Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ικάριο Αιγηίδας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Ικάριον)
Αυτό το λήμμα αφορά την αρχαία πόλη και τον αρχαίο δήμο της Αιγηίδας φυλής. Για νησί του Αιγαίου Πελάγους, δείτε: Ικαρία.
Ικάριο Αιγηίδας
Ο θεός Απόλλωνας καθισμένος σε ομφαλό, παίζοντας λύρα, ενώ πίσω του διακρίνονται δύο γυναικείες μορφές. Βρέθηκε στο ναό του Απόλλωνα Πυθίου της Ικαρίας Αττικής, κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.[1]
Γενικά στοιχεία
ΟνομασίαἸκάριον
Άλλες ονομασίεςΙκαρία
Κύριος οικισμόςΙκάριο
Διοικητικά στοιχεία
Ταυτότηταδήμος της αρχαίας Αττικής
Ονομασία δήμουΔήμος Ικαρίου ή Ικαρίας
Ονομασία δημότηΙκαριεύς
ΦυλήΑιγηίδα
Αντιγονίδα
Ατταλίδα
ΤριττύςΜεσογείων
Σύστημα εξουσίαςΠόλη–κράτος
Πολιτικό σύστημαΑθηναϊκή Δημοκρατία
Τίτλος ηγέτηδήμαρχος
Λήψη αποφάσεωνΑρχαία Βουλή & Δήμος
Αριθμός βουλευτών
1η περίοδος
508 – 307/306 π.Χ.		4 ή 5
2η περίοδος
307/306–224/223 π.Χ.		6
3η περίοδος
224/223–201/200 π.Χ.		6
4η περίοδος
201/200 π.Χ.– 126/127		άγνωστος
5η περίοδος
126/127–3ος αιώνας		άγνωστος
Ιστορική εξέλιξη
Ίδρυση508 ΠΚΕ
Λήξη3ος αιώνας
Αντικαταστάθηκε απόΔήμος Διονύσου
Λατρευτικές παραδόσεις
ΙεράΝαός του Απόλλωνα Πυθίου
Ιερό του Διονύσου
Ιερό του επώνυμου ήρωα Ικαρίου
ΕορτέςΔιονύσια
ΜυθολογίαΙκάριος ο Αθηναίος
Αρχαιολογία
Αξιόλογα κτίσματαΑρχαίο θέατρο Ικαρίας
Περιοχή
Αρχαία Αττική
Σήμερα: Διόνυσος Αττικής
Οι δήμοι της αρχαίας Αττικής
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Το Ικάριο ή Ικάριον ή Ικαρία (αρχαία ελληνικά: Ἰκάριον ή Ἰκαρία‎‎), (ο δήμος: Ικαρίου) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Αιγηίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).

Ονομασία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Ικάριος ο Αθηναίος και ο Διόνυσος, σε μελανόμορφο αμφορέα, περίπου 540–520 π.Χ., Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο.

Ο δήμος πήρε το όνομά του από τον μυθικό επώνυμο ήρωα Ικάριο τον Αθηναίο,[2] (πατέρα της Ηριγόνης της Αθηναίας και παππού του Σταφύλου), ο οποίος έλαβε πρώτος, από τον Διόνυσο το δώρο της γνώσης για την καλλιέργεια της αμπέλου και την παραγωγή του κρασιού.

Η παραλλαγή του ονόματος του δήμου με τη λέξη «Ικαρία», η οποία αναφέρεται σήμερα συχνά, χρησιμοποιήθηκε αρχικά, μόνο από τον Στέφανο τον Βυζάντιο.[3]

Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο δήμος του Ικαρίου, ήταν δήμος των Μεσογείων.[4] Η θέση αυτού του δήμου καθώς και η τοποθεσία για το όρος «Ικάριος»[5] έχει συζητηθεί πολύ από τους παλαιότερους μελετητές.[6] Αρχικά το βουνό ταυτιζόταν με το Αργαλικό όρος, νότια της πεδιάδας του Μαραθώνα, από τον Πόπλιο Παπίνιο Στάτιο (Publius Papinius Statius, 40 – 96 μ.Χ.), ο οποίος αναφέρει ότι ο Ικάριος ο Αθηναίος σκοτώθηκε σε ένα δάσος (δρυμώνα) στην περιοχή αυτή.[7] Ωστόσο, άλλοι ιστορικοί έχουν σκεφτεί ότι η λέξη «Μαραθώνιος» έχει χρησιμοποιηθεί κατά την έννοια της «Αττικής», αλλά και ο ίδιος ο Στάτιος, σε ένα άλλο χωρίο, λέει ότι οι δήμοι του Ικαρίου, του Κελεού του Ελευσίνιου (δηλαδή του δήμου της Ελευσίνας) και του δήμου των Μελαινών (ή Κελαινών) ήταν σε παρακείμενες περιοχές.[8] Ο Ludwig Ross, στη συνέχεια, ισχυρίσθηκε ότι το Ικάριο ήταν στα δυτικά της Αττικής, στα σύνορα με τα Μέγαρα και ότι το βουνό Ικάριο ανήκε στην οροσειρά, η οποία χώριζε τις πεδιάδες των Μεγάρων και της Ελευσίνας.[9] Ο ερευνητής του 19ου αιώνα Διονύσιος Σουρμελής, επίσης τοποθετεί λανθασμένα, τον δήμο της Ικαρίας, αλλά και το όρος Ικάριο, «προς δυσμάς των Αθηνών πλησίον του Δαφνίου προς μεσημβρίαν, χωριζόμενον από του Αιγάλεω δια του Δαφνείου χάσματος», στην περιοχή Κανιάρον.[2]

Ο δήμος, σύμφωνα και με τις ανασκαφές που έχουν γίνει ως σήμερα, ταυτίζεται με θέση στη βόρεια πλαγιά του Πεντελικού όρους, στο σύγχρονο Διόνυσο Αττικής,[10] σε τμήμα της περιοχής του Δήμου Διονύσου, δυτικά του οικισμού της Ραπεντώσας.[11]

Ανασκαφές στην Ικαρία Αττικής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το λεγόμενο Χορηγικό Μνημείο.

Την περίοδο 1888-1889, στην περιοχή του αρχαίου δήμου της Ικαρίας της Αττικής, ο Carl Darling Buck (1866–1955), επικεφαλής αρχαιολόγων της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα πραγματοποίησε ανασκαφές οι οποίες αποκάλυψαν ναό του Απόλλωνα Πυθίου, διάφορα κτίρια στη βορειοανατολική πλευρά του αρχαιολογικού χώρου, ημικυκλικό χορηγικό μνημείο, βάσεις αναθημάτων, ανάγλυφα, επιγραφές, καθώς και τα κατάλοιπα του αρχαίου θεάτρου της Ικαρίας Αττικής. Από τα αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά κυρίως από επιγραφή στην είσοδο του ναού του Απόλλωνα, η οποία ανέγραφε τη φράση «ΙΚΑΡΙΩΝ ΤΟ ΠΥΘΙΟΝ», οι ανασκαφείς επιβεβαίωσαν την θέση αυτή, ως το θρησκευτικό και διοικητικό κέντρο του αρχαίου δήμου του Ικαρίου.[12]

Aρχαίο θέατρο Ικαρίας Αττικής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το αρχαίο θέατρο Ικαρίας Αττικής βρίσκεται στην περιοχή του σημερινού Διονύσου Αττικής. Διασώζονται ελάχιστα σημεία του θεατρικού χώρου, ενώ το κοίλο του θατρού έχει επίσης υποστεί καταστροφές, από τη διάνοιξη δρόμου που έγινε κατά τον 19ο αιώνα. Η θέση του θεάτρου επισημάνθηκε το 1887 από τον αρχαιολόγο Α. Milchhoefer, ενώ το θέατρο αποκαλύφθηκε την περίοδο 1888-1889, από τις ανασκαφές τις οποίες πραγματοποίησε ο Carl D. Buck. Εκτεταμένες εργασίες καθαρισμού του χώρου πραγματοποιήθηκαν από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, υπό τον αρχαιολόγο W.R.Biers, το 1981, ενώ το 2006 το ημικυκλικό χορηγικό μνημείο αποκαταστάθηκε καθ’ όλο του το ύψος χάρη στις αναστηλωτικές εργασίες στο ημικυκλικό χορηγικό μνημείο από τη Β΄ Ε.Π.Κ.Α.[13]

Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ψήφισμα του δήμου Ικαριέων.

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,[14] ως μέλος αρχικά της Αιγηίδας φυλής, συμμετείχε με 4 ή 5 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) ως και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος ενσωματώθηκε στην Αντιγονίδα φυλή με 6 βουλευτές στη Βουλή των 600. Μετά την κατάργηση και διάλυση των «μακεδονικών φυλών» (Αντιγονίς και Δημητριάς) ο δήμος ενσωματώθηκε στην Ατταλίδα φυλή, κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) με άγνωστο αριθμό βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.

Οι κάτοικοι του Ικαρίου

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο δημότης του αρχαίου Ικαρίου ονομαζόταν Ικαριεύς.[3] Ο δήμος ήταν γνωστός στην αρχαιότητα ως ο τόπος γέννησης του θεάτρου και του δράματος και στη συνέχεια της τραγωδίας, χάρη στη βοήθεια του Σουσαρίωνα και του Θέσπιδος (Άρμα του Θέσπιδος). Ο ποιητής Θέσπις, χαρακτηριστικά εθεωρείτο και ως ο εφευρέτης της τραγωδίας και ως ο πιο πιθανός πρώτος ηθοποιός.

Στην επικράτεια του δήμου βρέθηκαν τα ερείπια ενός από τα παλαιότερα κοίλα θέατρα της αρχαιότητας[15][16] και αρχαϊκή εικόνα του Διονύσου, η οποία πιστοποιεί τη λατρεία του. Εδώ βρέθηκαν αρχαίες επιγραφές που σχετίζονται με το θεσμό της «χορηγίας», τη χρηματοδότηση δηλαδή των θεατρικών αγώνων. Πιστεύεται επίσης ότι η οργάνωση των θεατρικών αγώνων, μέσα από το θεσμό της «λειτουργίας», πρωτο-αναπτύχθηκε σε αυτόν τον δήμο. Το Ικάριο ήταν επίσης γνωστό για τη λατρεία προς τον ομώνυμο ήρωα, το ιερό του Πυθίου Απόλλωνα, το ιερό του Διονύσου[17] και επίσης για ένα ασυνήθιστο άγαλμα καθιστού Διονύσου.

Φωτογραφικό υλικό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φωτογραφίες από το βιβλίο "Papers of the American School of Classical Studies at Athens", το οποίο περιλαμβάνει τα συμπεράσματα του Carl D. Buck για τις ανασκαφές στην Ικαρία Αττικής, καθώς και άλλα αρχεία ανασκαφών της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.

  • Ικαρία Αττικής - Νότια άποψη του ναού του Απόλλωνα Πυθίου με το Χορηγικό μνημείο.
    Ικαρία Αττικής - Νότια άποψη του ναού του Απόλλωνα Πυθίου με το Χορηγικό μνημείο.
  • Ικαρία Αττικής - Άποψη προς τα νοτιοανατολικά πάνω από το Πύθιον προς το Πεντελικόν.
    Ικαρία Αττικής - Άποψη προς τα νοτιοανατολικά πάνω από το Πύθιον προς το Πεντελικόν.
  • Ικαρία Αττικής - Άποψη προς τα ανατολικά πάνω από τις ανασκαφές και το Χορηγικό Μνημείο.
    Ικαρία Αττικής - Άποψη προς τα ανατολικά πάνω από τις ανασκαφές και το Χορηγικό Μνημείο.

Σύγχρονες φωτογραφίες

Προσωπικότητες από το Ικάριον

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από το δήμο του Ικαρίου, όπως ο Βαβυρίας ο Ικαριεύς, ο Γνάθιος ο Ικαριεύς, ο ταμίας Γοργιάδης ο Ικαριεύς γιος του Μνησικλείδου, ο Γοργίας ο Ικαριεύς γιος του Γοργοίνου, ο ταμίας Γόργοινος ο Ικαριεύς γιος του Οινείδου, ο περιπόλαρχος Δαίτης ο Ικαριεύς γιος του Εστιοδώρου, ο γυμνασίαρχος στη Δήλο Δάμων ο Ικαριεύς γιος του Φιλοκλέους, ο επιστάτης στην αρχαία Βουλή Διόδοτος ο Ικαριεύς κ.α.[18] Επίσης γνωστοί ήταν και οι:

  • Σουσαρίων, γεννήθηκε στις αρχές του έκτου αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
  • Θέσπις, γεννήθηκε στις αρχές του έκτου αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).
  • Μάγνης (ποιητής), γεννήθηκε τον πέμπτο αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές - σημειώσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ "Papers of the American School of Classical Studies at Athens", Archaeological Institute of America, Cupples, Upham and Co., Volume V, (1886-1890), Boston 1892, (Discoveries in the Attic Deme of Ikaria, 1888, by Carl D. Buck (Carl Darling Buck, 1866–1955), p. 43-134. Η φωτογραφία από την σελ. 363.
  2. ↑ 2,0 2,1 Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 32: [...] "Ικαρία, Ικαριεύς ο δημότης• ωνομάσθη δε από Ικαρίου ήρωος, ως και το προκείμενον όρος Ικάριος λεγόμενον. Αφού οι θεοί Διόνυσος και Δήμητρα εξενίσθησαν παρά τω Κελεώ, ήλθον και εις τον γείτονα τούτου τον Ικάριον, παρ' ω και εξενίσθησαν κατά την μυθολογίαν. Περί της ξενίας ταύτης γράφουσι πάντες οι μυθογράφοι, εν οις και ο Παυσανίας, και περί του θανάτου του Ικαρίου και της θυγατρός αυτού Ηριγόνης, και περί του σκύλου αυτών, τραγικά συμβάντα. Η Ικαρία ο δημος, και ο Ικάριος το όρος κείνται προς δυσμάς των Αθηνών πλησίον του Δαφνίου προς μεσημβρίαν, χωριζόμενον από του Αιγάλεω δια του Δαφνείου χάσματος• καλούνται δε νυν αμφότερα και ο δημος και το όρος Κανιάρον• η δε ετέρα προς την Σαλαμίνα πλευρά του όρους καλείται Σκαρμαγκας, δια τον αυτόθι δήμον των Σκαμβωνιδών, ως ερρέθη περί αυτού". [...]
  3. ↑ 3,0 3,1 «Ικαρία, δήμος της Αιγηίδος φυλής, από Ικαρίου του πατρός Ηριγόνης. ο δημότης Ικαριεύς. τα τοπικά Ικαριόθεν, Ικαρίαζε, Ικαριοί.» Στέφανος Βυζάντιος, «Εθνικών», Έκδοση 1839: Stephanus (Byzantius), Anton Westermann: “Stephani Byzantii Ethnikōn quae supersunt”, Sumptibus et typis B.G. Teubneri, Λειψία 1839. Σελ 145.
  4. ↑ [...] "Icarium: (Ἰκάριον/Ikárion; Ἰκαρία/Ikária only Steph. Byz. s.v. Ἰ.). [1] Att. mesogeia deme of the phyle Aegeis. Attic mesogeia deme of the phyle Aegeis, from 307/6 to 201 of Antigonis, after 200 BC of Attalis, on the north-east slope of mount Pentelicon (modern Dioniso). Only one deme named I. is recorded [7. 115 no. 16]. With five (six) bouleutaí, medium-sized, but (through cult business?) prosperous [9. 160 n. 77, 163]. In 1888/9, the Dionysus sanctuary [9. 221]". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Icarium
  5. ↑ Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, «Φυσική Ιστορία», (Plinio il Vecchio, "Naturalis historia", IV, 7).
  6. ↑ Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 164-165: [...] "Ικάριος, κατά το νότιον μέρος της Διακρίας, παρά τον Μαραθώνιον κύκλον• επί του όρους τούτου ην δήμος Ικαρία• έλαβε δε το όνομα το όρος ως και ο δήμος από Ικαρίου του φονευθέντος εν τω δρυμώνι του Μαραθώνος (1 = Στατ. Θηβ. 2, 644.). Ο ειρημένος δρυμών του Μαραθώνος κατακαλύπτει έτι και νυν τα όρη Αφορισμόν και Αργαλίκι, και εκτεινόμενος μέχρι πλησίον του αιγιαλού και μέχρι των Μεσογαίων, είναι μετά τον της Πάρνηθος ο μάλλον εκτεταμένος δρυμών πάσης της Αττικής• το Αργαλίκι, ως κεχωρισμένη κορυφή του Βριλησσού, είναι ως φαίνεται, το όρος ο Ικάριος". [...]
  7. ↑ Πόπλιος Παπίνιος Στάτιος, «Θηβαΐδαι», (Publius Papinius Statius ή Papinio Stazio, "Tebaide", XI, 644).
  8. ↑ Πόπλιος Παπίνιος Στάτιος, «Θηβαΐδαι», (Publius Papinius Statius ή Papinio Stazio, "Tebaide", XII, 619).
  9. ↑ Ludwig Ross, "Das Pentelicon bei Athen und seine Maxmor- briiche", Kunstblatt, 1837, p. 73, (στα γερμανικά).
  10. ↑ John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 127.
  11. ↑ Ικάριον Αττικής Αρχειοθετήθηκε 2018-05-29 στο Wayback Machine., από τη σελίδα: odysseus.culture.gr – "Οδυσσεύς" του Υπουργείου Πολιτισμού.
  12. ↑ "Papers of the American School of Classical Studies at Athens", Archaeological Institute of America, Cupples, Upham and Co., Volume V, (1886-1890), Boston 1892, (Discoveries in the Attic Deme of Ikaria, 1888, by Carl D. Buck (Carl Darling Buck, 1866–1955), p. 43-134.
  13. ↑ Αρχαίο θέατρο Ικαρίας Αττικής Αρχειοθετήθηκε 2016-06-12 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.diazoma.gr
  14. ↑ Ικαρ Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
  15. ↑ Αρχαίο θέατρο Ικαρίας Αττικής Αρχειοθετήθηκε 2016-06-12 στο Wayback Machine., στην ιστοσελίδα: www.diazoma.gr
  16. ↑ "Ανάδειξη του θεάτρου του ιερού του Διονύσου στην Ικαρία Αττικής (Διόνυσος)", στην ιστοσελίδα: www.dionysos.gr του Δήμου Διονύσου.
  17. ↑ Ιερό Διονύσου Αρχειοθετήθηκε 2016-08-16 στο Wayback Machine., στην ιστοσελίδα: www.authorway.com του διαδικτυακού περιοδικού "Εν Αθήναις".
  18. ↑ Δημότες του Ικαρίου Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): IKARIEUS (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρωτογενείς πηγές

Δευτερογενείς πηγές

Βιβλιογραφία για το αρχαίο θέατρο Ικαρίας Αττικής

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ικάριο_Αιγηίδας&oldid=10683621"