Αλφόνσος (κρατήρας)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αλφόνσος (κρατήρας)
Συντεταγμένες13°23′S 2°51′W / 13.39°S 2.85°W / -13.39; -2.85Συντεταγμένες: 13°23′S 2°51′W / 13.39°S 2.85°W / -13.39; -2.85
ΕπωνύμιοΑλφόνσος Ι΄ της Καστίλης
Commons page Πολυμέσα σχετικά με τον κρατήρα

Ο Αλφόνσος είναι μεγάλος κρατήρας στο νότιο ημισφαίριο της Σελήνης, με διάμετρο 119 χιλιόμετρα. Βρίσκεται στα υψίπεδα του ανατολικού άκρου της Θάλασσας των Νεφών, σε σεληνογραφικές συντεταγμένες 13,4° νότιο πλάτος και 2,8° δυτικό μήκος. Επικαλύπτει ελαφρώς τμήμα του μεγαλύτερου κρατήρα Πτολεμαίου στα βόρεια, ενώ στα βορειοδυτικά κείται ο μικρότερος κρατήρας Αλπετράγιος. Ο κρατήρας Αλφόνσος πήρε το όνομά του προς τιμή του Ισπανού βασιλιά Αλφόνσου Ι΄ του Σοφού, για τη συμβολή του στην αστρονομία με τη σύνταξη των πινάκων που φέρουν το όνομά του.

Χαρακτηριστικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η επιφάνεια του Αλφόνσου είναι κατακερματισμένη και ακανόνιστη κατά μήκος του συνόρου του με τον Πτολεμαίο. Τα εξωτερικά τοιχώματα είναι ελαφρώς παραμορφωμένα και παρουσιάζουν ένα σχήμα που προσομοιάζει κάπως σε ένα εξάγωνο. Το πλάτος των τοιχωμάτων στη βάση τους ανέρχεται σε 20 χλμ. περίπου, ενώ το ύψος τους φθάνει τα 2 ως 3 χλμ.

Ο κρατήρας σχεδόν διχοτομείται από ένα σύστημα λοφοσειρών από υλικό που εκτοξεύθηκε κατά την πρόσκρουση του σώματος που δημιούργησε τον Αλφόνσο. Οι λόφοι αυτοί περιλαμβάνουν την απόκρημνη κεντρική κορυφή, που φέρει το όνομα «Αλφόνσος άλφα» (α). Αυτός ο πυραμιδοειδής σχηματισμός υψώνεται 1500 μέτρα πάνω από τον πυθμένα του κρατήρα. Δεν έχει ηφαιστειακή προέλευση, αποτελούμενος μάλλον από ανορθωσίτη, όπως οι ορεινές περιοχές της σεληνιακής επιφάνειας.

Ο πυθμένας, που βρίσκεται σε βάθος 2700 μέτρων περίπου σε σχέση με την εκτός του κρατήρα γειτονική επιφάνεια, διακόπτεται από ένα σύνθετο σύστημα από χάνδακες και περιέχει τρεις μικρούς κρατήρες περιβαλλόμενους από μία συμμετρική σκουρόχρωμη άλω. Αυτοί οι κρατήρες έχουν το σχήμα ηφαιστειακών κώνων και ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι είναι ηφαιστειογενείς, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι δημιουργήθηκαν από προσκρούσεις αστεροειδών που ανέσκαψαν πιο σκουρόχρωμο υλικό (όπως αυτό των θαλασσών) κάτω από τον ανοικτόχρωμο σεληνιακό ρηγόλιθο.

Εξερεύνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φωτογραφία του Ρέιντζερ 9 από πολύ μικρό ύψος, που δείχνει καθαρά χάνδακες στον πυθμένα του Αλφόνσου.

Το αυτόματο διαστημικό σκάφος Ρέιντζερ 9 προσέκρουσε, όπως είχε προγραμματισθεί, στις 24 Μαρτίου 1965 μέσα στον Αλφόνσο, σε μικρή απόσταση από την κεντρική κορυφή, προς τα βορειοανατολικά αυτής. Ο Χάρολντ Γιούρεϋ είπε για μία από τις πολύ κοντινές φωτογραφίες που απέστειλε το σκάφος ελάχιστα πριν από τη συντριβή του:

Εξάλλου, ο Αλφόνσος υπήρξε μία από τις κύριες εναλλακτικές τοποθεσίες για την προσεδάφιση αμφότερων των αποστολών Απόλλων 16 και Απόλλων 17.

Σεληνιακά παροδικά φαινόμενα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αλφόνσος είναι μία από τις τοποθεσίες που έχουν γίνει γνωστές για παροδικά σεληνιακά φαινόμενα, όπως φωτεινά νέφη με ερυθρή απόχρωση. Στις 26 Οκτωβρίου 1956 ο Αμερικανός αστρονόμος Ντίνσμορ Άλτερ παρατήρησε μία θόλωση των χανδάκων στον πυθμένα του κρατήρα, στις φωτογραφίες που είχε πάρει στο ιώδες φως. Παρόμοια θόλωση δεν υπήρχε στις φωτογραφίες στο υπέρυθρο που είχε τραβήξει ταυτοχρόνως. Ωστόσο, λίγοι αστρονόμοι βρήκαν πειστική αυτή την ένδειξη ηφαιστειακής δραστηριότητας στη Σελήνη.

Μεταξύ των αστρονόμων που παρακινήθηκαν από τις παρατηρήσεις αυτές ήταν και ο Σοβιετικός Νικολάι Κόζυρεφ. Το 1958, καθώς ο Κόζυρεφ αναζητούσε ηφαιστειακά φαινόμενα στη Σελήνη, παρατήρησε μία λευκή κηλίδα-νέφος στο εσωτερικό του κρατήρα Αλφόνσου και ένα φάσμα της περιοχής φάνηκε να αποκαλύπτει την ύπαρξη ενός νέφους σωματιδίων άνθρακα (πιθανώς αέριο C2) ή και υδρογονανθράκων. Η παρατήρηση του Κόζυρεφ υπήρξε η πρώτη του είδους και φάνηκε στον ίδιο να στηρίζει την άποψη ότι η Σελήνη ήταν ηφαιστειακώς ενεργή[1]. Ωστόσο, δεν ανακαλύφθηκαν ενδείξεις τέτοιων φαινομένων από τις διαστημικές αποστολές στη Σελήνη, ενώ οι παρατηρήσεις των εκπομπών αερίων δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ.

Κρατήρες στο εσωτερικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε 5 μικρούς κρατήρες στο βορειοανατολικό τμήμα του πυθμένα του Αλφόνσου έχουν δοθεί ονομασίες από την IAU, που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:

Κρατήρας Διάμετρος (χλμ.) Προέλευση ονομασίας
Τσανγκ-Νγκο 3 Κινεζικό γυναικείο όνομα
Χοσέ 2 Ισπανικό ανδρικό όνομα
Μονίρα 2 Αραβικό γυναικείο όνομα
Ράβι 2,5 Ινδικό ανδρικό όνομα
Σοράγια 2 Περσικό γυναικείο όνομα

Δευτερεύοντες κρατήρες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αλφόνσος περιβάλλεται από αρκετούς μικρότερους κρατήρες, οι περισσότεροι από τους οποίους δημιουργήθηκαν μάλλον από την ίδια πρόσκρουση. Καθώς συνηθίζεται, αυτοί οι κρατήρες-δορυφόροι ονομάζονται με το όνομα του κύριου κρατήρα ακολουθούμενο από ένα κεφαλαίο γράμμα του λατινικού αλφαβήτου. Υπάρχουν έτσι οι κρατήρες:

Ονομασία Σεληνογρ. πλάτος Σεληνογρ. μήκος Διάμετρος (χλμ.)
Αλφόνσος A 14,8° Ν 2,3° Δ 4
Αλφόνσος B 13,2° Ν 0,2° Δ 24
Αλφόνσος C 14,4° Ν 4,8° Δ 4
Αλφόνσος D 15,1° Ν 0,8° Δ 23
Αλφόνσος G 12,3° Ν 3,3° Δ 4
Αλφόνσος H 15,6° Ν 0,5° Δ 8
Αλφόνσος J 15,1° Ν 2,5° Δ 8
Αλφόνσος K 12,5° Ν 0,1° Δ 20
Αλφόνσος L 12,0° Ν 3,7° Δ 4
Αλφόνσος R 14,4° Ν 1,9° Δ 3
Αλφόνσος X 15,0° Ν 4,4° Δ 5
Αλφόνσος Y 14,7° Ν 1,8° Δ 3

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Oepik, E.J. «Cratering and the moon's surface». Armagh Observatory. Department of Physics and Astronomy, University of Maryland. Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2011. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]