Έλζα Μπραντέις
| Έλζα Μπραντέις | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 18 Σεπτεμβρίου 1907[1] Βουδαπέστη[2] |
| Θάνατος | 6 Ιανουαρίου 2018[3][4][1] Σόπρον |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ουγγαρία |
| Θρησκεία | Λουθηρανισμός |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γερμανικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | εκπαιδευτικός χορεύτρια δασκάλα |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Δίκαιοι των Εθνών (12 Νοεμβρίου 1995)[1] |
Η Έλζα Μπραντέις (18 Σεπτεμβρίου 1907 – 6 Ιανουαρίου 2018) ήταν Ουγγαρέζα χορεύτρια, δασκάλα χορού και υπεραιωνόβιος. Θεωρήθηκε πρωτοπόρος του εξπρεσιονιστικού χορού στην Ουγγαρία. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, έκρυψε αρκετούς Εβραίους στο εξοχικό της οικογένειάς της στο Μπαλατοναλμάντι, συμπεριλαμβανομένου του 14χρονου Τζωρτζ Σόρος. Το 1995 αναγνωρίστηκε από το Γιαντ Βασσέμ ως Δίκαιος Μεταξύ των Εθνών.
Πρώιμη ζωή και εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Μπραντέις γεννήθηκε στο Ρουστ, Μπούργκενλαντ, στην Αυστρία στις 18 Σεπτεμβρίου 1907. [5] [6] Μεγάλωσε στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας, σε μια γερμανική οικογένεια που ανήκε στη Λουθηρανική εκκλησία. Ως παιδί, έγινε μάρτυρας της στέψης του Καρόλου Α΄ της Αυστρίας στη Βουδαπέστη. [7]
Μεταξύ 1923 και 1928 σπούδασε χορό στη σχολή της Λίλης Καλλάη. [7] Στη δεκαετία του 1930, σπούδασε στη Βιέννη και στη Δρέσδη με τη Μαίρη Γουίγκμαν. [7]
Καριέρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Μπραντέις ήταν χορεύτρια και αργότερα δασκάλα με άδεια από το κράτος [6] σε μια ιδιωτική σχολή σύγχρονου χορού που διοικούσε η Béláné Lajtai, μια Εβραία. [8] Η Μπραντέις θεωρήθηκε «μία από τις πρωτοπόρες του εξπρεσιονιστικού χορού στην Ουγγαρία». [7] Οι διαγωνισμοί χορού εξακολουθούν να αποκαλούν μια δύσκολη, περιστροφική κίνηση, που αυτή δίδαξε ως το "Μπραντέις πήδημα". [6]
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, για να αποφύγει την εξαγορά από τους Γερμανούς Ναζί, η Μπραντέις κατέγραψε το σχολείο της Lajtai στο όνομά της. [9] Όταν η Lajtai μεταφέρθηκε αναγκαστικά σε ένα σπίτι με κίτρινους αστέρες, η Μπραντέις της έφερε φαγητό και τη βοήθησε να λάβει μια επιστολή προστασίας από την πορτογαλική πρεσβεία. [9] Η Μπραντέις έκρυψε επίσης την Μπόζι Σόρος και τον 14χρονο γιο της, Γκιόργκι, στο εξοχικό της οικογένειάς της στο Μπαλατοναλμάντι. Μετά τη μετανάστευση στην Αμερική, ο Γκιόργκι άλλαξε το όνομά του σε Τζωρτζ Σόρος. [8] [9] Η οικογένεια Σόρος μοιραζόταν το σπίτι του ενός δωματίου με τον ηλικιωμένο πατέρα, τη μητέρα και την αδερφή της Μπραντέις. [10]
Στη μεταπολεμική εποχή, ο χορός αντιμετωπιζόταν αρνητικά από τη νέα κομμουνιστική κυβέρνηση και η Μπραντέις απαγορεύτηκε να παίξει το 1948. [7] Άρχισε να διδάσκει γυμναστική και αθλητισμό στο Μπαλατοναλμάντι. [7]
Μετέπειτα ζωή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1963, η Μπραντέις συνταξιοδοτήθηκε και έγινε ξεναγός μουσείου στο Storno House στο Σόπρον, όπου εργάστηκε μέχρι το 1978. [7] Αρνήθηκε να στηριχθεί από τον Τζορτζ Σόρος, αλλά με πρωτοβουλία του την υποστήριξαν νοσηλευτές. [7] Το 1995, τιμήθηκε από το Γιαντ Βασσέμ ως Δίκαιος Μεταξύ των Εθνών. [8] [9]
Τα τελευταία της χρόνια έζησε απομονωμένη στο Σόπρον. [7] [5] Τη στιγμή του θανάτου της, στις 6 Ιανουαρίου 2018, η Μπραντέις ήταν η γηραιότερη κάτοικος της πόλης, ηλικίας 110 ετών. [11]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «The Righteous Among the Nations Database» (Αγγλικά)
- ↑ PIM identifier. resolver
.pim .hu /auth /PIM133043. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2020. - ↑ «Elment a világ igaza - Elza néni 111. évében hunyt el Sopronban».
- ↑ «Скончалась 110-летняя Эльза Брандейс, спасавшая евреев во время войны».
- ↑ 5,0 5,1 «George Soros Lebensretterin gestorben» [George Soros' lifesaver died]. burgenland.orf.at (στα German). 6 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Nagy, Márta (19 September 2016). «Elza néni 109 éves» (στα Hungarian). Kisalfold. http://m.kisalfold.hu/soproni_hirek/elza_neni_109_eves/2489998/. Ανακτήθηκε στις 2018-03-15.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8 Schütz, Hartmut (8 January 2018). «Eine der Pionierinnen des Ausdruckstanzes: Elza Brandeisz starb mit 110 Jahren» (στα Hungarian). Dresdner Neuesten Nachrichten. http://www.dnn.de/Nachrichten/Kultur/Regional/Eine-der-Pionierinnen-des-Ausdruckstanzes-Elza-Brandeisz-starb-mit-110-Jahren. Ανακτήθηκε στις 3 December 2018.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Lázár, György (11 Ιουλίου 2017). «George Soros's savior Elza Brandeisz, member of the Evangelical-Lutheran Church». Hungarian Free Press. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2018.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 «Rescue Story: Brandeisz, Elza». Yad Vashem. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ Soros, Tivadar (2001). Masquerade: Dancing Around Death in Nazi-occupied Hungary. Arcade Publishing. σελίδες 115, 169. ISBN 9781559705813.
- ↑ Molnár, Zoltán (6 Ιανουαρίου 2018). «Meghalt Soros Györgyék megmentője». 24.hu. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2018.
