Αθανάσιος Α΄ της Νάπολης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αθανάσιος Α΄ της Νάπολης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση830
Νάπολη
Θάνατος15  Ιουλίου 872
Βερολί
Χώρα πολιτογράφησηςΔουκάτο της Νάπολης
ΘρησκείαΡωμαιοκαθολική Εκκλησία
Eορτασμός αγίου15 Ιουλίου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά
λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιερέας
Οικογένεια
ΓονείςΣέργιος Α΄ της Νάπολης και Drosu
ΑδέλφιαΚαισάριος της Νάπολης
Γρηγόριος Γ΄ της Νάπολης
Στέφανος Γ΄ του Σορέντο
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαεπίσκοπος Νάπολης (από 849)
δεδομένα

Ο Αθανάσιος , Άγιος κι Επίσκοπος της Νάπολης (849 / 850-872), από τους πιο σημαντικούς ναπολιτάνους επισκόπους του Μεσαίωνα, ως άγιος τιμάται στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στις 15 Ιουλίου.

Οι κύριες αφηγηματικές πηγές για τη ζωή του Αθανασίου Α΄ της Νάπολης είναι το δεύτερο μέρος των Πράξεων των Επισκόπων της Νάπολης (Latin Gesta Episcoporum Noapolitanorum) που γράφτηκε στα τέλη του 9ου αιώνα από τον Ιωάννη τον Διάκονο και τη ζωή αυτού του αγίου (Vita Athanasii episcopi Neapolitani)[1]. Η πρώτη από τις πηγές είναι ιδιαίτερα πολύτιμη για την απόδειξη πολιτικών γεγονότων στη Νάπολη εκείνη την εποχή, η δεύτερη για την εκκλησία. Πιθανώς, η δημιουργία μιας έκθεσης που περιγράφει τη μεταφορά των λειψάνων του Αγίου Αθανασίου της Νάπολης[2] χρονολογείται από τον 10ο αιώνα. Όλα αυτά τα έργα δημοσιεύθηκαν στη σειρά Monumenta Germaniae Historica το 1878. Τα γεγονότα στη χερσόνησο των Απέννιων στο δεύτερο μισό του 9ου αιώνα αναφέρονται επίσης στην Ιστορία των Λομβαρδών του Μπενεβέντο από τον Έρχαμπερτ, το Χρονικό του Σαλέρνο και πολλές άλλες μεσαιωνικές πηγές[3][4][5][6][7]..

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρώτα χρόνια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αθανάσιος γεννήθηκε το 832 στη Νάπολη, γιος του Σεργίου Α΄, ο οποίος έγινε Δούκας της Νάπολης το 840. Τα μεγαλύτερα αδέρφια του ήταν ο Γρηγόριος Γ΄, ο Καισάριος, και ο Στέφανος[3][4][5][7][8][9][10].

Το 842, ο Αθανάσιος δόθηκε από τον πατέρα του για εκπαίδευση στον Επίσκοπο της Νάπολης, τον Ιωάννη Δ' τον Γραμματικό, έναν ενάρετο και πολύ μορφωμένο άνθρωπο. Οι μεσαιωνικοί συγγραφείς υποστήριξαν ότι χάρη στον μέντορά του, ο Αθανάσιος απέκτησε εξαιρετικές γνώσεις, συμπεριλαμβανομένης της τέλειας γνώσης δύο γλωσσών, της Λατινικής και της Ελληνικής. Πιθανότατα, ακόμα από τότε ο Σέργιος σχεδίαζε να βάλει τον γιο του στο επισκοπικό θρόνο της Νάπολης. Υπό την καθοδήγηση του Ιωάννη του Γραμματικού στο σχολείο της Βασιλικής του Αγίου Restituta, τότε Καθεδρικού Ναού της Νάπολης, ο Αθανάσιος μελέτησε τις Αγίες Γραφές και τα γραπτά των Πατέρων της Εκκλησίας. Ως παιδί, χειροτονήθηκε, έγινε κληρικός στη Βασιλική της Αγίας Μαρίας. Στην ηλικία των δέκα ετών, ο Αθανάσιος χειροτονήθηκε στην τάξη του δευτερεύοντος, και στην ηλικία των δώδεκα ετών, στην τάξη του Διακόνου [3][4][5][6][8][9][11][12].

Επίσκοπος της Νάπολης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ιωάννης Δ΄ ο Γραμματικός πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 849 και στις 22 Δεκεμβρίου, ο Αθανάσιος εξελέγη ομόφωνα από τους ναπολιτάνους κληρικούς και λαϊκούς διάδοχός του. Δεδομένου ότι ο νέος επίσκοπος ήταν ακόμη πολύ νέος, ήταν απαραίτητο να ληφθεί η συγκατάθεση του Πάπα. Ο Αθανάσιος πήγε στη Ρώμη, όπου έλαβε την επιβεβαίωση από τον Πάπα Λέοντα Δ΄. Στις 15 Μαρτίου 850, στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, ο Πάπας πραγματοποίησε προσωπικά την τελετή ενθρόνισης του νέου αρχηγού της Ναπολιτανικής Επισκοπής. Ταυτόχρονα, ο μεγαλύτερος αδελφός του Αθανασίου, Γρηγόριος Γ΄, διορίστηκε από τον πατέρα του ως συν-κυβερνήτης. Έτσι, τόσο η κοσμική όσο και η εκκλησιαστική εξουσία επί της Νάπολης κυβερνήθηκε από μέλη της οικογένειας των Σεργίων [4][6][8][9][10][11][12].

Ο Αθανάσιος ήταν ένας από τους πιο ενεργούς ιεράρχες της εποχής του. Σε μεσαιωνικές πηγές, περιγράφεται ως ασκητής που έζησε σύμφωνα με τους αυστηρότερους κανόνες της εκκλησίας. Έχοντας γίνει επίσκοπος, ο Αθανάσιος πούλησε όλη την προσωπική του περιουσία, και τα χρήματα που έλαβε τα χρησιμοποιούσε για να βοηθήσει τους φτωχούς και να πληρώνει λύτρα για να απελευθερώσει τους χριστιανούς που είχαν συλλάβει οι Σαρακηνοί. Σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την ευσέβεια των ενορίτων της επισκοπής του, ο Αθανάσιος, σε μίμηση των κανόνων που θεσπίστηκαν στον Ρωμαϊκό Καθεδρικό Ναό του Αγίου Πέτρου, διέταξε τον κλήρο να διεξάγει καθημερινές λειτουργίες σε όλες τις εκκλησίες της πόλης, παρέχοντας στον κλήρο τόσο τα εκκλησιαστικά σκεύη όσο και τα απαραίτητα κεφάλαια για αυτό. Ο ίδιος πραγματοποίησε δύο καθημερινές υπηρεσίες: η μία για τον εαυτό της, η άλλη για τους ενορίτες. Ο Αθανάσιος δημιούργησε ένα σχολείο στο οποίο οι μελλοντικοί κληρικοί διδάσκονταν να διαβάζουν, να γράφουν και να λειτουργούν, επίσης εμπλούτισε την επισκοπική βιβλιοθήκη με πολλά βιβλία. Ο ίδιος ο επίσκοπος παρέδωσε στη βιβλιοθήκη τρεις κώδικες που του ανήκαν με τα έργα του Ιωσήφ. Με εντολή του Αθανασίου Α, ιδρύθηκαν δύο μονές: η μία - ο Άγιος Τζενάρο, στη βασιλική με το ίδιο όνομα, η άλλη, ο Άγιος Σαλβατόρ , στο δυσπρόσιτο νησί του Καστέλ ντελ Όβο. Στο αβαείο του Αγίου Σαλβατόρ, άνοιξε ένα καταφύγιο για τους φτωχούς και τους προσκυνητές. Παρομοίως, πολλές εκκλησίες της Επισκοπής της Νάπολης αποκαταστάθηκαν ή διακοσμήθηκαν από τον επίσκοπο και από τους ευγενείς Ναπολιτάνους εμπνευσμένοι από το παράδειγμά του. Ο Αθανάσιος έδειξε ιδιαίτερο ζήλο για την αποκατάσταση ναών που είχαν καταστραφεί από τους Σαρακηνούς. Με τη συγκατάθεση του Σεργίου Α΄, ο επίσκοπος της Νάπολης άρχισε να ανοικοδομεί το Μισέννο, που καταστράφηκε από τους Άραβες το 846, και λόγω της έλλειψης ιερέων στην πόλη, ο ίδιος φρόντιζε τους κατοίκους της. Με εντολή του Αθανασίου, από τις κατακόμβες έξω από τη Νάπολη, μεταφέρθηκαν τα λείψανα του Αγίου Τζενάρο, τα οποία ήταν ακόμα εκεί αφού λεηλατήθηκαν από τον πρίγκιπα του Μπενεβέντο, Σίσκο, κατά την πολιορκία του 831[3][4][6][9][11][13][14].

Υπό τον Πάπα Νικόλαο Α΄ το 861, ο Αθανάσιος Α της Νάπολης συμμετείχε στη σύνοδο της Ρώμης, στο οποίο ελήφθησαν υπόψη κατηγορίες εναντίον του Αρχιεπισκόπου Ιωάννη της Ραβέννα. Ο Αθανάσιος αναφέρεται στις πράξεις αυτής της συνόδου στην τρίτη θέση, η οποία μαρτυρεί το μεγάλο σεβασμό που είχε ο Νικόλαος για τον Ναπολιτάνο επίσκοπο. Ο Αθανάσιος με εντολή του Πάπα σύνταξε και στη συνέχεια διάβασε ένα κατηγορητικό έγγραφο εναντίον του αρχιεπισκόπου της Ραβέννας. Ο Αθανάσιος αναφέρεται επίσης ως παπικός κληρικός[3][4][6][11][15].

Στη δεκαετία του 850 - 860 ο Αθανάσιος ήμουν ένας από τους κύριους συμβούλους των Δουκών της Νάπολης: πρώτος ο Σέργιος, και από το 864 - ο Γρηγόριος. Η επιρροή του επισκόπου αυξήθηκε ιδιαίτερα κάτω από τον δεύτερο δούκα. Ο νέος δούκας εγκατέλειψε την παράδοση της σύναψης συμμαχιών με τους Σαρακηνούς και ήταν κοντά στον Βασιλιά Λουδοβίκο της Ιταλίας. Αυτό έγινε πιθανώς υπό την επήρεια του Αθανασίου. Ξεκινώντας το 866, ο Ναπολιτάνικος επίσκοπος επισκέφτηκε επανειλημμένα την αυλή του Ιταλού βασιλιά. Έχοντας κερδίσει τον σεβασμό του μονάρχη και της συζύγου του Ενγκελμπέργκα από την ευσέβεια και την εκπαίδευσή του, ο Αθανάσιος έγινε ένας από τους πιο κοντινούς ανθρώπους στο βασιλικό ζευγάρι. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Ιωάννη του Διακόνου, μόνο η φιλία του Αθανασίου με τον Ιταλό βασιλιά έσωσε τη Νάπολη, η οποία εκείνη την εποχή θεωρητικά ανήκε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, από την κατάληψη της πόλης από τον στρατό του Λουδοβίκου Β΄, ο οποίος πήγαινε στην πολιορκία της πρωτεύουσας του Εμιράτου του Μπάρι[4][6][11][15].

Ωστόσο, ο δούκας Σέργιος Β', γιος του Γρηγορίου, ο οποίος έγινε κυβερνήτης της Νάπολης στις αρχές του 870, ήθελε να απαλλαγεί εντελώς από την παρέμβαση του Αθανασίου στη διοίκηση του Δουκάτου και άρχισε να καταπιέζει τον επίσκοπο. Στις μεσαιωνικές πηγές, η αιτία της σύγκρουσης αναφέρεται η ανανέωση από τον Σέργιο Β΄ της συμμαχίας με τους Άραβες της Σικελίας. Πιθανώς, η προσέγγιση του Σέργιου Β' με τους Σαρακηνούς προκλήθηκε από την επιθυμία του να αντισταθεί στον Λουδοβίκου Β' που ήθελε να κυβερνήσει όλη την Ιταλία, συμπεριλαμβανομένου του Δουκάτου της Νάπολης. Ο Αθανάσιος, ως οπαδός του Ιταλού βασιλιά, προσπάθησε με κάθε δυνατό τρόπο να απομακρύνει τον δούκα από μια συμμαχία με τους Μουσουλμάνους. Ο δούκας τον Οκτώβριο του 870 έδωσε εντολή και συνελήφθησαν αρκετοί ναπολιτάνοι ιερείς που αντιτάχθηκαν στην πρόθεσή του να κατακτήσει τις εκκλησιαστικές αξίες που διατηρούνται στον καθεδρικό ναό του Αγίου Restituta. Μετά από αυτό, ο επίσκοπος, ο οποίος υπερασπίστηκε τον κλήρο, και αρκετοί συγγενείς του Σεργίου Β', συμπεριλαμβανομένου του θείου του Καισάριου, της θείας και του αδελφού του Αθανασίου, συνελήφθησαν. Θέλοντας να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο της ναπολιτανικής επισκοπής, ο δούκας ζήτησε από τον Αθανάσιο Α΄ να αποκηρύξει την επισκοπική του θέση και να αποσυρθεί σε ένα από τα μοναστήρια, αλλά αρνήθηκε να υπακούσει στη βούληση του ανιψιού του. Εν τω μεταξύ, η σύλληψη μελών της δουκικής οικογένειας προκάλεσε επταήμερη ταραχή στη Νάπολη, στην οποία συμμετείχαν όχι μόνο οι κάτοικοι, αλλά και οι κληρικοί. Φοβούμενος την απώλεια εξουσίας ως αποτέλεσμα αυτών των ταραχών, ο Σέργιος Β' αναγκάστηκε να απελευθερώσει τον επίσκοπο, ο οποίος είχε περάσει δέκα ημέρες υπό κράτηση. Ωστόσο, οι άλλοι συγγενείς του παρέμειναν υπό κράτηση[3][4][5][6][11][16].

Φοβούμενος ότι ο Αθανάσιος Α΄, θα ζητούσε την υποστήριξη των φίλων του στην αυλήωτου Ιταλού βασιλιά, ο Σέργιος Β΄ ζήτησε από τον επίσκοπο να του υποσχεθεί να μην φύγει από τη Νάπολη. Ωστόσο, τη δέκατη ημέρα μετά την απελευθέρωσή του, ο Αθανάσιος σφράγισε τους θησαυρούς όλων των ναπολιτανικών εκκλησιών, και για το απαραβίαστο τους εξέδωσε διάταγμα που απειλούσε τον αφορισμό σε οποιονδήποτε καταπατούσε την εκκλησία. Μετά από αυτό, ο επίσκοπος με πολλούς από τους οπαδούς του κατέφυγε στο Αβαείο του Αγίου Σαλβατόρ, οχυρωμένο από πιθανές αραβικές επιδρομές, ο οποίες έγιναν τόπος συγκέντρωσης για όλους εκείνους που ήταν δυσαρεστημένοι με τον Σέργιο Β΄. Οι αντίπαλοι του δούκα στράφηκαν στον Λουδοβίκο Β' για βοήθεια και έστειλαν μήνυμα στον Σέργιο Β' στο οποίο απείλησαν τον κυβερνήτη της Νάπολης με πόλεμο αν δεν αποκηρύξει αμέσως τη συμμαχία του με τους Σαρακηνούς και επέστρεφε τον επίσκοπο στον επισκοπικό θρόνο. Ωστόσο, ο Σέργιος Β΄ όχι μόνο αρνήθηκε να το κάνει αλλά άρχισε να προετοιμάζεται για στρατιωτική δράση εναντίον του Ιταλού βασιλιά. Ο δούκας ζήτησε βοήθεια από τους Σαρακηνούς, και όταν ο στρατός τους έφτασε στη Νάπολη, δεν έκανε τίποτα για να αποτρέψει την καταστροφή πολλών εκκλησιών της πόλης από τους Μουσουλμάνους. Έπειτα, μαζί με τους Σαρακηνούς, πολιορκεί το Μοναστήρι του Αγίου Σαλβατόρ, κατά τη διάρκεια του οποίου εννέα μέρες συνεχόμενα πολιορκούσε ανεπιτυχώς το μοναστήρι. Μόνο η άφιξη στις αρχές του 871 στο νησί ενός στόλου είκοσι πλοίων υπό τη διεύθυνση του Λουδοβίκου Β' υπό τη διοίκηση του διοικητή του Αμάλφι, ο οποίος νίκησε τον συνδυασμένο στόλο Ναπολιτάν-Σαρακηνών σε ναυμαχία, επέτρεψε στον Αθανάσιο να αποφύγει μια νέα φυλάκιση. Έχοντας επιβιβαστεί σε πλοία του Αμάλφι, ο επίσκοπος και οι υποστηρικτές του έφυγαν από το μοναστήρι του Αγίου Σαλβατόρ, βρίσκοντας καταφύγιο στην αυλή του Λουδοβίκου Β΄ στο Μπενεβέντο[3][4][6][11][16].

Σε απάντηση, ο Σέργιος Β΄ λεηλάτησε το επισκοπικό θησαυροφυλάκιο που ήταν αποθηκευμένο στον καθεδρικό ναό, διανέμοντας τα πολύτιμα αντικείμενα που βρέθηκαν σε αυτόν. μεταξύ των οπαδών του, και στη συνέχεια συνέλαβε τους υποστηρικτές του Αθανασίου Α΄ που παρέμειναν στη Νάπολη: μερικοί από αυτούς συνελήφθησαν, κάποιοι στερήθηκαν κάθε περιουσία και εκδιώχθηκαν από την πόλη. Ο Πάπας Αδριανός Β΄ μεσολάβησε για τον επίσκοπο ενώπιον του δούκα, αλλά αφού ο Σέργιος Β' δεν ήθελε να συμφιλιωθεί με τον θείο του παρά την απαγόρευση που επέβαλε ο πάπας να γίνονται λειτουργείες στο Δουκάτο. Ακόμη και η κοινή επίσκεψη στη Νάπολη των εκπροσώπων του Πάπα, του Αναστάσιου του Βιβλιοθηκονόμου και του Ηγούμενου Καίσαρα, και ο απεσταλμένος του Ιταλού βασιλιά, ηγούμενου Μπερταριά του Μοντεκασίνου, δεν βοήθησε στη συμφιλίωση. Μάλιστα ο Λουδοβίκος Β' κάλεσε τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Βασίλειο Α' να επηρεάσει τον Σέργιο Β ' της Νάπολης και να αναγκάσει τον δούκα να σπάσει τη συμμαχία με τους Σαρακηνούς[3][4][5][6][11][16][17][18].

Τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο του 871, λόγω της εξέγερσης που αντιμετώπιζε ο Λουδοβίκος Β΄ από τον Πρίγκιπα Άδελχο, ο Αθανάσιος Α΄ αναγκάστηκε να φύγει από το Μπενεβέντο και παέι στο Σορέντο, όπου ο μικρότερος αδερφός του Στέφανος ήταν επίσκοπος. Εδώ έμαθε για την πρόθεση του Αδριανού Β' όχι μόνο να άρει την απαγόρευση λειτουργειών στη Νάπολη, αλλά και να εγκρίνει την απομάκρυνσή του από το Ναπολιτάνικο θρόνο, το οποίο ζήτησε ο Πάπας, ο Σέργιος Β' , και ο κλήρος της πόλης. Για να αποφευχθεί αυτό, ο Αθανάσιος πήγε στη Ρώμη στο τέλος του έτους. Ωστόσο, παρόλο που τον δέχτηκε ο Πάπας με όλες τις τιμές, την ίδια στιγμή, με εντολή του Αδριανού Β ', στη Νάπολη, η λατρεία επιτράπηκε και πάλι[4][6][9][11][19].

Αφού δεν πέτυχε τίποτα από τον Πάπα, ο Αθανάσιος πήγε στο Αβαείο της Φάρφα, όπου ο Λουδοβίκος Β' ετοιμάζεται για μια νέα εκστρατεία εναντίον των Σαρακηνών. Μαζί με τον βασιλιά, ο επίσκοπος επέστρεψε στη Ρώμη τον Μάρτιο του 872. Εδώ ο Λουδοβίκος Β ', μετά τη συνάντησή του με τον Αντριανό Β΄, ανακοίνωσε στον Αθανάσιο ότι θα τον επαναφέρει στον ναπολιτάνικο θρόνο, ακόμα κι αν αυτό θα απαιτούσε στρατιωτική δράση εναντίον του Δούκα Σέργιου Β'. Εμπνευσμένος από αυτήν την υπόσχεση, ο Αθανάσιος αποφάσισε να συνοδεύσει το στρατό του Λουδοβίκου κατά τη διάρκεια της εκστρατείας στη Νότια Ιταλία. Ωστόσο, στις 29 Ιουνίου στη Βερόλη, ακριβώς κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας την ημέρα των Αγίων Πέτρου και Παύλου, ο επίσκοπος έπεσε αναίσθητος. Μεταφέρθηκε στο κοντινό μοναστήρι του Αγίου Quiricus, όπου πέθανε στις 15 Ιουλίου. Ηγήθηκε της επισκοπής της Νάπολης για είκοσι δύο χρόνια, έξι μήνες και είκοσι τέσσερις ημέρες, εκ των οποίων είκοσι ένας μήνες παρέμεινε στην εξορία. Μετά το θάνατό του, ο επισκοπικός θρόνος έμεινε κενός μέχρι το 877, όταν ο Αθανάσιος Β ', γιος του Δούκα Γρηγορίου Γ΄, έγινε ο νέος επίσκοπος, ο οποίος ένωσε και πάλι την εκκλησιαστική και κοσμική εξουσία στη Νάπολη στα χέρια του[3][4][5][6][9][11][14][19][20].

Αρχικά ο Αθανάσιος θάφτηκε στο Αβαείο του Μοντεασίνο, αλλά στις 31 Ιουλίου 877 ο Αθανάσιος Β ' μετέφερε τα λείψανα του προκατόχου του στη Νάπολη και τα τοποθέτησε στις κατακόμβες του Αγίου Τζενάρο. Αργότερα τα λείψανα του Αθανασίου Α΄ μεταφέρθηκαν στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Τζαννέρο όπου βρίσκονται σήμερα. Η Μήτρα του Αθανασίου φυλάσσεται σε πλούσια διακοσμημένη λειψανοθήκη και χρησιμοποιείται σε λειτουργία τις μέρες της μνήμης του αγίου[3][5][6][9][11][19].

Μεταθανάτιος σεβασμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ο Αθανάσιος Α΄ της Νάπολης είναι αναγνωρισμένος ως άγιος, ιδίως σημειώνοντας τη σταθερότητα του επισκόπου στην υπεράσπιση του απαραβίαστου της περιουσίας της επισκοπής του από τις αξιώσεις των κοσμικών ηγεμόνων. Το όνομά του περιλαμβάνεται στη «Ρωμαϊκή μαρτυρολογία», η οποία καθιέρωσε την ημέρα γιορτής του Αθανασίου στις 15 Ιουλίου (ημέρα του θανάτου του επισκόπου). Στη Νάπολη, ένας από τους πολιούχους της ο Αθανάσιος θεωρείται από το 1673, ο εορτασμός πραγματοποιείται επίσης στις 5 Απριλίου (την ημέρα της μεταβίβασης των λειψάνων του Αγίου Αθανασίου) και στις 8 Νοεμβρίου (την ημέρα της γενικής μνήμης των ιερών πρωτευόντων της μητρόπολης της Νάπολης)[3][6][14][21].

Προκάτοχος
Ιωάννης Δ΄ 		Επίσκοπος Νάπολης
878 - 898 		Διάδοχος
Αθανάσιος Β΄

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Monumenta Germaniae Historica 1878, σελ. 433—435.
  2. ↑ Monumenta Germaniae Historica 1878, σελ. 439—449.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Православная энциклопедия, 76832, Афанасий, 3, 698, Михайлов П. Б.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 Bertolini P., Atanasio, santo, Dizionario Biografico degli Italiani, Rome, Istituto dell’Enciclopedia Italiana, 1962, volume 4, pages 508—510
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Hug P. L., Athanasius of Naples, St., New Catholic Encyclopedia, Gale], 2003, volume 1, page 821, isbn 0-7876-4005-0]
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 6,12 «Sant' Atanasio di Napoli». Fusconi G. M (στα Ιταλικά). Santi, Beati e Testimoni. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2018. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «Southern Italy» (στα Αγγλικά). Foundation for Medieval Genealogy. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2018. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Schipa 1923, σελ. 73.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 «ATANASIO di Napoli, santo in "Enciclopedia Italiana"». www.treccani.it (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2021. 
  10. ↑ 10,0 10,1 «GREGORIO in "Dizionario Biografico"». www.treccani.it (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2021. 
  11. ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 11,10 Bavarian State Library (1861). Biografie dei vescovi e arcivescovi della Chiesa di Napoli con una descrizione del Clero, della Cattedrale, della Basilica di S. Restituta e della Cappella del Tesoro di S. Gennaro per Daniello Maria Zigarelli (στα Ιταλικά). Stabilimento tipografico di G. Gioja. 
  12. ↑ 12,0 12,1 «GIOVANNI Scriba, santo in "Dizionario Biografico"». www.treccani.it (στα Ιταλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2021. 
  13. ↑ Schipa 1923, σελ. 112—113.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 «Saint Athanase. Evêque de Naples (✝ 872)» (στα Γαλλικά). Nominis. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2018. 
  15. ↑ 15,0 15,1 Schipa 1923, σελ. 78—79.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Schipa 1923, σελ. 80—83.
  17. ↑ Салернская хроника (глава 107).
  18. ↑ «Public Domain: Long Record». web.archive.org. 29 Σεπτεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 2021. CS1 maint: Unfit url (link)
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Schipa 1923, σελ. 85.
  20. ↑ Bertolini P. di. (1962). «Atanasio». 4 (Dizionario Biografico degli Italiani έκδοση). Rome: Istituto dell’Enciclopedia Italiana. http://www.treccani.it/enciclopedia/atanasio_%28Dizionario-Biografico%29/. 
  21. ↑ «Florilegium Martyrologii Romani: 15. Juli». Reichenbach K. M (στα Γερμανικά). Ökumenisches Heiligenlexikon. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2018. 

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αθανάσιος_Α΄_της_Νάπολης&oldid=10482918"