Βίκτορ Πας Εστενσόρο

Βίκτορ Πας Εστενσόρο
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	2  Οκτωβρίου 1907 Ταρίτζα
Θάνατος	7  Ιουνίου 2001 ή 7  Ιουλίου 2001 Ταρίτζα
Χώρα πολιτογράφησης	Βολιβία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ισπανικά
Σπουδές	Ανώτερο Πανεπιστήμιο του Σαν Αντρές
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	δικηγόρος πολιτικός
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/Κίνημα	Revolutionary Nationalist Movement
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Πρόεδρος της Βολιβίας (1952–1956) Πρόεδρος της Βολιβίας (1960–1964) Πρόεδρος της Βολιβίας (1985–1989) Πρόεδρος της Βολιβίας (Αύγουστος 1964 – Νοέμβριος 1964)
Βραβεύσεις	Grand Officer of the Order of the Condor of the Andes κολάρο του Τάγματος της Ισαβέλλας της Καθολικής (1987) Μεγαλόσταυρος Ειδικής Τάξης του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (30  Δεκεμβρίου 1954)
Υπογραφή
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Ο Άνχελ Βίκτορ Πας Εστενσόρο (ισπ. Ángel Víctor Paz Estenssoro, 2 Οκτωβρίου 1907 – 7 Ιουνίου 2001) ήταν Βολιβιανός πολιτικός, ο 45ος Πρόεδρος της Βολιβίας, κατέχοντας το αξίωμα αυτό επί 4 θητείες: από το 1952 έως το 1956, από το 1960 έως το 1964, το 1964 και από το 1985 έως το 1989. Υπήρξε υποψήφιος για Πρόεδρος οκτώ φορές και μία από τις θητείες του, το 1964, διακόπηκε από πραξικόπημα.

Η αρχική περίοδος

Ο Βίκτορ Πας Εστενσόρο γεννήθηκε στην πόλη Ταρίχα της νότιας Βολιβίας και σπούδασε νομικά στο Ανώτατο Πανεπιστήμιο του Αγίου Ανδρέα. Το 1941 ο Βίκτορ Πας Εστενσόρο, ο Ερνάν Σίλες Σουάσο και άλλοι ίδρυσαν το Επαναστατικό Εθνικιστικό Κίνημα (ισπ. Movimiento Nacionalista Revolucionario, MNR), αρχικώς ένα μεταρρυθμιστικό επαναστατικό κίνημα που μετεξελίχθηκε σε ένα κεντρώο πολιτικό κόμμα. Ο Πας έγινε υπουργός με επιρροή στην κυβέρνηση του συνταγματάρχη Χουαλμπέρτο Βιγιαροέλ (1943-1946), αλλά τελικώς υποχρεώθηκε να φύγει από την κυβέρνηση ως αποτέλεσμα πιέσεων από την Ουάσινγκτον: οι ΗΠΑ βρίσκονταν ακόμα σε εμπόλεμη κατάσταση στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και υποπτεύονταν ότι ορισμένα μέλη του MNR έτρεφαν συμπάθεια για τα καθεστώτα του Άξονα. Ο Πας ωστόσο έθεσε υποψηφιότητα για Πρόεδρος της χώρας το 1947, λαμβάνοντας την τρίτη θέση, και πάλι το 1951, οπότε ο ίδιος και το MNR σημείωσαν την έκπληξη κερδίζοντας, παρά το ότι οι νόμοι της εποχής εκείνης περιόριζαν το δικαίωμα ψήφου σε ένα μικρό μέρος των πολιτών: σε όσους είχαν ακίνητη περιουσία και ήσαν εγγράμματοι. Οι εκλογές όμως ακυρώθηκαν μονομερώς από την τότε υπερσυντηρητική κυβέρνηση του Μαμέρτο Ουριολαγόιτια, οπότε το MNR σε αυτό το σημείο της ιστορίας του πέρασε στην παρανομία και ήλθε στην εξουσία μετά από λαϊκή εθνική επανάσταση το επόμενο έτος.

Πρώτη προεδρική θητεία και τα επόμενα έτη

Από τις πολλές σημαντικές μεταρρυθμίσεις που υιοθέτησε και εφάρμοσε η πρώτη αυτή διακυβέρνηση του Πας Εστενσόρο ξεχωρίζουν η επέκταση του δικαιώματος του εκλέγειν σε όλους τους ενήλικες πολίτες (συμπεριλαμβανομένων των ιθαγενών και των αναλφάβητων), η εθνικοποίηση των μεγαλύτερων εταιρειών εξορύξεως κασσιτέρου και ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ανακατανομής των γαιών (αγροτική μεταρρύθμιση). Μεγάλο μέρος του στρατού, που είχε ταυτισθεί με τα συμφέροντα των οικονομικών ελίτ, διαλύθηκε και επαναδιοργανώθηκε ως κατ' ουσία βραχίονας του κόμματος MNR. Η ιδέα ήταν σαφώς ένα ηγεμονικό κόμμα παρόμοιο με το Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα του Μεξικού (το PRI). Η κρίσιμη διαφορά μεταξύ MNR και PRI ήταν η αποκεντρωμένη δομή των νέων ένοπλων δυνάμεων, με ένοπλους εργάτες και αγρότες, η οποία είχε παραθεωρηθεί από την αριστερή «τάση» του MNR, της οποίας επικεφαλής ήταν ο ηγέτης του Κέντρου Βολιβιανών Εργατών (COB), ο Χουάν Λετσίν.

Ο Πας είχε νομικό κώλυμα για να διεκδικήσει δεύτερη διαδοχική θητεία στην Προεδρία, οπότε εξελέγη ο Ερνάν Σίλες. Κατά τη διακυβέρνηση του Σίλες το MNR άρχισε να πολώνεται εσωτερικά, με μία συντηρητική πτέρυγα υπό τον Βάλτερ Γκεβάρα και μία αριστερή, υπό τον χαρισματικό Λετσίν. Για να αποτρέψει τη διάσπαση του κόμματός του, ο Πας επέστρεψε από το Λονδίνο (όπου υπηρετούσε ως πρέσβυς της Βολιβίας στο Ηνωμένο Βασίλειο) και έθεσε υποψηφιότητα για επανεκλογή του στην Προεδρία στις εκλογές του 1960, τις οποίες κέρδισε με μεγάλη πλειοψηφία. Είχε επιλέξει ως αντιπρόεδρό του τον όλο και πιο δύσκολο να χειραγωγηθεί Χουάν Λετσίν, γεγονός που παρεκίνησε τον Β. Γκεβάρα, ο οποίος αισθάνθηκε ότι είχε παραμερισθεί, να αποχωρήσει από το κόμμα.

Δεύτερη και τρίτη προεδρική θητεία (1960-1964)

Η 2η θητεία του Πας ως Προέδρου σημαδεύθηκε από βία, αμφισβήτηση και συνεχιζόμενη αιμορραγία του κόμματος. Μεγάλης σημασίας την περίοδο αυτή αποδείχθηκε το ακανθώδες θέμα του αφοπλισμού των πολιτοφυλακών των εργατών των ορυχείων και των βιομηχανικών εργατών, που είχαν πολεμήσει στην επανάσταση του 1952 και στους περισσότερους είχε επιτραπεί να κρατήσουν τα όπλα τους. Είχαν χρησιμεύσει ως αντίβαρο της πιθανότητας μιας συντηρητικής ή στρατιωτικής αντιδράσεως εναντίον της επαναστάσεως, αλλά το 1960 εξυπηρετούσαν πλέον τα συμφέροντα του αριστερού αντιπροέδρου του κόμματος και της χώρας Χουάν Λετσίν. Ο τελευταίος, έχοντας μαρξιστικές πολιτικές θέσεις, αντιτάχθηκε στον αφοπλισμό των πολιτοφυλακών και την επανασύσταση του παραδοσιακού στρατού, και πίεσε για περισσότερες ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις. Ο Πας Εστενσόρο διεφώνησε και συνέχισε πολιτικές που είχε εγκαινιάσει ο Ερνάν Σίλες. Αυτό επέφερε την αναπόφευκτη τελική ρήξη και ο Λετσίν διαγράφηκε από το κόμμα προ των εκλογών του 1964.

Με μειούμενη την ικανότητα ελέγχου επί των γεγονότων, και θεωρώντας τον εαυτό του τον μόνο που θα μπορούσε να κρατήσει το κόμμα του (MNR) ενωμένο, ο Πας απεφάσισε το 1964 να τροποποιήσει το Σύνταγμα της χώρας ώστε να μπορέσει να διεκδικήσει εκ νέου την Προεδρία. Τέτοιες απόπειρες (γνωστές στη Βολιβία ως prorroguismo) είχαν καταδικασθεί στο παρελθόν από τις πολιτικές ελίτ της χώρας, ώστε να εναλλάσσονται όλες στην εξουσία. Ούτε αυτή η περίπτωση απετέλεσε εξαίρεση και η κίνηση του Πας στάθηκε ατυχής. Στα πλαίσια της στροφής του προς τα δεξιά, ο Πας επέλεξε ως υποψήφιο αντιπρόεδρό του τον με ικανότητα στον λόγο διοικητή της Πολεμικής Αεροπορίας Ρενέ Μπαριέντος. Οπωσδήποτε, η αυξημένη προτίμηση του Πας προς τις ένοπλες δυνάμεις ήταν αποτέλεσμα ως έναν βαθμό και των συνεχών απαιτήσεων της Ουάσινγκτον να είναι οι ένοπλες δυνάμεις αναδιοργανωμένες και εξοπλισμένες, ώστε να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν πιθανές κομμουνιστικές εξεγέρσεις. Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή του Μπαριέντος δείχνει ότι ο Πας δεν είχε συνειδητοποιήσει την πικρία των στρατιωτικών διοικητών, που επιφανειακώς ήταν πιστοί στο καθεστώς, για το «νέο, επαναστατικό στράτευμα» και τη χειριστική συμπεριφορά του MNR έναντι των ένοπλων δυνάμεων για πολιτικούς σκοπούς.

Το Πραξικόπημα του 1964

Στις 4 Νοεμβρίου 1964 η κυβέρνηση του MNR ανατράπηκε από στρατιωτικό πραξικόπημα υπό την ηγεσία του ίδιου του Αντιπροέδρου Ρενέ Μπαριέντος και του γενικού διοικητή των ένοπλων δυνάμεων της χώρας Αλφρέδο Οβάντο. Ο Πας κατέφυγε σε αυτοεξορία στη Λίμα του Περού. Από τότε έως το 1982 η Βολιβία είχε στρατιωτικό καθεστώς, με μικρές και πολύ βραχύβιες εξαιρέσεις. Στο μεταξύ ο Πας και ο Σουάσο είχαν μεταβάλει κάπως την ιδεολογία τους, με τον δεύτερο να υποστηρίζει πιο αριστερές πολιτικές. Ο Βάλτερ Γκεβάρα είχε υποστηρίξει τον Μπαριέντος και υπηρέτησε από διάφορα αξιώματα το καθεστώς του.

Πηγές

• Το λήμμα για τον Βίκτορ Πας Εστενσόρο στην Encyclopedia of World Biography
• Πληροφορίες στον ιστότοπο της βολιβιανής Προεδρίας (στην ισπανική γλώσσα)
• {https://www.cidob.org/en/lider-politico/victor-paz-estenssoro Ο Πας Εστενσόρο] στον ιστότοπο του Κέντρου Διεθνών Σχέσεων της Βαρκελώνης (στην ισπανική)