Αρχαϊκός ναός του Απόλλωνα Μητρόπολης
| Αρχαϊκός ναός του Απόλλωνα Αρχαίας Μητρόπολης | |
|---|---|
  Τοποθεσία εντός της Ελλάδας | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Είδος | εκατόμπεδος Δωρικός ναός |
| Διεύθυνση | θέση Λιανοκόκκαλα, Μητρόπολη |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 39°20′1″N 21°49′10″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Περιφέρεια Θεσσαλίας και Δήμος Λίμνης Πλαστήρα |
| Τοποθεσία | Καρδίτσα |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Λειτουργία | 6ος-2ος αιώνας π.Χ. |
| Αναστήλωση | 1994-1997 |
| Κατάσταση | επισκέψιμος |
| Χρήση | ναός αφιερωμένος στο θεό Απόλλωνα |
| Ιδιοκτήτης | Υπουργείο Πολιτισμού |
| Διαστάσεις | |
| Γενικές διαστάσεις | 30,68 × 13,75 |
| Ύψος | 4,30 |
| Υλικά κατασκευής | |
| Υλικά | ψαμμόλιθος, πλίνθος |
| Προστασία | αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Συντεταγμένες: 39°20′1.29″N 21°49′9.67″E / 39.3336917°N 21.8193528°E Ο αρχαϊκός ναός του Απόλλωνα της αρχαίας Μητρόπολης, γνωστός και ως ναός του οπλίτη Απόλλωνα[1], ήταν εκατόμπεδος δωρικός ναός της αρχαϊκής εποχής αφιερωμένος στο θεό Απόλλωνα κοντά στη σημερινή Μητρόπολη του Νομού Καρδίτσας. Είναι ο καλύτερα διατηρημένος ναός που έχει σωθεί στην περιοχή της Θεσσαλίας και βρίσκεται στη θέση Λιανοκόκκαλα, 12 χιλιόμετρα δυτικά της Καρδίτσας και περίπου 2 χιλιόμετρα δυτικά της Μητρόπολης. Η ανασκαφή του πραγματοποιήθηκε την περίοδο 1994-1997 από τον Χαράλαμπο Ιντζεσίλογλου[2].
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην αρχαιότητα, η θέση του ναού σύμφωνα με την διοικητική διαίρεση της αρχαίας Θεσσαλίας ήταν στην τετράδα της Εστιαιώτιδας, περιοχή της βορειοδυτικής αρχαίας Θεσσαλίας, ταυτιζόμενη περίπου με τον σημερινό Νομό Τρικάλων. Η πόλη της αρχαίας Μητρόπολης δημιουργήθηκε από τη συνένωση διαφόρων άσημων οικισμών της περιοχής και εξελίχθηκε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους σε ένα από τα σπουδαιότερα αστικά κέντρα της αρχαίας Θεσσαλίας. Η παλαιότερη αναφορά της Μητρόπολης χρονολογείται το 358 π.Χ σε επιγραφή των Δελφών[1]. Η θεότητα που λατρευόταν στην αρχαία πόλη, σύμφωνα με παραστάσεις σε νομίσματα που βρέθηκαν, ήταν ο Απόλλωνας, θεότητα στην οποία αφιερώθηκε και ο ναός. Το μεγαλύτερο μέρος της αρχαίας πόλης παραμένει ακόμα θαμμένο κάτω από το σημερινό ομώνυμο χωριό. Σήμερα, η τοποθεσία ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα Μοσχάτου του καλλικρατικού δήμου Πλαστήρα και ο ναός βρίσκεται στη θέση “Λιανοκόκκαλα” σε ένα πλάτωμα νότια της κοίτης του Λαπαρδά ή Γαβρία ποταμού, στα δεξιά του δρόμου που οδηγεί από τη Μητρόπολη στη Μονή Κορώνας και στη λίμνη Πλαστήρα.
Ο ναός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο ναός ήταν εκατόμπεδος, περίπτερος, δωρικού ρυθμού, κτίστηκε στο δεύτερο τέταρτο του 6ου αιώνα π.Χ. (περίπου το 560-550 π.Χ.) και εγκαταλήφθηκε πιθανότατα στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ. μετά την καταστροφή του από πυρκαγιά[3]. Κατά τη διάρκεια των πέντε αιώνων λειτουργίας του, υπέστη πολλές επισκευές και μεγάλες μετατροπές, γεγονότα που τον κάνουν να παρουσιάζει πολλές και εντυπωσιακές αρχιτεκτονικές ιδιαιτερότητες[4]. Αρχικά ήταν κατασκευασμένος από ξύλο, το οποίο σταδιακά αντικαταστάθηκε από τοπικό μαλακό ψαμμόλιθο και πλιθιά, ενώ στη στέγη υπήρχαν κορινθιακά κεραμίδια. Η σταδιακή αντικατάσταση του ξύλου από ψαμμόλιθο εικάζεται πως έγινε σε μεγάλο χρονικό διάστημα και από διαφορετικούς τεχνίτες, γεγονός που οδήγησε σε διαφοροποιήσεις στο πάχος, στη μορφολογία αλλά και στη διακόσμηση των σωζόμενων κιόνων και κιονόκρανων.
Στο εσωτερικό του ναού, κάτω από το στρώμα καταστροφής βρέθηκαν διάφορα κινητά αντικείμενα, όπως πήλινα αγγεία και ειδώλια, τμήματα χάλκινου αγάλματος και πήλινη προτομή αλόγου[5]. Όλα τα ευρήματά εκτείθενται στο αρχαιολογικό μουσείο Καρδίτσας. Το πιο σημαντικό εύρημα ήταν το καλοδιατηρημένο χάλκινο άγαλμα μιας ανδρικής μορφής, που απεικονίζεται με τη μορφή ενός οπλίτη. Το άγαλμα ύψους 0,82 μέτρων φέρει κράνος στο κεφάλι, θώρακα στο στήθος, περιβραχιόνια και περιπήχια στα χέρια και περικνημίδες στα πόδια. Η ταύτιση του χάλκινου αγάλματος με τη θεότητα του Aπόλλωνα, ήταν αρχικά προβληματική καθώς η απεικόνιση του θεού ως οπλίτη με πλήρη εξοπλισμό, είναι σπάνια. Το κείμενο μιας ενεπίγραφης αναθηματικής στήλης του 4ου αιώνα π.Χ. που βρέθηκε σε κομμάτια εντός του ναού, καθώς και νομίσματα με παραστάσεις του Απόλλωνα, οδήγησαν τελικά στην ταυτοποίηση του.
Ανακάλυψη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πριν την έναρξη των ανασκαφικών εργασιών στο χώρο του ναού, το μνημείο κάλυπτε ένας χαμηλός λόφος ύψους περίπου 2 μέτρων, ο οποίος δημιουργήθηκε από την αποσύνθεση των πλίνθων που κατέρρευσαν μετά την καταστροφική πυρκαγιά. Το 1994 με αφορμή τις λαθρανασκαφές για πιθανούς τάφους στην περιοχή ξεκίνησε η ανασκαφή από τον αρχαιολόγο Χαράλαμπο Ιντζεσίλογλου της ΙΓ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, η οποία και συνεχίστηκε μέχρι το 1997[1]. Η αρχική θεώρηση πως στη θέση πιθανώς υπήρχε κάποιο απλό δημόσιο κτίριο της αρχαίας Μητρόπολης γρήγορα καταρρίφθηκε φέρνοντας ανέλπιστα στο φως έναν αρχαϊκό εκατόμπεδο περίπτερο δωρικό ναό με εσωτερική κιονοστοιχία. Ο ναός βρέθηκε ακριβώς έτσι όπως τον καταπλάκωσε η στέγη του όταν κατέρρευσε από την πυρκαγιά. Ολα τα μέλη του, οι λίθινοι κίονες, τα κιονόκρανα, οι στυλοβάτες, οι τοίχοι του κτιρίου, ακόμη και το λατρευτικό άγαλμα, έμειναν πεσμένα στο χώμα κάτω από το πυρακτωμένο στρώμα που σχηματίστηκε από τα καμένα κεραμίδια της στέγης. Σήμερα ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος και εκτείνεται σε έκταση 18,5 στρεμμάτων, ενώ ο ναός είναι στεγασμένος με μεταλλικό στέγαστρο το οποίο καλύπτει μια έκταση 735 τ.μ. για προστασία.
Φωτογραφίες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Πήλινη κεφαλή ίππου, κίονας και κεραμίδια του ναού της αρχαίας Μητρόπολης στο αρχαιολογικό μουσείο Καρδίτσας -
Χάλκινο άγαλμα του θεού Απόλλωνα από το ναό της αρχαίας Μητρόπολης στο αρχαιολογικό μουσείο Καρδίτσας
.jpg)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Κιοσσε, Χαρα (24 Νοεμβρίου 2008). «Ο άγνωστος ναός του «οπλίτη Απόλλωνα»». Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2019.
- ↑ Μαγνησίας, Εφορεία Αρχαιοτήτων (23 Απριλίου 2017). «Ομιλία του Χαράλαμπου Ιντζεσίλογλου, Αρχαιολόγου, με θέμα: «Αρχαϊκά ιερά στην περιοχή ίδρυσης της μεταγενέστερης πόλης της Μητρόπολης στη ΝΔ Θεσσαλία»». Τα ΝΕΑ της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2019.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Αρχαϊκός ναός του Aπόλλωνα Αρχαίας Μητρόπολης». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2019.
- ↑ «Ναός του Απόλλωνα». Δήμος Λίμνης Πλαστήρα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2019.
- ↑ «Ο Αρχαϊκός ναός της Μητρόπολης στη δυτική Θεσσαλία - Bodossaki Lectures on Demand». www.blod.gr. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2019.[νεκρός σύνδεσμος]