Αρτύρ ντε Γκομπινώ

Αρτύρ ντε Γκομπινώ
Ο Αρτύρ ντε Γκομπινώ το 1876
Γέννηση	14 Ιουλίου 1816 Βιλ-ντ'Αβραί
Θάνατος	13 Οκτωβρίου 1882 Τορίνο
Επάγγελμα/ ιδιότητες	συγγραφέας, διπλωμάτης, πολιτικός, ποιητής, γλύπτης, ανθρωπολόγος, δημοσιογράφος και φιλόσοφος
Υπηκοότητα	Γαλλία
Σύζυγος(οι)	Clémence Gabrielle Monnerot
Τέκνα	Christine de Gobineau και Diane de Guldencrone
Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα
δεδομένα ()

Ο Αρτύρ ντε Γκομπινώ (Arthur de Gobineau, 1816-82) ήταν Γάλλος διπλωμάτης και συγγραφέας, θεωρούμενος ως ο πατέρας της άποψης περί ανωτερότητος της Αρείας φυλής, την οποία εκφράζει στο βιβλίο του An Essay on the Inequality of the Human Races (Δοκίμιο περί της ανισότητος των ανθρωπίνων φυλών, 1853–1855). Θεωρείται ο πατέρας των σύγχρονων αντιλήψεων περί φυλετικών διακρίσεων.

Βίος και ιδεολογία

Ο ντε Γκομπινώ γεννήθηκε στις 14 Ιουλίου 1816 στο Βιλ-ντ'Αβρύ (Ville-d'Avray) του νομού Ω-ντε-Σεν (Hauts-de-Seine). Ο πατέρας του ήταν κυβερνητικός αξιωματούχος και φανατικός βασιλόφρων και η μητέρα του, Ανν-Λουίζ Μαγκντελέν ντε Γκερσύ (Anne-Louise Magdeleine de Gercy) ήταν θυγατέρα βασιλικού φοροεισπράκτορα. Εν τούτοις, δεν ήταν ευγενείς και ο Γκομπινώ προσέθεσε μόνος του τον τίτλο του κόμητος στο όνομά του.

Κατά τα τελευταία έτη της Μοναρχίας ο Γκομπινώ αποζούσε από την συγγραφή μυθιστοριών σε συνέχειες (ρομάντσα και επιφυλλίδες) και συνεργαζόταν με πολιτικά περιοδικά. Έγινε φίλος και αντάλλαξε ογκώδη αλληλογραφία με τον Αλεξίς ντε Τοκβίλ, ο οποίος και τον έφερε στο υπουργείο εξωτερικών ενώ διατελούσε υπουργός εξωτερικών κατά τη Δεύτερη Γαλλική Δημοκρατία.

Ο Γκομπινώ υπήρξε επιτυχημένος διπλωμάτης για τη Δεύτερη Γαλλική Αυτοκρατορία. Αρχικά απεστάλη στην Περσία και στη συνέχεια στη Βραζιλία και άλλες χώρες. Οι "περιπλανήσεις" του αυτές τον οδήγησαν να διαμορφώσει την αντίληψη ότι η φυλή είναι αυτή που δημιουργεί τον πολιτισμό, διατυπώνοντας την άποψη ότι οι τρεις ανθρώπινες φυλές ("μαύρη", "λευκή" και "κίτρινη") αποτελούσαν φυσικούς φραγμούς και ότι η "ανάμιξη των φυλών" έθραυε αυτούς τους φραγμούς, οδηγώντας στο χάος. Χαρακτήριζε την Νότια και την Ανατολική Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την κεντρική Ασία και τη βόρεια Αφρική ως περιοχές φυλετικά συμφυρματικές.

Ο Γκομπινώ εξέφρασε επίσης την άποψη ότι η μαύρη και η κίτρινη φυλή ανήκουν στην ίδια "οικογένεια" φυλών με τη λευκή και έχουν κοινό πρόγονο. Μη έχοντας σπουδάσει ούτε θεολογία ούτε φυσικές επιστήμες και συγγράφοντας πριν την ευρεία διάδοση της εξελικτικής θεωρίας, ο Γκομπινώ θεώρησε τα αναγραφόμενα στη Βίβλο ως την πραγματική αφήγηση της ανθρώπινης Ιστορίας και στο σχετικό του δοκίμιο περί ανισότητας των φυλών αποδέχεται ως κοινούς προγόνους της ανθρωπότητας τον Αδάμ και την Εύα. Ωστόσο, πέραν αυτού στη χριστιανική διδασκαλία της Εκκλησίας δεν υπάρχει καμία άλλη ένδειξη που να υποδεικνύει ότι οι "έγχρωμες" φυλές είχαν κοινούς με τη λευκή φυλή προγόνους τους Αδάμ και Εύα, καθώς "... τίποτε δεν αποδεικνύει ότι στα αρχικά στάδια του γενεαλογικού δένδρου οι έγχρωμες φυλές μπορούν να θεωρηθούν ως τμήμα του ανθρώπινου είδους".+

Ο Γκομπινώ θεωρούσε ότι η λευκή φυλή υπερτερεί έναντι των άλλων φυλών στη δημιουργία πολιτισμικής κουλτούρας και στη διατήρηση διακυβέρνησης σε τάξη. Ωστόσο, πίστευε επίσης ότι η ανάπτυξη του πολιτισμού σε άλλες περιόδους ήταν διαφορετική από αυτήν της εποχής του και είκαζε ότι οι άλλες φυλές ίσως είχαν μεγαλύτερες δυνατότητες σε εκείνες τις περιόδους κατά τις οποίες υπερτερούσαν σε σχέση με τη σύγχρονή του. Θεωρούσε, επίσης, ότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός ήταν ό,τι καλύτερο είχε επιζήσει από τους αρχαίους πολιτισμούς και διέθετε τα πλέον σημαντικά τους χαρακτηριστικά, που του προσέδιδαν την ικανότητα να συνεχίσει να υφίσταται. Η θεμελιώδης του θέση σχετικά με αυτή τη θεωρία ήταν ότι η ευρωπαϊκή πολιτιστική άνθηση από την Ελλάδα στη Ρώμη και τη γερμανική κουλτούρα που εξελίχθηκαν στον σύγχρονό του πολιτισμό προήλθαν από και αντιστοιχούσαν στην αρχαία Ινδοευρωπαϊκή κουλτούρα, γνωστή και ως "άρεια". Ο Γκομπινώ έγραψε αυτές τις θέσεις με δεδομένη την τροχιά του πολιτιστικού παρελθόντος της Ευρώπης, ενώ η ανάμιξη των φυλών ήταν αναπόφευκτη και θα οδηγούσε σε ολοένα αυξανόμενο χάος. Θεωρούσε ως κύρια αιτία της οικονομικής αναταραχής της εποχής του στη Γαλλία τη φυλετική "μόλυνση". Αργότερα, όταν άρχισαν να διαδίδονται τα πολιτιστικά στοιχεία από τη Βρετανία και τις ΗΠΑ και άρχισε να αναπτύσσεται και η Γερμανία, αναθεώρησε γράφοντας ότι "η λευκή φυλή είχε ακόμη τη δυνατότητα να διασωθεί".

Όλως παραδόξως, αν και ο Γκομπινώ διείδε ελπίδες με την επέκταση της ευρωπαϊκής ισχύος, δεν υποστήριξε τη δημιουργία οικονομικών αυτοκρατοριών, με το πολυπολιτισμικό τους περιβάλλον, συμπεραίνοντας ότι η ανάπτυξη παρόμοιων αυτοκρατοριών θα αποδεικνυόταν καταστροφική για τις "ανώτερες φυλές" που τις είχαν δημιουργήσει, καθώς αναπόφευκτα οδηγούσαν στην ανάμιξη των διακριτών φυλών. Αντίθετα, θεωρούσε την τελευταία περίοδο του 19ου αιώνα και την ανάπτυξη του ιμπεριαλισμού ως διαδικασία αποσύνθεσης του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Για να υποστηρίξει το συμπέρασμά του, αναφερόταν συνεχώς στις παρελθούσες ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες και τις συνακόλουθες μετακινήσεις πληθυσμών που δεν ανήκαν στη λευκή φυλή για να εξηγήσει την εθνογραφική σύνθεση των ευρωπαϊκών εθνών. Σύμφωνα με τις θεωρίες του, οι μικτοί πληθυσμοί της Ισπανίας, το μεγαλύτερο τμήμα της Γαλλίας και της Ιταλίας, η νότια Γερμανία, το μεγαλύτερο μέρος της Αυστρίας και της Ελβετίας και τμήματα της Βρετανίας, προέκυψαν από την ιστορική εξέλιξη των πολιτισμών των Ελλήνων, των Ρωμαίων και των Οθωμανών, που "άνοιξαν" την Ευρώπη σε μη-άρειους πληθυσμούς, όπως οι λαοί της βόρειας Αφρικής. Επίσης, το νότιο και δυτικό Ιράν, η νότια Ισπανία και η νότια Ιταλία αποτελούνται, εθνολογικά, από μια εκφυλισμένη φυλή που προέκυψε από επιμειξίες. Ολόκληρη η βόρεια Ινδία, επίσης, αποτελούνταν πληθυσμιακά από άτομα της κίτρινης φυλής.

Επιδράσεις στον Ναζισμό

Ο Χίτλερ και οι ναζί δανείστηκαν πολλά από την ιδεολογία του Γκομπινώ, αν και ο ίδιος δεν ήταν αντισημίτης, θα μπορούσε μάλιστα να χαρακτηριστεί το ακριβώς αντίθετο. Ο Γκομπινώ εκφράστηκε θετικά για τους Εβραίους, περιγράφοντάς τους, στο δοκίμιό του για την ανισότητα των φυλών, ως "ελεύθερο, ισχυρό και ευφυή λαό, ο οποίος πρόκοψε, παρά τις αντιξοότητες στη Γη του Ισραήλ". Όταν οι ναζί υιοθέτησαν τις θεωρίες του Γκομπινώ, υποχρεώθηκαν να κάνουν εκτεταμένη λογοκρισία στα κείμενά του, ώστε να τα προσαρμόσουν με τις απόψεις τους, όπως άλλωστε είχαν κάνει και με αυτά του Νίτσε.

Επιλογή έργων

• Capodistrias (Revue des Deux Mondes T.26, 1841)
• Scaramouche, 1843, μυθιστόρημα
• Essai sur l'inégalité des races humaines (Δοκίμιο περί της ανισότητος των ανθρωπίνων φυλών, 1853-1855)
• Mémoire sur l'état social de la Perse actuelle (Περί της παρούσης κοινωνικής καταστάσεως της Περσίας, 1856)
• Les religions et les philosophies dans l'Asie centrale (Οι θρησκείες και οι φιλοσοφίες στην Κεντρική Ασία, 1865)
• L'Aphroëssa (ποίηση, 1869)
• Nouvelles asiatiques (1876) - ελλην. μετάφραση Βεντήρης ("ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ")

εμπνευσμένα από την διπλωματική του υπηρεσία στην Ελλάδα είναι τα έργα :

• Au royaume des Hellenes (Στο βασίλειο των Ελλήνων) - ελλην. μετάφραση Πόλυ Μοσχοπούλου ("ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ")
• Le Mouchoir rouge (Το κόκκινο μαντήλι, 1872) - ελλην. μετάφραση Β. Μέντζου ("ΟΛΚΟΣ")
• Akrivie Phrangopoulo (Ακριβή Φραγκοπούλου, 1872) - ελλην. μετάφραση Β. Μέντζου ("ΟΛΚΟΣ")

Βιβλιογραφία

• Ι.Α.Σκούρτης, «Ο Gabineu για την ανισότητα των ανθρώπινων φυλών», Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, Δ' Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο-Πρακτικά, Αθήνα, 1983, σελ.71-78
• Ι.Α.Σκούρτης,«Οι αντιλήψεις του διπλωμάτη-λογοτέχνη Γκομπινώ για το Κρητικό ζήτημα (1864-1868)», Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, Ε' Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο-Πρακτικά, Αθήνα, 1984, σελ.41-48
• Jean A. Skourtis, «Gabineu philhelene et hellenophobe», Ελληνική Ιστορική Εταιρεία, Ζ' Πανελλήνιο Ιστορικό Συνέδριο-Πρακτικά, Αθήνα, 1986, σελ.73-82
• Κωνσταντίνος Δημαράς, «Γκομπινώ». ― εφ. Eλεύθερον Bήμα, 28 Δεκεμβρίου 1936.[1]