμύρνη υπό ελληνικό έλεγχο. Στα τέλη Αυγούστου του 1922, μετά την υποχώρηση του ελληνικού στρατού κατελήφθη από την εμπροσθοφυλακή των τουρκικών δυνάμεων, μετά από μικρή αντίσταση ντόπιων Ελλήνων ενόπλων υπό τον οπλαρχηγό Ξηρό. Μετά την κατάληψη του Μπουρνόβα ακολούθησε σφαγή εναντίον του ελληνικού και αρμενικού πληθυσμού του προαστίου.[5]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 www
.harita .gov .tr /images /urun /il _ilce _alanlari .pdf. - ↑ (Αγγλικά) Hussey, Joan Mervyn (1990). The Orthodox Church in the Byzantine Empire. Oxford University Press. σελ. 193. ISBN 0-19-826456-9.
- ↑ (Γαλλικά) Smyrnelis, Marie-Carmen (2005). Une société hors de soi: Identités et relations sociales a Smyrne au XVIIIe et XIXe siècles. Collection Turcica. Peeters Publishers. ISBN 978-90-429-1675-3.
- ↑ (Αγγλικά) Gallia, Sally. «A Survey of the Bornova Anglican Cemetery in Izmir, Turkey». Levantine.plus.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2016.
- ↑ Καψής, Γιάννης Π. (1989). Χαμένες Πατρίδες. Αθήνα: Νέα Σύνορα - Α. Α. Λιβάνη. σελ. 254-255.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Λινάρδος, Πέτρος (1998). Η Σμύρνη του Πανιώνιου. Νέα Σμύρνη: Οι Φίλοι των Γραμμάτων και των Τεχνών. ISBN 960-86238-0-4.
- «Σμύρνη - Το καύχημα της Ιωνίας». Επτά Ημέρες (Η Καθημερινή). 3 Μαΐου 1998.