Μετάβαση στο περιεχόμενο

Εμβόλιο COVID-19: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Glucken123 (συζήτηση | συνεισφορές)
6.899 επεξεργασίες
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Ετικέτες: Χειροκίνητη αναστροφή Οπτική επεξεργασία
Αναίρεση έκδοσης 8382658 από τον Glucken123 (Συζήτηση)
Ετικέτα: Αναίρεση
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
Το '''εμβόλιο COVID-19''' αποτελεί ένα υποθετικό [[εμβόλιο]] εναντίον της [[COVID-19|ασθένειας κορονοϊού COVID-19]]. Αν και ακόμα το εμβόλιο δεν υπάρχει, γίνονται πολλαπλές προσπάθειες οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία ανάπτυξης του εμβολίου. Στα τέλη Φεβρουαρίου 2020, ο [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας]] (ΠΟΥ) ανέφερε πως δεν αναμένει ένα εμβόλιο κατά του [[SARS-CoV-2]], του ιού που προκαλεί την ασθένεια, να είναι διαθέσιμο σε λιγότερο από 18 μήνες.<ref>{{cite web|url=https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away|title=Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus|last1=Grenfell|first1=Rob|last2=Drew|first2=Trevor |date= 2020-02-17 |website=ScienceAlert|accessdate= 2020-02-26|url-status=live |archivedate= 2020-02-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200228010631/https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away}}</ref> Μέχρι τις αρχές Μαρτίου 2020, περίπου 30 υποψήφια εμβόλια βρίσκονταν σε εξέλιξη.
Το '''εμβόλιο COVID-19''' αποτελεί ένα υποθετικό [[εμβόλιο]] εναντίον της [[COVID-19|ασθένειας κορονοϊού COVID-19]]. Αν και ακόμα το εμβόλιο δεν υπάρχει, γίνονται πολλαπλές προσπάθειες οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία ανάπτυξης του εμβολίου. Στα τέλη Φεβρουαρίου 2020, ο [[Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας]] (ΠΟΥ) ανέφερε πως δεν αναμένει ένα εμβόλιο κατά του [[SARS-CoV-2]], του ιού που προκαλεί την ασθένεια, να είναι διαθέσιμο σε λιγότερο από 18 μήνες.<ref>{{cite web|url=https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away|title=Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus|last1=Grenfell|first1=Rob|last2=Drew|first2=Trevor |date= 2020-02-17 |website=ScienceAlert|accessdate= 2020-02-26|url-status=live |archivedate= 2020-02-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200228010631/https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away}}</ref> Μέχρι τα τέλη Μάη του 2020, 124 υποψήφια εμβόλια βρίσκονταν σε εξέλιξη.


==Προηγούμενες προσπάθειες ανάπτυξης εμβολίου για κορονοϊό==
==Προηγούμενες προσπάθειες ανάπτυξης εμβολίου για κορονοϊό==
Γραμμή 29: Γραμμή 29:
*Στις 20 Μαρτίου 2020, Ρώσοι αξιωματούχοι υγείας ανέφεραν πως επιστήμονες θα αρχίσουν δοκιμές σε ζώα για έξι διαφορετικά υποψήφια εμβόλια.
*Στις 20 Μαρτίου 2020, Ρώσοι αξιωματούχοι υγείας ανέφεραν πως επιστήμονες θα αρχίσουν δοκιμές σε ζώα για έξι διαφορετικά υποψήφια εμβόλια.
<ref>{{cite web|url=https://tass.com/science/1133137 |title=Russia plans to complete testing of six COVID-19 vaccines in near future |date= 2020-03-20 |accessdate=2020-03-23 |publisher=Russian News Agency |work=Tass }}</ref><ref>{{cite web|title=Russia Starts Testing Coronavirus Vaccine Prototypes on Animals |url=https://www.usnews.com/news/world/articles/2020-03-20/russia-starts-testing-coronavirus-vaccine-prototypes-on-animals |date=2020-03-20 |accessdate=2020-03-23 |publisher=US News }}</ref> Τα εμβόλια θα δοκιμαστούν σε κουνάβια και πρωτεύοντα.<ref>{{cite web|url=https://tass.com/society/1133089 |title=Russian coronavirus vaccine to be tested on ferrets and primates |date=2020-03-20 |accessdate=2020-03-23 |publisher=Russian News Agency |work=Tass}}</ref>.
<ref>{{cite web|url=https://tass.com/science/1133137 |title=Russia plans to complete testing of six COVID-19 vaccines in near future |date= 2020-03-20 |accessdate=2020-03-23 |publisher=Russian News Agency |work=Tass }}</ref><ref>{{cite web|title=Russia Starts Testing Coronavirus Vaccine Prototypes on Animals |url=https://www.usnews.com/news/world/articles/2020-03-20/russia-starts-testing-coronavirus-vaccine-prototypes-on-animals |date=2020-03-20 |accessdate=2020-03-23 |publisher=US News }}</ref> Τα εμβόλια θα δοκιμαστούν σε κουνάβια και πρωτεύοντα.<ref>{{cite web|url=https://tass.com/society/1133089 |title=Russian coronavirus vaccine to be tested on ferrets and primates |date=2020-03-20 |accessdate=2020-03-23 |publisher=Russian News Agency |work=Tass}}</ref>.

== Υποψήφια εμβόλια ==
Τα παρακάτω εμβόλια είναι υποψήφια για την καταπολέμηση της ασθένειας SARS-CoV-2<ref>{{Cite web|url=https://www.liberal.gr/news/farmaka-test-kai-upopsifia-embolia-pou-briskomaste/310490|title=Κορονοϊός: Φάρμακα, τεστ και υποψήφια εμβόλια - Πού βρισκόμαστε {{!}} Liberal.gr|website=www.liberal.gr|accessdate=2020-07-11}}</ref>:

mRNA 173 - Moderna/Niaid - Η.Π.Α<ref>{{Cite web|url=https://youth-investment-group.com/2020/05/07/moderna-mrna-set-to-cure-covid-19-is-now-the-time-to-invest/|title=Moderna (MRNA) set to cure COVID-19 - is now the time to invest?|ημερομηνία=2020-05-07|website=Youth Investment Group Australia|language=en-US|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

mRNA MOBILE UNIT - Curevac Ag - Γερμανία<ref>{{Cite web|url=http://https/%3A%2F%2Fwww.curevac.com%2Fcovid-19|title=Covid 19 {{!}} English|website=CureVac|accessdate=2020-07-20}}{{Dead link|date=Ιουλίου 2020 }}</ref>.

AZD1222 - Astrazeneca/University of Oxford - Ηνωμένο Βασίλειο<ref>{{Cite web|url=https://www.covidx.eu/AZD1222|title=AZD1222|website=www.covidx.eu|language=de|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

BNT162 - Biontech/Pfizer - Γερμανία<ref>{{Cite web|url=https://www.precisionvaccinations.com/vaccines/bnt162-sars-cov-2-vaccine|title=BNT162 SARS-CoV-2 Vaccine|website=www.precisionvaccinations.com|language=en-US|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

rVSV CANDIDATE - Iavi/Barda/Merck - Ιταλία<ref>{{Cite web|url=https://www.iavi.org/news-resources/press-releases/2020/iavi-and-merck-collaborate-to-develop-vaccine-against-sars-cov-2|title=IAVI and Merck Collaborate to Develop Vaccine Against SARS-CoV-2|website=IAVI|language=en|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

Ανώνυμο εμβόλιο - Themis Bioscencies/Merck - Αυστρία<ref>{{Cite web|url=https://www.industryweek.com/covid19/article/21132306/merck-will-buy-themis-bioscience-enter-race-for-covid19-vaccine|title=StackPath|website=www.industryweek.com|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

Ad26 SARS-CoV-2 - Johnson and Johnson/Barda - Η.Π.Α<ref>{{Cite web|url=https://www.precisionvaccinations.com/vaccines/ad26cov2-s-sars-cov-2-vaccine|title=Ad26.COV2-S SARS-CoV-2 Vaccine|website=www.precisionvaccinations.com|language=en-US|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

Ino-480 - Inovio Pharmaceuticals (CEPI) - Η.Π.Α<ref>{{Cite web|url=https://www.pharmaceutical-technology.com/news/inovio-covid-19-vaccine-preclinical/|title=Inovio Covid-19 vaccine triggers immune responses in preclinical tests|ημερομηνία=2020-05-21|website=Pharmaceutical Technology|language=en-GB|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

Ανώνυμο εμβόλιο - Sanofi-GlaxoSmithKline - Η.Π.Α<ref>{{Cite web|url=https://virus.com.gr/symmachia-sanofi-kai-gsk-gia-emvolio-kata-toy-covid-19/|title=Συμμαχία Sanofi και GSK για εμβόλιο κατά του COVID-19|last=Virus|first=Συντάκτης:|ημερομηνία=2020-04-15|website=Virus.com.gr|language=el|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

NVX-CoV2373 - Novavax - Αυστραλία<ref>{{Cite web|url=https://www.genengnews.com/covid-19-candidates/novavax-and-emergent-biosolutions/|title=Novavax - NVX-CoV2373|ημερομηνία=2020-05-18|website=GEN - Genetic Engineering and Biotechnology News|language=en-US|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

AD5-nCoV - Cansino biological INC./Beijing Insitute Of Biotechnology - Κίνα<ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/health/article/cansino-biologics-covid-19-vaccine-ad5-ncov-gets-nod-for-military-use-in-china/613504|title=CanSino Biologics’ COVID-19 vaccine 'Ad5-nCoV' gets nod for military use in China|website=www.timesnownews.com|language=en|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

LV-SMENP - Shenzen Geno-Immune Medical Insitute - Κίνα<ref>{{Cite web|url=https://www.trialsitenews.com/chinas-shenzhen-geno-immune-medical-institute-pursues-a-covid-19-vaccine/|title=China’s Shenzhen Geno-Immune Medical Institute Pursues a COVID-19 Vaccine|ημερομηνία=2020-05-03|website=Trial Site News|language=en-US|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

UMC-UTRECHT -Murdoch Children's Research Insitute - Αυστραλία/Ολλανδία<ref>{{Cite web|url=https://nltimes.nl/2020/05/27/netherlands-takes-key-role-coronavirus-vaccines-eu-cooperation|title=Netherlands takes key role in coronavirus vaccines, EU cooperation|ημερομηνία=2020-05-27|website=NL Times|language=en|accessdate=2020-07-20}}</ref>.

Άλλα εμβόλια υπάρχουν στην παραπομπή 63<ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/publications/m/item/draft-landscape-of-covid-19-candidate-vaccines|title=Draft landscape of COVID-19 candidate vaccines|website=www.who.int|language=en|accessdate=2020-07-20}}</ref>.


==Φήμες και παραπληροφόρηση==
==Φήμες και παραπληροφόρηση==
{{κύριο|Παραπληροφόρηση σχετικά με την πανδημία κορονοϊού 2019–20}}
{{κύριο|Παραπληροφόρηση σχετικά με την πανδημία κορονοϊού 2019–20}}
Αναρτήσεις σε κοινωνικά δίκτυα προωθούν μία [[θεωρία συνωμοσίας]] με τον ισχυρισμό πως ο ιός πίσω από την ασθένεια COVID-19 ήταν γνωστός και πως υπάρχει ήδη το εμβόλιο κατά αυτού. Οι πατέντες που αναφέρονται στις διάφορες αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα παραπέμπουν σε ήδη υπάρχουσες πατέντες για γενετικές ακολουθίες και εμβόλια άλλων στελεχών του κορονοϊού, όπως τον κορονοϊό SARS<ref>{{Cite web|url=https://www.politifact.com/factchecks/2020/jan/23/facebook-posts/there-outbreak-china-wuhan-coronavirus-there-not-v/ |title=No, there is no vaccine for the Wuhan coronavirus |author=Tom Kertscher |date= 2020-01-23 |website= PolitiFact |publisher=Poynter Institute |url-status=live |accessdate=2020-02-07 |archivedate=2020-02-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200207133056/https://www.politifact.com/factchecks/2020/jan/23/facebook-posts/there-outbreak-china-wuhan-coronavirus-there-not-v/ }}</ref><ref name="20200124factcheckA">{{Cite web|url=https://www.factcheck.org/2020/01/social-media-posts-spread-bogus-coronavirus-conspiracy-theory/ |title=Social Media Posts Spread Bogus Coronavirus Conspiracy Theory |author=Jessica McDonald |date= 2020-01-24 |website=FactCheck.org |publisher=Annenberg Public Policy Center |accessdate=2020-02-08 |url-status=live |archivedate=2020-02-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200206102802/https://www.factcheck.org/2020/01/social-media-posts-spread-bogus-coronavirus-conspiracy-theory/ }}</ref>
Αναρτήσεις σε κοινωνικά δίκτυα προωθούν μία [[θεωρία συνωμοσίας]] με τον ισχυρισμό πως ο ιός πίσω από την ασθένεια COVID-19 ήταν γνωστός και πως υπάρχει ήδη το εμβόλιο κατά αυτού. Οι πατέντες που αναφέρονται στις διάφορες αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα παραπέμπουν σε ήδη υπάρχουσες πατέντες για γενετικές ακολουθίες και εμβόλια άλλων στελεχών του κορονοϊού, όπως τον κορονοϊό [[Σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο|SARS]]<ref>{{Cite web|url=https://www.politifact.com/factchecks/2020/jan/23/facebook-posts/there-outbreak-china-wuhan-coronavirus-there-not-v/ |title=No, there is no vaccine for the Wuhan coronavirus |author=Tom Kertscher |date= 2020-01-23 |website= PolitiFact |publisher=Poynter Institute |url-status=live |accessdate=2020-02-07 |archivedate=2020-02-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200207133056/https://www.politifact.com/factchecks/2020/jan/23/facebook-posts/there-outbreak-china-wuhan-coronavirus-there-not-v/ }}</ref><ref name="20200124factcheckA">{{Cite web|url=https://www.factcheck.org/2020/01/social-media-posts-spread-bogus-coronavirus-conspiracy-theory/ |title=Social Media Posts Spread Bogus Coronavirus Conspiracy Theory |author=Jessica McDonald |date= 2020-01-24 |website=FactCheck.org |publisher=Annenberg Public Policy Center |accessdate=2020-02-08 |url-status=live |archivedate=2020-02-06 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200206102802/https://www.factcheck.org/2020/01/social-media-posts-spread-bogus-coronavirus-conspiracy-theory/ }}</ref>.Οι θεωρίες συνομωσίας μιλάνε επίσης για τον [[Κόμπι Μπράιαντ|Kobe Bryant]], τον [[Μπιλ Γκέιτς|Bill gates]] ακόμη και για το νέο δίκτυο [[5G]]<ref>{{Cite web|url=https://sputniknews.gr/kosmos/202004257145272-koronoios-dimofileis-theories-synomosias/|title=Οι πιο δημοφιλείς θεωρίες συνωμοσίας για τον κορονοϊό: Οι προφητείες, το 5G και άλλα μαργαριτάρια|website=sputniknews.gr|language=el|accessdate=2020-07-11}}</ref>.


==Δείτε επίσης==
==Δείτε επίσης==
*[[Πανδημία κορονοϊού 2019–20]]
*[[Πανδημία κορονοϊού 2019–20]]
*[[COVID-19]]
*[[COVID-19]]
*[[SARS-CoV-2]]
*[[Κορονοϊός]]


==Παραπομπές==
==Παραπομπές==

Έκδοση από την 07:51, 11 Αυγούστου 2020

Το εμβόλιο COVID-19 αποτελεί ένα υποθετικό εμβόλιο εναντίον της ασθένειας κορονοϊού COVID-19. Αν και ακόμα το εμβόλιο δεν υπάρχει, γίνονται πολλαπλές προσπάθειες οι οποίες βρίσκονται σε διαδικασία ανάπτυξης του εμβολίου. Στα τέλη Φεβρουαρίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανέφερε πως δεν αναμένει ένα εμβόλιο κατά του SARS-CoV-2, του ιού που προκαλεί την ασθένεια, να είναι διαθέσιμο σε λιγότερο από 18 μήνες.[1] Μέχρι τα τέλη Μάη του 2020, 124 υποψήφια εμβόλια βρίσκονταν σε εξέλιξη.

Προηγούμενες προσπάθειες ανάπτυξης εμβολίου για κορονοϊό

Έχουν αναπτυχθεί εμβόλια για χρήση σε ζώα για αρκετές ασθένειες που προκαλούνται από κορονοϊούς, συμπεριλαμβανομένων των ιό λοιμώδους βρογχίτιδας στα πουλιά (IBV), κορονοϊό των κυνοειδών (CCoV) και κορονοϊό των αιλουροειδών (FCoV).[2]

Προηγούμενες προσπάθειες ανάπτυξης εμβολίων για ιούς της οικογένειας Coronaviridae που επηρεάζουν ανθρώπους, είχαν σαν επίκεντρο το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS) από κορονοϊό και το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS). Εμβόλια κατά του SARS[3] και του MERS[4] έχουν δοκιμαστεί σε μη ανθρώπινα πρότυπα μοντέλα οργανισμών. Μέχρι το 2020, δεν υπάρχει θεραπεία ή εμβόλιο προστασίας για το SARS το οποίο να είναι τόσο ασφαλές, όσο και αποτελεσματικό σε ανθρώπους.[5][6] Σύμφωνα με ερευνητικές εργασίες που δημοσιεύτηκαν το 2005 και το 2006, η ταυτοποίηση και η ανάπτυξη νέων εμβολίων και φαρμάκων για τη θεραπεία του SARS αποτελεί προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις και τους οργανισμούς δημόσιας υγείας παγκοσμίως.[7][8][9]

Δεν υπάρχει επίσης αποδεδειγμένα αποτελεσματικό εμβόλιο εναντίον του Mers.[10] Όταν το MERS άρχισε να επικρατεί, πιστευόταν πως η ήδη υπάρχουσα έρευνα για το SARS θα μπορούσε να παρέχει ένα χρήσιμο πρότυπο για την ανάπτυξη εμβολίων και θεραπείας κατά της λοίμωξης από MERS-CoV.[5][11] Μέχρι τον Μάρτιο του 2020 υπήρχαν ένα (βασισμένο σε DNA) εμβόλιο MERS, το οποίο είχε ολοκληρώσει την πρώτη φάση των κλινικών δοκιμών σε ανθρώπους,[12] τρία άλλα σε εξέλιξη τα οποία αποτελούν ιογενή εμβόλια, δύο αδενοϊδικά (ChAdOx1-MERS και BVRS-GamVac) και ένα MVA (MVA-MERS-S).[13]

Προσπάθειες 2020

Ο SARS-CoV-2 ταυτοποιήθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2019, ως η αιτία της ασθένειας που αργότερα ονομάστηκε COVID-19,[14] και του οποίου το τεράστιο ξέσπασμα και εξάπλωση σε όλο τον κόσμο κατά το 2020, οδήγησε σε σημαντικές επενδύσεις σε έρευνες για την ανάπτυξη ενός εμβολίου.[14][15] Αρκετοί οργανισμοί χρησιμοποιούν δημοσιευμένα γονιδιώματα για να αναπτύξουν ένα πιθανό εμβόλιο κατά του SARS-CoV-2.[14][16][17][18] Μέχρι τον Μάρτιο του 2020, περίπου 35 εταιρίες και ακαδημαϊκά ινστιτούτα εμπλέκονται στις προσπάθειες ανάπτυξης ενός εμβολίου,[19] με τρία από αυτά να υποστηρίζονται από τον Συνασπισμό για Καινοτομίες Επιδημικής Ετοιμότητας (CEPI), συμπεριλαμβανομένων των πρότζεκτ των βιοτεχνολογικών εταιριών Moderna[20] και Inovio Pharmaceuticals, και του Πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ.[21] Κάπου 300 κλινικές μελέτες βρίσκονται σε εξέλιξη.[22]

Κλινικές δοκιμές σε εξέλιξη

Το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων (NIAID) συνεργάστηκε με τη Moderna για να δημιουργήσει ένα RNA εμβόλιο το οποίο θα είναι συμβατό με μία προεξοχή της επιφάνειας του κορονοϊού.[16] Τον Φεβρουάριο του 2020, το NIAID καταχώρησε την πρώτη φάση της δοκιμής του εμβολίου, ονομάζοντάς την mRNA-1273, η οποία ήταν ανοικτή για δοκιμές σε ασθενείς στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας Kaiser Permanente στο Σιάτλ..[23] Η ανθρώπινη μελέτη ξεκίνησε στις 16 Μαρτίου 2020.[23][20] Μία γυναίκα από το Σιάτλ, η Τζένιφερ Χάλερ, ήταν η πρώτη εθελόντρια που της χορηγήθηκε μέσω ένεσης mRNA-1273.[24] Η δοκιμή ολοκληρώθηκε στις 19 Μαρτίου 2020.[25]

Αναφορές προκλινικής έρευνας

  • Στην Αυστραλία, το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ ανακοίνωσε πως διερευνά τη δυνατότητα ενός εμβολίου μοριακού σφιγκτήρα, το οποίο θα τροποποιεί γενετικά ιικές πρωτεΐνες προκειμένου να διεγείρει ανοσολογική απάντηση.[21]
  • Στον Καναδά, το Διεθνές Κέντρο Εμβολιασμών, το Πανεπιστήμιο του Σασκάτσουαν, έλαβε ομοσπονδιακή χρηματοδότηση για να δουλέψει πάνω σε ένα εμβόλιο, με στόχο να ξεκινήσει δοκιμές σε ζώα τον Μάρτιο του 2020 και σε ανθρώπους το 2021.[26][27]
  • Προσπάθειες έχουν ανακοινωθεί πως επιχειρούνται από το Κινεζικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων[28][29] και το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ.[30]
  • Στα τέλη Ιανουαρίου του 2020, η εταιρία Janssen Pharmaceutical ανακοίνωσε πως ξεκίνησε να εργάζεται πάνω στην ανάπτυξη ενός εμβολίου.[31] Η Janssen αναπτύσσει παράλληλα ένα από του στόματος εμβόλιο μαζί με την βιοτεχνολογική της συνέταιρο, την εταιρία Vaxart.[32] Στις 18 Μαρτίου 2020, η Emergent BioSolutions ανακοίνωσε πως ήρθε σε συμφωνία με την Vaxart για την ανάπτυξη του εμβολίου.[33]
  • Η βιοτεχνολογική εταιρία Inovio Pharmaceuticals σε συνεργασία με μία Κινεζική εταιρία, δημοσίευσε πως αναπτύσσει ένα εμβόλιο βασισμένο στο DNA, ανακοινώνοντας πως προγραμματίζονται κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους το καλοκαίρι (του Βόρειου Ημισφαιρίου) του 2020.[34]
  • Επιστήμονες στο Ινστιτούτο Έρευνας Εμβολίων Έντουαρντ Τζένερ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ανακοίνωσαν πως ανέπτυξαν ένα υποψήφιο εμβόλιο βασισμένο σε έναν φορέα αδενοϊού χιμπατζή και υπέγραψαν σύμβαση παρασκευής με την Advent.[35][36] Ανακοίνωσαν πως προγραμματίζουν να ξεκινήσουν δοκιμές σε ζώα στο Πόρτον Ντάουν τον Μάρτιο του 2020 και ασφαλείς δοκιμές σε ανθρώπους τον επόμενο μήνα.[37]
  • Το Πανεπιστήμιο Ουάσινγκτον στο Σεντ Λούις ανακοίνωσε στις 5 Μαρτίου τις προσπάθειές του για την ανάπτυξη ενός εμβολίου.[38]
  • Στις 5 Μαρτίου 2020, το τμήμα Ιατρικής Έρευνας και Διαχείρισης Υλικών του Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών στο Φορτ Ντίτρικ και το Στρατιωτικό Ινστιτούτο Έρευνας Γουόλτερ Ριντ στο Σίλβερ Σπρινγκ, και τα δύο στην πολιτεία Μέριλαντ, ανακοίνωσαν πως δούλευαν πάνω σε ένα εμβόλιο.[39]
  • Η βιοφαρμακευτική εταιρία Emergent BioSolutions ανακοίνωσε τη συνεργασία της με τη Novavax Inc. για την ανάπτυξη και κατασκευή ενός εμβολίου. Οι δύο εταιρίες ανακοίνωσαν ακόμη πως προγραμματίζουν προκλινικές δοκιμές και μια πρώτη φάση κλινικών δοκιμών μέχρι τον Ιούλιο του 2020.[40]
  • Στις 12 Μαρτίου 2020, ο Υπουργός Υγείας της Ινδίας ανακοίνωσε πως δουλεύουν με 11 απομονωμένα στελέχη κι ακόμα και με γοργούς ρυθμούς, θα χρειαστούν περίπου ενάμιση με δύο χρόνια τουλάχιστον για την ανάπτυξη ενός εμβολίου.[41]
  • Στις 16 Μαρτίου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσέφερε μία επένδυση ύψους €80 εκατομμυρίων στην CureVac, μία Γερμανική βιοτεχνολογική εταιρία, για την ανάπτυξη ενός mRNA εμβολίου.[42] Νωρίτερα εκείνη την εβδομάδα, η εφημερίδα The Guardian δημοσίευσε πως ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, προσέφερε στην CureVac «'μεγάλο ποστό χρημάτων' για αποκλειστική πρόσβαση στο εμβόλιο Covid-19», με τη Γερμανική κυβέρνηση να διεκδικεί αυτή την προσπάθεια.[43]
  • Στις 17 Μαρτίου 2020, η Αμερικανική φαρμακευτική εταιρία Pfizer ανακοίνωσε μία συνεργασία με τη γερμανική εταιρία BioNTech για την κοινή ανάπτυξη ενός εμβολίου με βάση το αγγελιαφόρο RNA για τον COVID-19.[44]
  • Στις 20 Μαρτίου 2020, Ρώσοι αξιωματούχοι υγείας ανέφεραν πως επιστήμονες θα αρχίσουν δοκιμές σε ζώα για έξι διαφορετικά υποψήφια εμβόλια.

[45][46] Τα εμβόλια θα δοκιμαστούν σε κουνάβια και πρωτεύοντα.[47].

Υποψήφια εμβόλια

Τα παρακάτω εμβόλια είναι υποψήφια για την καταπολέμηση της ασθένειας SARS-CoV-2[48]:

mRNA 173 - Moderna/Niaid - Η.Π.Α[49].

mRNA MOBILE UNIT - Curevac Ag - Γερμανία[50].

AZD1222 - Astrazeneca/University of Oxford - Ηνωμένο Βασίλειο[51].

BNT162 - Biontech/Pfizer - Γερμανία[52].

rVSV CANDIDATE - Iavi/Barda/Merck - Ιταλία[53].

Ανώνυμο εμβόλιο - Themis Bioscencies/Merck - Αυστρία[54].

Ad26 SARS-CoV-2 - Johnson and Johnson/Barda - Η.Π.Α[55].

Ino-480 - Inovio Pharmaceuticals (CEPI) - Η.Π.Α[56].

Ανώνυμο εμβόλιο - Sanofi-GlaxoSmithKline - Η.Π.Α[57].

NVX-CoV2373 - Novavax - Αυστραλία[58].

AD5-nCoV - Cansino biological INC./Beijing Insitute Of Biotechnology - Κίνα[59].

LV-SMENP - Shenzen Geno-Immune Medical Insitute - Κίνα[60].

UMC-UTRECHT -Murdoch Children's Research Insitute - Αυστραλία/Ολλανδία[61].

Άλλα εμβόλια υπάρχουν στην παραπομπή 63[62].

Φήμες και παραπληροφόρηση

Κύριο λήμμα: Παραπληροφόρηση σχετικά με την πανδημία κορονοϊού 2019–20

Αναρτήσεις σε κοινωνικά δίκτυα προωθούν μία θεωρία συνωμοσίας με τον ισχυρισμό πως ο ιός πίσω από την ασθένεια COVID-19 ήταν γνωστός και πως υπάρχει ήδη το εμβόλιο κατά αυτού. Οι πατέντες που αναφέρονται στις διάφορες αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα παραπέμπουν σε ήδη υπάρχουσες πατέντες για γενετικές ακολουθίες και εμβόλια άλλων στελεχών του κορονοϊού, όπως τον κορονοϊό SARS[63][64].Οι θεωρίες συνομωσίας μιλάνε επίσης για τον Kobe Bryant, τον Bill gates ακόμη και για το νέο δίκτυο 5G[65].

Δείτε επίσης

Παραπομπές

  1. ↑ Grenfell, Rob· Drew, Trevor (17 Φεβρουαρίου 2020). «Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus». ScienceAlert. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2020. 
  2. ↑ Dave Cavanagh (2003). «Severe acute respiratory syndrome vaccine development: Experiences of vaccination against avian infectious bronchitis coronavirus». Avian Pathology 32 (6): 567–582. doi:10.1080/03079450310001621198. PMID 14676007. 
  3. ↑ Wentao Gao; Azaibi Tamin; Adam Soloff; Leonardo d'Aiuto; Edward Nwanegbo; Paul D. Robbins; William J. Bellini; Simon Barratt-Boyes και άλλοι. (2003). «Effects of a SARS-associated coronavirus vaccine in monkeys». The Lancet 362 (9399): 1895–1896. doi:10.1016/S0140-6736(03)14962-8. PMID 14667748. 
  4. ↑ Eun Kim; Kaori Okada; Tom Kenniston; V. Stalin Raj; Mohd M. Alhajri; Elmoubasher A.B.A. Farag; Farhoud Alhajri; Albert D.M.E. Osterhaus και άλλοι. (2014). «Immunogenicity of an adenoviral-based Middle East Respiratory Syndrome coronavirus vaccine in BALB/C mice». Vaccine 32 (45): 5975–5982. doi:10.1016/j.vaccine.2014.08.058. PMID 25192975. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Shibo Jiang; Lu Lu; Lanying Du (2013). «Development of SARS vaccines and therapeutics is still needed». Future Virology 8 (1): 1–2. doi:10.2217/fvl.12.126. 
  6. ↑ «SARS (severe acute respiratory syndrome)». National Health Service. 5 Μαρτίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2020. 
  7. ↑ Thomas C. Greenough; Gregory J. Babcock; Anjeanette Roberts; Hector J. Hernandez και άλλοι. (2005-02-15). «Development and Characterization of a Severe Acute Respiratory Syndrome–Associated Coronavirus–Neutralizing Human Monoclonal Antibody That Provides Effective Immunoprophylaxis in Mice». The Journal of Infectious Diseases 191 (4): 507–14. doi:10.1086/427242. PMID 15655773. 
  8. ↑ Ralph A. Tripp; Lia M. Haynes; Deborah Moore; Barbara Anderson και άλλοι. (Σεπτέμβριος 2005). «Monoclonal antibodies to SARS-associated coronavirus (SARS-CoV): Identification of neutralizing and antibodies reactive to S, N, M and E viral proteins». Journal of Virological Methods 128 (1–2): 21–8. doi:10.1016/j.jviromet.2005.03.021. PMID 15885812. 
  9. ↑ Anjeanette Roberts; William D. Thomas; Jeannette Guarner; Elaine W. Lamirande και άλλοι. (Μάρτιος 2006). «Therapy with a Severe Acute Respiratory Syndrome–Associated Coronavirus–Neutralizing Human Monoclonal Antibody Reduces Disease Severity and Viral Burden in Golden Syrian Hamsters». The Journal of Infectious Diseases 193 (5): 685–92. doi:10.1086/500143. PMID 16453264. 
  10. ↑ Mahmoud M. Shehata; Mokhtar R. Gomaa; Mohamed A. Ali; Ghazi Kayali (2016-01-20). «Middle East respiratory syndrome coronavirus: a comprehensive review.». Frontiers of Medicine (10): 120–136. doi:10.1007/s11684-016-0430-6. https://link.springer.com/article/10.1007%2Fs11684-016-0430-6. 
  11. ↑ Declan Butler (Οκτώβριος 2012). «SARS veterans tackle coronavirus». Nature 490 (7418): 20. doi:10.1038/490020a. PMID 23038444. Bibcode: 2012Natur.490...20B. 
  12. ↑ Safety and immunogenicity of an anti-Middle East respiratory syndrome coronavirus DNA vaccine: a phase 1, open-label, single-arm, dose-escalation trial.. doi:10.1016/S1473-3099(19)30266-X. PMID 31351922. 
  13. ↑ Chean Yeah Yong; Hui Kian Ong; Swee Keong Yeap; Kik Lian Ho; Wen Siang Tan (2019). «Recent Advances in the Vaccine Development Against Middle East Respiratory Syndrome-Coronavirus». Frontiers in Microbiology 10: 1781. doi:10.3389/fmicb.2019.01781. PMID 31428074. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Fauci, Anthony S.; Lane, H. Clifford; Redfield, Robert R. (2020-02-28). «Covid-19 — Navigating the Uncharted». New England Journal of Medicine. doi:10.1056/nejme2002387. ISSN 0028-4793. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMe2002387. 
  15. ↑ Gates, Bill (2020-02-28). «Responding to Covid-19 — A Once-in-a-Century Pandemic?». New England Journal of Medicine. doi:10.1056/nejmp2003762. ISSN 0028-4793. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2003762. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Julie Steenhuysen; Kate Kelland (2020-01-24). «With Wuhan virus genetic code in hand, scientists begin work on a vaccine». Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-01-25. https://web.archive.org/web/20200125203723/https://www.reuters.com/article/us-china-health-vaccines-idUSKBN1ZN2J8. Ανακτήθηκε στις 2020-01-25. 
  17. ↑ Praveen Duddu (19 Φεβρουαρίου 2020). «Coronavirus outbreak: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19». clinicaltrialsarena.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2020. 
  18. ↑ Jaimy Lee (2020-03-07). «These nine companies are working on coronavirus treatments or vaccines — here's where things stand». MarketWatch. https://www.marketwatch.com/story/these-nine-companies-are-working-on-coronavirus-treatments-or-vaccines-heres-where-things-stand-2020-03-06. Ανακτήθηκε στις 2020-03-07. 
  19. ↑ Laura Spinney (18 Μαρτίου 2020). «When will a coronavirus vaccine be ready?». The Guardian. 
  20. ↑ 20,0 20,1 Ziady, Hanna (2020-02-26). «Biotech company Moderna says its coronavirus vaccine is ready for first tests». CNN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-02-28. https://web.archive.org/web/20200228083910/https://www.cnn.com/2020/02/25/business/moderna-coronavirus-vaccine/index.html. Ανακτήθηκε στις 2020-03-02. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Hannah Devlin (2020-01-24). «Lessons from SARS outbreak help in race for coronavirus vaccine». The Guardian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-01-25. https://web.archive.org/web/20200125203322/https://www.theguardian.com/science/2020/jan/24/lessons-from-sars-outbreak-help-in-race-for-coronavirus-vaccine. Ανακτήθηκε στις 2020-01-25. 
  22. ↑ Hannah Devlin; Ian Sample (2020-03-10). «Hopes rise over experimental drug's effectiveness against coronavirus». The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2020/mar/10/hopes-rise-over-experimental-drugs-effectiveness-against-coronavirus. Ανακτήθηκε στις 2020-03-19. 
  23. ↑ 23,0 23,1 «NIH clinical trial of investigational vaccine for COVID-19 begins» (στα Αγγλικά). US National Institutes of Health. 16 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2020. 
  24. ↑ Overland, Martha Ann (2020-03-21). «'I Wanted To Do Something,' Says Mother Of 2 Who Is First To Test Coronavirus Vaccine». NPR. https://www.npr.org/2020/03/21/818759617/i-wanted-to-do-something-says-mother-of-2-who-is-first-to-test-coronavirus-vacci. Ανακτήθηκε στις 2020-03-22. 
  25. ↑ «Kaiser Permanente launches first coronavirus vaccine trial». www.kpwashingtonresearch.org. Kaiser Permanente Washington Health Research Institute. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  26. ↑ «Saskatchewan lab joins global effort to develop coronavirus vaccine». The Canadian Press. CBC News. 2020-01-24. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-01-25. http://archive.ph/jYfcU. Ανακτήθηκε στις 2020-01-25. 
  27. ↑ Zak Vescera (2020-03-06). «U of S team gets federal dollars to develop COVID-19 vaccine». Saskatoon StarPhoenix. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-03-09. https://web.archive.org/web/20200309180736/https://thestarphoenix.com/news/local-news/u-of-s-team-gets-federal-dollars-to-develop-covid-19-vaccine/. Ανακτήθηκε στις 2020-03-07. 
  28. ↑ «China CDC developing novel coronavirus vaccine». Xinhua News Agency. 2020-01-26. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-01-26. https://web.archive.org/web/20200126201658/http://www.xinhuanet.com/english/2020-01/26/c_138734908.htm. Ανακτήθηκε στις 2020-01-28. 
  29. ↑ Lee Jeong-ho; William Zheng; Laura Zhou (2020-01-26). «Chinese scientists race to develop vaccine as coronavirus death toll jumps». South China Morning Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-01-26. https://web.archive.org/web/20200126073453/https://www.scmp.com/news/china/society/article/3047676/number-coronavirus-cases-china-doubles-spread-rate-accelerates. Ανακτήθηκε στις 2020-01-28. 
  30. ↑ Elizabeth Cheung (2020-01-28). «Hong Kong researchers have developed coronavirus vaccine, expert reveals». South China Morning Post. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-01-28. https://web.archive.org/web/20200128154002/https://www.scmp.com/news/hong-kong/health-environment/article/3047956/china-coronavirus-hong-kong-researchers-have. Ανακτήθηκε στις 2020-01-28. 
  31. ↑ Manas Mishra (2020-01-29). «Johnson & Johnson working on vaccine for deadly coronavirus». Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-01-29. https://web.archive.org/web/20200129231718/https://www.reuters.com/article/us-china-health-johnson-johnson-idUSKBN1ZS1VW. Ανακτήθηκε στις 2020-02-19. 
  32. ↑ «Vaxart (VXRT) - A long shot or perfect shot?». NASDAQ, RTTNews.com. 25 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2020. 
  33. ↑ Sara Gilgore (18 Μαρτίου 2020). «Emergent BioSolutions dives into another coronavirus vaccine effort». Washington Business Journal. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  34. ↑ Tulip Mazumdar (2020-01-30). «Coronavirus: Scientists race to develop a vaccine». BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-01-30. https://web.archive.org/web/20200130184311/https://www.bbc.com/news/health-51299735. Ανακτήθηκε στις 2020-02-03. 
  35. ↑ «Novel Coronavirus vaccine manufacturing contract signed». The Jenner Institute. University of Oxford. 7 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  36. ↑ «The vaccine hunters racing to save the world from the coronavirus pandemic». 14 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2020. 
  37. ↑ Ian Sample (19 Μαρτίου 2020). «Trials to begin on Covid-19 vaccine in UK next month». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  38. ↑ Chen, Eli. «Wash U Scientists Are Developing A Coronavirus Vaccine». news.stlpublicradio.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2020. 
  39. ↑ «Defense Department Press Briefing Investigating and Developing Vaccine Candidates Against COVID-19 (Transcript)». Arlington, VA: United States Department of Defense. 5 Μαρτίου 2020. 
  40. ↑ Gilgore, Sarah (2020-03-10). «Novavax’s coronavirus vaccine program is getting some help from Emergent BioSolutions,». Washington Business Journal (Charlotte NC: American City Business Journals). https://www.bizjournals.com/washington/news/2020/03/10/novavax-s-coronavirus-vaccine-program-is-getting.html. 
  41. ↑ «Will take one-and-a-half to two years for India to develop vaccine for COVID-19: Health Ministry». Economic Times. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2020. 
  42. ↑ «Coronavirus: Commission offers financing to innovative vaccines company CureVac». European Commission. 16 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Μαρτίου 2020. 
  43. ↑ Oltermann, Philip (15 Μαρτίου 2020). «Trump 'offers large sums' for exclusive access to coronavirus vaccine». The Guardian. 
  44. ↑ «Pfizer and BioNTech announce joint development of a potential COVID-19 vaccine». TechCrunch. 2020-03-18. https://techcrunch.com/2020/03/17/pfizer-and-biontech-announce-joint-development-of-a-potential-covid-19-vaccine/. Ανακτήθηκε στις 2020-03-18. 
  45. ↑ «Russia plans to complete testing of six COVID-19 vaccines in near future». Tass. Russian News Agency. 20 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  46. ↑ «Russia Starts Testing Coronavirus Vaccine Prototypes on Animals». US News. 20 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  47. ↑ «Russian coronavirus vaccine to be tested on ferrets and primates». Tass. Russian News Agency. 20 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2020. 
  48. ↑ «Κορονοϊός: Φάρμακα, τεστ και υποψήφια εμβόλια - Πού βρισκόμαστε | Liberal.gr». www.liberal.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2020. 
  49. ↑ «Moderna (MRNA) set to cure COVID-19 - is now the time to invest?». Youth Investment Group Australia (στα Αγγλικά). 7 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  50. ↑ «Covid 19 | English» Check |url= value (βοήθεια). CureVac. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. [νεκρός σύνδεσμος]
  51. ↑ «AZD1222». www.covidx.eu (στα Γερμανικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  52. ↑ «BNT162 SARS-CoV-2 Vaccine». www.precisionvaccinations.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  53. ↑ «IAVI and Merck Collaborate to Develop Vaccine Against SARS-CoV-2». IAVI (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  54. ↑ «StackPath». www.industryweek.com. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  55. ↑ «Ad26.COV2-S SARS-CoV-2 Vaccine». www.precisionvaccinations.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  56. ↑ «Inovio Covid-19 vaccine triggers immune responses in preclinical tests». Pharmaceutical Technology (στα Αγγλικά). 21 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  57. ↑ Virus, Συντάκτης: (15 Απριλίου 2020). «Συμμαχία Sanofi και GSK για εμβόλιο κατά του COVID-19». Virus.com.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  58. ↑ «Novavax - NVX-CoV2373». GEN - Genetic Engineering and Biotechnology News (στα Αγγλικά). 18 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  59. ↑ «CanSino Biologics' COVID-19 vaccine 'Ad5-nCoV' gets nod for military use in China». www.timesnownews.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  60. ↑ «China's Shenzhen Geno-Immune Medical Institute Pursues a COVID-19 Vaccine». Trial Site News (στα Αγγλικά). 3 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  61. ↑ «Netherlands takes key role in coronavirus vaccines, EU cooperation». NL Times (στα Αγγλικά). 27 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  62. ↑ «Draft landscape of COVID-19 candidate vaccines». www.who.int (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Ιουλίου 2020. 
  63. ↑ Tom Kertscher (23 Ιανουαρίου 2020). «No, there is no vaccine for the Wuhan coronavirus». PolitiFact. Poynter Institute. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2020. 
  64. ↑ Jessica McDonald (24 Ιανουαρίου 2020). «Social Media Posts Spread Bogus Coronavirus Conspiracy Theory». FactCheck.org. Annenberg Public Policy Center. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 2020. 
  65. ↑ «Οι πιο δημοφιλείς θεωρίες συνωμοσίας για τον κορονοϊό: Οι προφητείες, το 5G και άλλα μαργαριτάρια». sputniknews.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2020. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εμβόλιο_COVID-19&oldid=8383892"