Πτολεμαίος (στρατηγός)

Πτολεμαίος (στρατηγός)
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Πτολεμαῖος (Αρχαία Ελληνικά)
Γέννηση	4ος αιώνας π.Χ.
Θάνατος	309 π.Χ.
Αιτία θανάτου	δηλητηρίαση
Συνθήκες θανάτου	αυτοκτονία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αξιωματικός
Οικογένεια
Οικογένεια	Δυναστεία των Αντιγονιδών

Ο Πτολεμαίος, αρχ. ελλ.: Πτολεμαῖος (απεβ. το 309 π.Χ.) από τη δυναστεία των Αντιγονιδών ήταν ανιψιός και στρατηγός τού Αντιγόνου Α΄ τού Μονόφθαλμου, ενός από τους Διαδόχους τού Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο πατέρας του ονομαζόταν επίσης Πτολεμαίος και ήταν αδελφός τού Αντιγόνου Α΄. Ο Πτολεμαίος, ο ανιψιός, ήταν το δεξί χέρι τού Αντιγόνου, μέχρι που ο γιος του Δημήτριος ανέλαβε πιο σημαντικό ρόλο.

Βιογραφία

Αναφέρεται για πρώτη φορά ως παρών με τον θείο του στην πολιορκία της Νόρας το 319 π.Χ., όταν παραδόθηκε στον Ευμένη ως όμηρος για την ασφάλεια τού τελευταίου σε μία διάσκεψη με τον Αντίγονο Α΄. Λίγα χρόνια αργότερα βρίσκουμε να του εμπιστεύεται ο θείος του σημαντικές εντολές. Το 315 π.Χ., όταν ο Αντίγονος κινήθηκε εναντίον του συνασπισμού των Διαδόχων που σχηματίστηκε εναντίον του, έθεσε τον Πτολεμαίο επικεφαλής στρατού, που βάδισε εναντίον των στρατηγών τού Κάσσανδρου στη Μικρά Ασία.

Ο νεαρός στρατηγός εκτέλεσε με επιτυχία την αποστολή του, ανακουφίζοντας την Αμισό, την οποία πολιορκούσε ο Ασκληπιόδωρος, και ανέκτησε ολόκληρη τη σατραπεία της Καππαδοκίας, μετά την οποία προχώρησε στη Βιθυνία, αναγκάζοντας τον βασιλιά Ζιποίτη να ενωθεί με τον Αντίγονο Α΄. Με την προσέγγισή του και την κατάληψη της Ιωνίας, ο Σέλευκος αποχώρησε από την περιοχή αυτή. Έκανε συμμαχία με τον Διονύσιο, τον τύραννο της Ηράκλειας τού Πόντου, παγιώνοντάς της με το γάμο του με την κόρη τού τυράννου.

Στο δεύτερο μέρος εκείνου τού έτους, ο Πτολεμαίος απείλησε στη συνέχεια την Καρία, την οποία υπερασπιζόταν για ένα διάστημα ο Μυρμιδώνας της Αθήνας, ένας μισθοφόρος στην υπηρεσία της Αιγύπτου των Πτολεμαίων. Το επόμενο έτος (313 π.Χ.) ο Πτολεμαίος μπόρεσε να επιτύχει ένα αποφασιστικό χτύπημα σε εκείνο το τμήμα στρατού εναντίον τού Ευπόλεμου, στρατηγού τού Κάσσανδρου, τον οποίο αιφνιδίασε και νίκησε. Ο Πτολεμαίος ήταν στην κηδεία τού πατέρα του, όταν ο αντίπαλός του Άσσανδρος (σατράπης της Καρίας) έλαβε ενισχύσεις από τον σύμμαχό του Κάσσανδρο και αποφάσισε να χτυπήσει τα στρατεύματα τού Πτολεμαίου, που ήταν χωρίς τον διοικητή τους και διασκορπίστηκαν γύρω από την Καρία στα χειμερινά καταλύμματα. Έστειλε τον Ευπόλεμο με 8.000 πεζούς και 200 άλογα να αιφνιδιάσει τις δυνάμεις του Πτολεμαίου. Ο Πτολεμαίος με κάποιο τρόπο πήρε είδηση για την αιφνιδιαστική επίθεση και έστησε ενέδρα στον Ευπόλεμο, αιχμαλωτίζοντας ολόκληρη τη δύναμή του.

Το καλοκαίρι τού 313 π.Χ., η άφιξη τού ίδιου τού Αντιγόνου Α΄ έδωσε αποφασιστική κυριαρχία στα όπλα του στη Μ. Ασία και ο Πτολεμαίος, αφού βοήθησε ενεργά στις πολιορκίες της Καύνου και της Ιασού, στάλθηκε με σημαντικό στρατό στην Ελλάδα για να συνεχίσει τον πόλεμο εκεί, εναντίον τού Κάσσανδρου. Οι επιτυχίες του ήταν στην αρχή ραγδαίες: έδιωξε τις φρουρές τού αντιπάλου του από τη Χαλκίδα και τον Ωρωπό, εισέβαλε στην Αττική, όπου ανάγκασε τον τύραννο της Αθήνας Δημήτριο Φαληρέα να κάνει προτάσεις υποταγής και μετά μετέφερε θριαμβευτικά τα όπλα του στη Βοιωτία, τη Φωκίδα και τη Λοκρίδα. Όπου και αν πήγαινε, έδιωχνε τις φρουρές τού Κάσσανδρου και κήρυττε την ελευθερία και την ανεξαρτησία των πόλεων.

Στη συνέχεια κατεύθυνε τα στρατεύματά του στην Πελοπόννησο, όπου η εξουσία του Αντιγόνου Α΄ είχε τεθεί σε κίνδυνο από την πρόσφατη αποστασία τού στρατηγού του Τελεσφόρου, ενός άλλου ανιψιού τού Αντιγόνου Α΄. Ο Πτολεμαίος επέτυχε να επαναφέρει τον Τελέσφορο στη συμμαχία. Εδώ φαίνεται ότι παρέμεινε μέχρι την ειρήνη τού 311, που ανέστειλε τις εχθροπραξίες στην περιοχή αυτή.

Θεωρείται ότι νόμισε πως οι υπηρεσίες του δεν είχαν την δέουσα ανταμοιβή από τον Αντίγονο, και ως εκ τούτου, όταν το 310 π.Χ. ο Κάσσανδρος και ο Πτολεμαίος Α΄ ετοιμάζονταν να ανανεώσουν τον πόλεμο, ο Πτολεμαίος εγκατέλειψε ξαφνικά τη μερίδα τού θείου του και συνήψε συνθήκη με τον Κάσσανδρο και τον Πτολεμαίο Α΄. Η φιλοδοξία του μπορεί να ήταν να εγκατασταθεί στην αρχηγία της Πελοποννήσου, αλλά η συμφιλίωση τού Πολυπέρχοντα με τον Κάσσανδρο πρέπει να το ματαίωσε αυτό: και κατά την άφιξη τού Πτολεμαίου Α΄ με στόλο στην Κω, ο Πτολεμαίος έφυγε από τη Χαλκίδα για να τον συνοδεύσει. Στην αρχή έγινε δεκτός με τη μεγαλύτερη εύνοια, αλλά σύντομα προσέβαλε τον νέο του προστάτη με τις δολοπλοκίες και τις φιλόδοξες διαδηλώσεις του, έτσι ρίχτηκε στη φυλακή, όπου αναγκάστηκε να βάλει τέλος στη ζωή του με δηλητήριο το 309 π.Χ.

Βιβλιογραφικές αναφορές

• Plutarch, Parallel Lives, Life of Eumenes, 10
• Diodorus Siculus, Bibliotheca Historica, xix. 57, 60.
• Memnon, History of Heraclea, F. 4, 6.

Πηγές

• Bunbury, Edward Herbert (1870). "Ptolemaeus". In Smith, William (ed.). Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Vol. 3. p. 565.