Πολυδεύκης (αστέρας)

Πολυδεύκης (β Διδύμων)
Αστερισμός	Δίδυμοι
Συντεταγμένες; (εποχή 2000.0):	α = 7h:45m:19s , δ = +28°.01΄.35΄΄
Φαινόμενο μέγεθος	1,15
Φασματικός τύπος	K0 III
Απόσταση από τη Γη	33,7 έτη φωτός
	π; σ; ε;

Συντεταγμένες: 07^h 45^m 19.4^s, 28° 01′ 35″

Πολυδεύκης είναι το ιδιαίτερο όνομα του φωτεινότερου αστέρα στον αστερισμό Δίδυμοι, τoυ β Διδύμων (beta Geminorum, β Gem).

Ονομασίες και Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το όνομα αυτό (στα λατινικά Pollux) προέρχεται από την αρχαία ελληνική μυθολογία, και συγκεκριμένα από τον ένα από τους δύο Διοσκούρους, γιους του Δία. Ο άλλος, ο Κάστορας, έδωσε το όνομά του στον άλλο φωτεινό αστέρα του αστερισμού (τον άλφα), και οι δύο μαζί την επωνυμία «Δίδυμοι» σε ολόκληρο τον αστερισμό. Στον Οβίδιο, ο αστέρας Πολυδεύκης (ή Πολυδευκής) απαντάται ως Pugil.

Ως συνοδός του θεού Απόλλωνα, ο αστέρας αυτός αποκλήθηκε και Ηρακλής ή Ηρακλέης, όνομα που αναφέρει και ο Τζον Φλάμστηντ (ως Hercules) και το οποίο βρίσκεται παρεφθαρμένο στους πρώιμους καταλόγους ως Abrachaleus, που ο Καίσιος ετυμολογεί από το αραβικό Ab = πατέρας και την ελληνική λέξη. Αυτό συντμήθηκε από ορισμένους σε Aracaleus, από τον Grotius σε Iracleus από τον Hyde σε Heraclus και από τον Τζιοβάνι Ριτσιόλι σε Garacles, ενώ ο ίδιος παραθέτει και τα ακατανόητα Elhakaac (για τους α και β Διδύμων από κοινού, υποτίθεται αραβικό) και Ketpholtsuman (για τον β μόνο).

Στους Άραβες ο Πολυδεύκης, είχε στην πραγματικότητα αρχικώς το περιγραφικό όνομα Al Thani al Dhira, δηλαδή «ο Δεύτερος του Βραχίονα», και μεταγενέστερα τις ονομασίες Al Ras al Taum al Mu'ahhar = «η Κεφαλή του Πίσω Διδύμου» και Al Ras al Jauza = «η Κεφαλή των Διδύμων». Από το τελευταίο προήλθαν τα Rasalgense και Rasalgeuze / Rasalgauze των Αλφόνσειων Πινάκων.

Αν και αρκετά βόρεια (12°) της εκλειπτικής, ο β Διδύμων ήταν ο αστέρας που όριζε τον δωδέκατο ζωδιακό αστερισμό των Βαβυλωνίων, τον Mash-mashu-arku, τον «Ανατολικό των Διδύμων», ενώ ο ίδιος ο αστέρας έφερε το όνομα Mu-sir-kes-da. Οι α και β Διδύμων ήταν οι Mas-mas, οι «δίδυμοι», των Ασσυρίων πολύ πριν ορισθεί ο γύρω τους αστερισμός.

Ο Πτολεμαίος χαρακτήριζε τον Πολυδεύκη ως «υπόκιρρον», όπως και πολλούς άλλους αστέρες με αυτή η παρόμοια απόχρωση, κιτρινωπή προς το πορτοκαλί, όρο τον οποίο ο Bayer μεταφράζει ορθά στη λατινική ως subflava, ενώ οι Αλφόνσειοι Πίνακες τον αποδίδουν ως «quae trahit ad aerem, et est cerea».

Αστρονομικά και αστροφυσικά δεδομένα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Πολυδεύκης διαθέτει ένα εξωηλιακό πλανήτη, που περιφέρεται περί αυτόν μία φορά κάθε 589,64 γήινες ημέρες σε σχεδόν κυκλική τροχιά ακτίνας 245 εκατομμυρίων χιλιομέτρων. Η μάζα αυτού του πλανήτη εκτιμάται σε 2,3 φορές τη μάζα του πλανήτη Δία. Η αρχική ανακάλυψη έγινε το 1993 και επιβεβαιώθηκε το 2006.

Ο ίδιος ο αστέρας είναι κίτρινος-πορτοκαλί γίγαντας, πιθανότατα ελαφρώς μεταβλητός. Περιστρέφεται αργότερα από ό,τι ο Ήλιος γύρω από τον άξονά του, μία φορά κάθε 38 ημέρες.

Η επιφανειακή θερμοκρασία του αστέρα είναι 4.865 K, ενω η μάζα του εκτιμάται ότι είναι 1,86 φορές μεγαλύτερη της μάζας του Ήλιου και η διάμετρός του οκταπλάσια, επομένως ο όγκος του 500 και πλέον φορές μεγαλύτερος από τον όγκο του Ήλιου. Το απόλυτο μέγεθος είναι 1,09, που αντιστοιχεί σε πραγματική λαμπρότητα 32 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου.

Ο β Διδύμων εμφανίζει ιδία κίνηση, η οποία μετρήθηκε σε 0,627 arcsec/έτος, και απομακρύνεται από εμας με ταχύτητα 3,3 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο (11.900 χιλιόμετρα την ώρα).