Τίμαιος ο Ταυρομενίτης

Τίμαιος ο Ταυρομενίτης
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Τίμαιος (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση	345 π.Χ. (περίπου) Ταορμίνα
Θάνατος	250 π.Χ. (περίπου) Συρακούσες
Υπηκοότητα	Αρχαία Αθήνα
Γονείς	Ανδρόμαχος ο Ταυρομενίτης
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέας	ιστορία
Ιδιότητα	ιστορικός και συγγραφέας
δεδομένα ()

Ο Τίμαιος ο Ταυρομενίτης γεννήθηκε περί τα μέσα του 4ου π.Χ. αιώνα και θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εκπρόσωπους της σικελικής ιστοριογραφίας.

Βιογραφικά στοιχεία

Πατέρας του ήταν ο Ανδρόμαχος, κυβερνήτης του Ταυρομενίου και σύμμαχος του Τιμολέοντος. Όταν ο τύραννος των Συρακουσών Αγαθοκλής κατέλαβε το Ταυρομένιο, ο Τίμαιος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Σικελία. Κατέφυγε τότε στην Αθήνα όπου παράμεινε για πενήντα χρόνια (και είναι αβέβαιο αν ξαναγύρισε ποτέ πίσω στην πατρίδα του). Σπούδασε ρητορική κοντά στον ισοκρατικό Φιλίσκο τον Μιλήσιο και συγκέντρωσε πλούσιο υλικό για τη συγγραφή του ιστορικού του έργου μελετώντας συστηματικά στις βιβλιοθήκες της Αθήνας τα έργα των προγενεστέρων του ιστορικών και γεωγράφων. Πέθανε σε ηλικία των 96 ετών (όπως μας πληροφορεί ο Λουκιανός στην Περί μακροβίων πραγματεία του).

Έργα

Το ιστορικό σύγγραμμα του Τιμαίου, που αναφέρεται με διάφορους τίτλους (Ἱστορίαι, Σικελικά, Ἰταλικά), αποτελείτο από 38 βιβλία και διηγιόταν την ιστορία της ελληνικής Δύσης από τις απαρχές μέχρι τον θάνατο του Αγαθοκλή (289 π.Χ.). Από τα διασωθέντα αποσπάσματα προκύπτει ότι υπήρχαν σ' αυτό πληροφορίες και για τους Ετρούσκους, τους Ρωμαίους, τους Κέλτες, τη Σαρδηνία, την Κορσική, τις Βαλεαρίδες νήσους, τη Μασσαλία, τις εκβολές του Ροδανού, τα Γάδειρα, την Ισπανία, τη Βόρεια Αφρική.
Τα πρώτα πέντε βιβλία περιείχαν εκτεταμένες γεωγραφικές και εθνογραφικές περιγραφές και πραγματεύονταν τους μυθικοϊστορικούς χρόνους και τον πρώιμο αποικισμό, ενώ τα τελευταία πέντε εξιστορούνταν τα γεγονότα της εποχής του τυράννου Αγαθοκλή. Αργότερα προστέθηκαν και τα Περί Πύρρου βιβλία και έτσι η ιστορική αφήγηση του Τιμαίου έφθασε μέχρι το 264 π.Χ. περίπου.

Σύμφωνα με τη Σούδα, εκτός από το σημαντικό ιστορικό του σύγγραμμα, ο Τίμαιος έγραψε και τα έργα: Ὀλυμπιονῖκαι ἢτοι χρονικὰ πραξίδια, Περὶ Συρίας καὶ τῶν ἐν αὐτῇ πόλεων καὶ βασιλέων, Συλλογὴ ῥητορικῶν ἀφορμῶν. Από τα δύο τελευταία, που δεν αναφέρονται από καμία άλλη αρχαία πηγή, δεν διασώθηκε κανένα απόσπασμα. Για το Συλλογή ρητορικών αφορμών μάλιστα, ο Ολλανδός ελληνιστής David Ruhnken υπέθετε ότι γράφτηκε από τον ρήτορα και λεξικογράφο της ρωμαϊκής εποχής Τίμαιο τον Σοφιστή.

Κριτική και εμβέλεια του έργου του Τιμαίου

Το έργο του Τιμαίου εκτιμήθηκε καθ' όλη την αρχαιότητα, αλλά και επικρίθηκε από ορισμένους ιστορικούς όπως ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Πολύβιος. Ο τελευταίος κατηγορούσε τον Τίμαιο για έλλειψη στρατιωτικής και πολιτικής εμπειρίας, μειωμένη ευθυκρισία, προκαταλήψεις και ρητορικές υπερβολές.
Ο Τίμαιος πράγματι φαίνεται πως είχε ροπή προς τις ρητορείες - και γι' αυτό άλλωστε ο Κικέρων τον κατέτασσε στους εκπροσώπους του ασιανισμού. Ήταν επίσης γνωστός για το υπερκριτικό και δηκτικό του ύφος που τού επέφερε τελικά το παρωνύμιο "Επιτίμαιος".

Παρ' όλα αυτά ήταν σοβαρός και σημαντικός συγγραφέας. Συγκέντρωνε με επιμέλεια το ιστορικό του υλικό και ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός με τις χρονολογίες. Ήταν άλλωστε αυτός που, συγκρίνοντας τους καταλόγους των ολυμπιονικών με τους καταλόγους των ιερειών της Ήρας στο Άργος και τους καταλόγους των αρχόντων της Αθήνας και της Σπάρτης, καθιέρωσε το πανελλήνιο σύστημα χρονολόγησης με βάση τις ολυμπιάδες.

Το έργο του χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από τους μεταγενέστερους ιστορικούς, αλλά και από γεωγράφους, σχολιαστές και λεξικογράφους όπως: ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Κορνήλιος Νέπως, ο Διογένης ο Λαέρτιος, ο Αθήναιος, ο Στέφανος ο Βυζάντιος, ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς και πολλοί άλλοι.
Διασώθηκαν συνολικά 164 αποσπάσματα.