Τιρζεπατίδη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τιρζεπατίδη
Ονομασία IUPAC
(2S)-2-[[20-[[(5S)-6-[[(2S,3S)-1-[[(2S)-1-[[(2S)-5-amino-1-[[(2S)-6-amino-1-[[(2S)-1-[[(2S)-1-[[(2S)-1-[[(2S)-5-amino-1-[[(2S)-1-[[(2S)-1-[[(2S,3S)-1-[[(2S)-1-[[2-[[2-[(2S)-2-[[(2S)-1-[[(2S)-1-[[2-[[(2S)-1-[(2S)-2-[(2S)-2-[(2S)-2-[[(2S)-1-amino-3-hydroxy-1-oxopropan-2-yl]carbamoyl]pyrrolidine-1-carbonyl]pyrrolidine-1-carbonyl]pyrrolidin-1-yl]-1-oxopropan-2-yl]amino]-2-oxoethyl]amino]-3-hydroxy-1-oxopropan-2-yl]amino]-3-hydroxy-1-oxopropan-2-yl]carbamoyl]pyrrolidin-1-yl]-2-oxoethyl]amino]-2-oxoethyl]amino]-1-oxopropan-2-yl]amino]-3-methyl-1-oxopentan-2-yl]amino]-4-methyl-1-oxopentan-2-yl]amino]-3-(1H-indol-3-yl)-1-oxopropan-2-yl]amino]-1,5-dioxopentan-2-yl]amino]-3-methyl-1-oxobutan-2-yl]amino]-1-oxo-3-phenylpropan-2-yl]amino]-1-oxopropan-2-yl]amino]-1-oxohexan-2-yl]amino]-1,5-dioxopentan-2-yl]amino]-1-oxopropan-2-yl]amino]-3-methyl-1-oxopentan-2-yl]amino]-5-[[(2S)-2-[[(2S)-2-[[2-[[(2S,3S)-2-[[(2S)-2-[[(2S)-2-[[(2S)-2-[[(2S)-2-[[(2S,3R)-2-[[(2S)-2-[[(2S,3R)-2-[[2-[[(2S)-2-[[2-[[(2S)-2-amino-3-(4-hydroxyphenyl)propanoyl]amino]-2-methylpropanoyl]amino]-4-carboxybutanoyl]amino]acetyl]amino]-3-hydroxybutanoyl]amino]-3-phenylpropanoyl]amino]-3-hydroxybutanoyl]amino]-3-hydroxypropanoyl]amino]-3-carboxypropanoyl]amino]-3-(4-hydroxyphenyl)propanoyl]amino]-3-hydroxypropanoyl]amino]-3-methylpentanoyl]amino]-2-methylpropanoyl]amino]-4-methylpentanoyl]amino]-3-carboxypropanoyl]amino]-6-oxohexyl]amino]-20-oxoicosanoyl]amino]-5-[2-[2-[2-[2-[2-(carboxymethoxy)ethoxy]ethylamino]-2-oxoethoxy]ethoxy]ethylamino]-5-oxopentanoic acid
Κλινικά δεδομένα
Εμπορικές ονομασίεςMounjaro
Δεδομένα άδειας
Οδοί
χορήγησης		Υποδόρια
Κυκλοφορία
Κυκλοφορία
Φαρμακοκινητική
Βιοδιαθεσιμότητα80%
Πρωτεϊνική σύνδεσηΑλβουμίνη
ΜεταβολισμόςΠρωτεόλυση, β-οξείδωση του τμήματος λιπαρού διοξέος και υδρόλυση αμιδίου
Βιολογικός χρόνος ημιζωήςΠέντε ημέρες
ΑπέκκρισηΟύρα και κόπρανα
Κωδικοί
Αριθμός CAS2023788-19-2
Κωδικός ATCNone
PubChemCID 156588324
IUPHAR/BPS11429
DrugBankDB15171
ChemSpider76714503
UNIIOYN3CCI6QE
KEGGD11360
ChEMBLCHEMBL4297839
ΣυνώνυμαLY3298176, GIP/GLP-1 RA
Χημικά στοιχεία
Χημικός τύποςC225H348N48O68
Μοριακή μάζα4.813,53 g·mol−1

Η τιρζεπατίδη, που πωλείται με την εμπορική ονομασία Mounjaro, είναι φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2.[3][4][5] Η τιρζεπατίδη χορηγείται με εβδομαδιαία υποδόρια ένεση (κάτω από το δέρμα).[3] Οι συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο, διάρροια, δυσκοιλιότητα, ενόχληση στην άνω κοιλιακή χώρα και κοιλιακό άλγος.[3]

Το πεπτίδιο-1 που μοιάζει με γλυκαγόνο (GLP-1) και το εξαρτώμενο από τη γλυκόζη ινσουλινοτροπικό πολυπεπτίδιο (GIP) είναι ορμόνες που εμπλέκονται στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.[3] Αφού ένα άτομο έχει φάει, αυτές οι ορμόνες εκκρίνονται από τα κύτταρα του εντέρου και με τη σειρά τους προκαλούν την έκκριση ινσουλίνης. Η τιρζεπατίδη είναι το πρώτο φάρμακο της κατηγορίας φαρμάκων που είναι ανάλογα GIP που ενεργοποιούν τους υποδοχείς GLP-1 και GIP, οδηγώντας σε βελτιωμένο έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.[3] Η τιρζεπατίδη εγκρίθηκε για ιατρική χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Μάιο του 2022[3] και στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Σεπτέμβριο του 2022.[1]

Ιατρικές χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η τιρζεπατίδη ενδείκνυται για τη βελτίωση του ελέγχου του σακχάρου στο αίμα σε ενήλικες με διαβήτη τύπου 2, ως προσθήκη στη δίαιτα και την άσκηση.[3]

Σε προκαταρκτικές δοκιμές που χρηματοδοτήθηκαν από την παρασκευάστρια βιομηχανία και συνέκριναν την τιρζεπατίδη με το υπάρχον φάρμακο για τον διαβήτη σεμαγλουτίδη (ένα ενέσιμο ανάλογο της ορμόνης GLP-1), η τιρζεπατίδη έδειξε μικρή βελτίωση των μειώσεων (2,01%-2,30% ανάλογα με τη δοσολογία) των τιμών γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης σε σχέση με τη σεμαγλουτίδη (1,86%). [6]  Η δόση 10 mg έχει επίσης αποδειχθεί αποτελεσματική στη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη, με μείωση περίπου 8% από την αρχική τιμή, μετρούμενη με χρήση HOMA2-IR (υπολογισμένη με ινσουλίνη νηστείας).[4] Τα επίπεδα νηστείας των πρωτεϊνών που δεσμεύουν τον IGF όπως η IGFBP1 και η IGFBP2 αυξήθηκαν μετά τη θεραπεία με τιρζεπατίδη, αυξάνοντας την ευαισθησία στην ινσουλίνη.[4]

Μια μετα-ανάλυση έδειξε ότι σε διάστημα ενός έτους κλινικής χρήσης, η τιρζεπατίδη παρατηρήθηκε να είναι ανώτερη από τη ντουλαγλουτίδη, τη σεμαγλουτίδη, το degludec και την ινσουλίνη glargine όσον αφορά τη γλυκαιμική αποτελεσματικότητα και τη μείωση της παχυσαρκίας.[7]

Σε μια διπλά τυφλή, τυχαιοποιημένη, ελεγχόμενη δοκιμή φάσης 3 που υποστηρίχθηκε από την Eli Lilly, μη διαβητικοί ενήλικες με δείκτη μάζας σώματος 30 ή περισσότερο ή 27 ή περισσότερο και τουλάχιστον μία επιπλοκή που σχετίζεται με το βάρος, εξαιρουμένου του διαβήτη, τυχαιοποιήθηκαν ώστε να λαμβάνουν μία φορά την εβδομάδα, υποδόρια τιρζεπατίδη (5 mg, 10 mg ή 15 mg). Η μέση ποσοστιαία μεταβολή στο βάρος την εβδομάδα 72 ήταν -15,0% (95% διάστημα εμπιστοσύνης [ΔΕ], -15,9 έως -14,2) με εβδομαδιαίες δόσεις 5 mg τιρζεπατίδης, -19,5% (95% ΔΕ, -20,4 έως -18,5 ) με δόσεις 10 mg και −20,9% (95% ΔΕ, −21,8 έως −19,9) με δόσεις 15 mg σε σύγκριση με −3,1% (95% ΔΕ, −4,3 έως −1,9) με εικονικό φάρμακο.[8][9][10]

Αντενδείξεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η τιρζεπατίδη δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε άτομα με ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό μυελοειδούς καρκίνου του θυρεοειδούς ή σε άτομα με σύνδρομο πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2.[3]

Παρενέργειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προκλινικές δοκιμές φάσης Ι και φάσης ΙΙ έχουν δείξει ότι η τιρζεπατίδη εμφανίζει παρόμοιες ανεπιθύμητες ενέργειες με άλλους καθιερωμένους αγωνιστές υποδοχέα GLP-1, όπως ο αγωνιστής του υποδοχέα GLP-1 ντουλαγλουτίδη. Αυτές οι παρενέργειες σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με το γαστρεντερικό.[11] Οι πιο συχνά παρατηρούμενες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι η ναυτία, η διάρροια και ο έμετος, τα οποία αυξάνονταν σε συχνότητα εμφάνισης με την ποσότητα της δόσης (δηλαδή μεγαλύτερη πιθανότητα όσο μεγαλύτερη είναι η δόση). Ο αριθμός των ασθενών που διέκοψαν τη λήψη τιρζεπατίδης αυξήθηκε επίσης καθώς αυξανόταν η δόση, με ασθενείς που έπαιρναν 15 mg με ποσοστό διακοπής 25% έναντι 5,1% για 5 mg ασθενείς και 11,1% για τη ντουλαγλουτίδη.[12] Σε ελαφρώς μικρότερο βαθμό, οι ασθενείς ανέφεραν επίσης μειωμένη όρεξη.[11] Άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν ήταν δυσπεψία, δυσκοιλιότητα, κοιλιακό άλγος, ζάλη και υπογλυκαιμία.[13][14]

Φαρμακολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η τιρζεπατίδη είναι ένα ανάλογο του γαστρικού ανασταλτικού πολυπεπτιδίου (GIP), μιας ανθρώπινης ορμόνης που διεγείρει την απελευθέρωση ινσουλίνης από το πάγκρεας. Η τιρζεπατίδη είναι ένα γραμμικό πολυπεπτίδιο 39 αμινοξέων που έχει τροποποιηθεί χημικά με λιπίδωση για να βελτιώσει την πρόσληψή του στα κύτταρα και τη σταθερότητά του στο μεταβολισμό.[15]

Η τιρζεπατίδη έχει μεγαλύτερη συγγένεια με τους υποδοχείς GIP παρά με τους υποδοχείς GLP-1, και αυτή η συμπεριφορά διπλού αγωνιστή έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί μεγαλύτερες μειώσεις της υπεργλυκαιμίας σε σύγκριση με έναν εκλεκτικό αγωνιστή υποδοχέα GLP-1.[4] Οι μελέτες σηματοδότησης έχουν δείξει ότι αυτό οφείλεται στην τιρζεπατίδη που μιμείται τις δράσεις του φυσικού GIP στον υποδοχέα GIP.[16] Ωστόσο, στον υποδοχέα GLP-1, η τιρζεπατίδη δείχνει μεροληψία προς τη δημιουργία cAMP (ένας αγγελιοφόρος που σχετίζεται με τη ρύθμιση του μεταβολισμού του γλυκογόνου, του σακχάρου και των λιπιδίων), αντί για τη στρατολόγηση β-αρρεστίνης . Αυτός ο συνδυασμός προτίμησης προς τον υποδοχέα GIP και τις διακριτές ιδιότητες σηματοδότησης στο GLP-1 υποδηλώνουν ότι αυτός ο προκατειλημμένος αγωνιστής αυξάνει την έκκριση ινσουλίνης.[16] Η τιρζεπατίδη έχει επίσης αποδειχθεί ότι αυξάνει τα επίπεδα της αδιπονεκτίνης, μιας λιποκίνης που εμπλέκεται στη ρύθμιση του μεταβολισμού της γλυκόζης και των λιπιδίων, με μέγιστη αύξηση 26% από την έναρξη μετά από 26 εβδομάδες, στις δόσεις 10 mg.[4]

Χημεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η τιρζεπατίδη είναι ένα ανάλογο της ανθρώπινης ορμόνης GIP με συνδεδεμένο ένα τμήμα C20 λιπαρού διοξέος, που χρησιμοποιείται για τη βελτιστοποίηση της πρόσληψης και του μεταβολισμού της ένωσης.[15] Το τμήμα λιπαρού διοξέος (εικοσανοδιοϊκό οξύ) συνδέεται μέσω ενός γλουταμικού οξέος και δύο μονάδων (2-(2-αμινοαιθοξυ)αιθοξυ)οξικού οξέος στην πλευρική αλυσίδα του υπολείμματος λυσίνης. Αυτή η διάταξη επιτρέπει πολύ μεγαλύτερο χρόνο ημιζωής, παρατείνοντας το χρόνο μεταξύ των δόσεων, λόγω της υψηλής συγγένειάς του με τη λευκωματίνη.[17]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Eli Lilly and Company υπέβαλε για πρώτη φορά αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μια μέθοδο γλυκαιμικού ελέγχου με χρήση τιρζεπατίδης στις αρχές του 2016. Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας δημοσιεύτηκε στα τέλη του ίδιου έτους. Αφού πέρασε τις κλινικές δοκιμές φάσης ΙΙΙ, η Lilly υπέβαλε αίτηση για έγκριση FDA τον Οκτώβριο του 2021, με κουπόνι αξιολόγησης προτεραιότητας.[18][19] Εγκρίθηκε για ιατρική χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Μάιο του 2022.[3]

Στις 21 Ιουλίου 2022, η Επιτροπή Φαρμάκων για Ανθρώπινη Χρήση (CHMP) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (EMA) εξέδωσε θετική γνώμη, προτείνοντας τη χορήγηση άδειας κυκλοφορίας για το φαρμακευτικό προϊόν Mounjaro, που προορίζεται για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2.[20] Ο αιτών για αυτό το φαρμακευτικό προϊόν είναι η Eli Lilly Nederland BV.[20] Η άδεια κυκλοφορίας χορηγήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2022.[1]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «Mounjaro EPAR». European Medicines Agency (EMA). 18 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2023.  Text was copied from this source which is copyright European Medicines Agency. Reproduction is authorized provided the source is acknowledged.
  2. ↑ «Mounjaro- tirzepatide injection, solution». DailyMed. 13 Μαΐου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2022. 
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 FDA. FDA Approves Novel, Dual-Targeted Treatment for Type 2 Diabetes. Δελτίο τύπου.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Dual GIP and GLP-1 Receptor Agonist Tirzepatide Improves Beta-cell Function and Insulin Sensitivity in Type 2 Diabetes». The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism 106 (2): 388–396. January 2021. doi:10.1210/clinem/dgaa863. PMID 33236115. 
  5. ↑ «LY3298176, a novel dual GIP and GLP-1 receptor agonist for the treatment of type 2 diabetes mellitus: From discovery to clinical proof of concept». Molecular Metabolism 18: 3–14. December 2018. doi:10.1016/j.molmet.2018.09.009. PMID 30473097. 
  6. ↑ «Tirzepatide versus Semaglutide Once Weekly in Patients with Type 2 Diabetes». The New England Journal of Medicine 385 (6): 503–515. August 2021. doi:10.1056/NEJMoa2107519. PMID 34170647. 
  7. ↑ «Efficacy and safety of novel twincretin tirzepatide a dual GIP and GLP-1 receptor agonist in the management of type-2 diabetes: A Cochrane meta-analysis.». Indian Journal of Endocrinology and Metabolism 25 (6): 475–489. Nov–Dec 2021. doi:10.4103/ijem.ijem_423_21. PMID 35355921. 
  8. ↑ «Tirzepatide Once Weekly for the Treatment of Obesity». NEJM 387 (3): 205–216. 4 June 2022. doi:10.1056/NEJMoa2206038. PMID 35658024. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 June 2022. https://web.archive.org/web/20220605232027/https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2206038. Ανακτήθηκε στις 6 June 2022. 
  9. ↑ Dee, Jane E. (6 Ιουνίου 2022). «More Than 20% Weight Reduction in Individuals With Obesity». Yale Department of Internal Medicine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2022. 
  10. ↑ Davis, Nicola (5 Ιουνίου 2022). «Diabetes drug leads to notable weight loss in people with obesity – study». The Guardian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουνίου 2022. 
  11. ↑ 11,0 11,1 «The Role of Tirzepatide, Dual GIP and GLP-1 Receptor Agonist, in the Management of Type 2 Diabetes: The SURPASS Clinical Trials». Diabetes Therapy 12 (1): 143–157. January 2021. doi:10.1007/s13300-020-00981-0. PMID 33325008. 
  12. ↑ «Efficacy and safety of LY3298176, a novel dual GIP and GLP-1 receptor agonist, in patients with type 2 diabetes: a randomised, placebo-controlled and active comparator-controlled phase 2 trial». The Lancet 392 (10160): 2180–2193. November 2018. doi:10.1016/S0140-6736(18)32260-8. PMID 30293770. 
  13. ↑ «Efficacy and tolerability of tirzepatide, a dual glucose-dependent insulinotropic peptide and glucagon-like peptide-1 receptor agonist in patients with type 2 diabetes: A 12-week, randomized, double-blind, placebo-controlled study to evaluate different dose-escalation regimens». Diabetes, Obesity & Metabolism 22 (6): 938–946. June 2020. doi:10.1111/dom.13979. PMID 31984598. 
  14. ↑ «Effect of Subcutaneous Tirzepatide vs Placebo Added to Titrated Insulin Glargine on Glycemic Control in Patients With Type 2 Diabetes: The SURPASS-5 Randomized Clinical Trial». JAMA 327 (6): 534–545. February 2022. doi:10.1001/jama.2022.0078. PMID 35133415. 
  15. ↑ 15,0 15,1 «Photo-induced radical thiol-ene chemistry: a versatile toolbox for peptide-based drug design». Chemical Society Reviews (Royal Society of Chemistry) 50 (2): 898–944. January 2021. doi:10.1039/d0cs00354a. PMID 33404559. 
  16. ↑ 16,0 16,1 «Tirzepatide is an imbalanced and biased dual GIP and GLP-1 receptor agonist». JCI Insight 5 (17). September 2020. doi:10.1172/jci.insight.140532. PMID 32730231. 
  17. ↑ «The effect of fatty diacid acylation of human PYY3-36 on Y2 receptor potency and half-life in minipigs». Scientific Reports 11 (1): 21179. October 2021. doi:10.1038/s41598-021-00654-3. PMID 34707178. Bibcode: 2021NatSR..1121179O. 
  18. ↑ Sagonowsky, Eric (26 Οκτωβρίου 2021). «As Lilly gears up for key 2022 launches, Trulicity, Taltz and more drive solid growth». Fierce Pharma. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2022. 
  19. ↑ «Lilly : Phase 3 Tirzepatide Results Show Superior A1C And Body Weight Reductions In Type 2 Diabetes». Business Insider. 19 Οκτωβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Οκτωβρίου 2021. 
  20. ↑ 20,0 20,1 «Mounjaro: Pending EC decision». European Medicines Agency. 22 Ιουλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2022. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τιρζεπατίδη&oldid=9873725"