Νικόλαος Νικολαΐδης (αρχιτέκτων)
 |
Αυτό το λήμμα χρειάζεται μορφοποίηση ώστε να ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές μορφοποίησης της Βικιπαίδειας. |
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
| Νικόλαος Νικολαΐδης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Νικόλαος Νικολαΐδης (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 1891[1] |
| Θάνατος | 1967[1] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα[1] |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αρχιτέκτονας[1] |
Ο Νικόλαος Νικολαΐδης (1891 - 1967) ήταν Έλληνας αρχιτέκτονας των αρχών του 20ου αιώνα γεννημένος στη Στενήμαχο της Ανατολικής Ρωμυλίας.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Φοίτησε στο Ζαρίφειο Διδασκαλείο της Φιλιππούπολης μέχρι το κλείσιμο του εκπαιδευτικού αυτού ιδρύματος από τη Βουλγαρική Κυβέρνηση το 1906. Θα ολοκληρώσει τις εγκύκλιες σπουδές του στο Φυτολογικό Τμήμα της Εμπορικής Σχολής της Χάλκης στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια θα μεταβεί στο Μόναχο, όπου θα εγγραφεί στην Αρχιτεκτονική Σχολή της εκεί Technische Hochschule στις 2 Νοεμβρίου του 1910. Θα αποκτήσει το δίπλωμα του αρχιτέκτονα μηχανικού στις 5 Αυγούστου του 1916. Η καθυστέρηση απόκτησης διπλώματος οφείλεται στο γεγονός ότι ο Νικολαΐδης διέκοψε τις σπουδές του προκειμένου να καταταχθεί ως εθελοντής στον Ελληνικό Στρατό και να συμμετάσχει στους Βαλκανικούς Πολέμους. Σύζυγός του ήταν η Γερμανίδα Άννα Γκέρλιχ (Anna Görligh), την οποία γνώρισε στη διάρκεια των σπουδών του και και με την οποία απέκτησε δύο γιους, τον Γιώργο και τον Ιάκωβο.
Τον Ιούνιο του 1919, ο Νικολαΐδης προσλαμβάνεται στο Υπουργείο Συγκοινωνίας, όπου θα εργαστεί ως τον Δεκέμβριο του 1922. Από το '22 και έπειτα δραστηριοποιείται ως ελεύθερος επαγγελματίας με έδρα την Αθήνα. Ο Νικολαΐδης θα γίνει ένας από τους πρώτους μελετητές της διαμόρφωσης των πολυώροφων κτηρίων στη μεσοπολεμική Αθήνα, συμβάλλοντας αποφασιστικά στον τυπολογικό και μορφολογικό εκσυγχρονισμό της πολυκατοικίας και των κτηρίων γραφείων. Ωστόσο θα ασχοληθεί και με τον σχεδιασμό και την επίβλεψη προαστιακών μονοκατοικιών, θα κατασκευάσει την εξέδρα του γηπέδου του «Παναθηναϊκού Α.Ο» - προς την οδό Αναστ. Τσόχα – στην Αθήνα (σήμερα το γήπεδο φέρει το όνομα του αδελφού του, γνωστού αθλητικού παράγοντα της εποχής Απόστολου Γ. Νικολαΐδη) και θα εκπονήσει τα ρυμοτομικά σχέδια του Λεβιδίου Αρκαδίας (1922), μετά από ανάθεση του Αλ. Παπαναστασίου, του οποίου ήταν γενέτειρα, και της Βάρκιζας Αττικής (1937). Η ενασχόληση του Νικολαΐδη με πολεοδομικής κλίμακας θέματα θα φανεί και από την συμμετοχή του στη τριμελή Τεχνική Επιτροπή που συστάθηκε από τον οικοδομικό συνεταιρισμό του προαστίου Νέα Αλεξάνδρεια στην Αθήνα, που αργότερα μετονομάστηκε σε Φιλοθέη˙ τα υπόλοιπα μέλη της Επιτροπής ήταν οι αρχιτέκτονες Αναστάσιος Μεταξάς και Ανδρέας Κριεζής. Στον πρόλογο του τεύχους Νέα Αλεξάνδρεια (1931) που συντάχθηκε από την Επιτροπή, καταχωρίζονται οι τύπου κατοικίας που προτείνονται και διατυπώνονται οι «αρχές» στις οποίες βασίστηκαν για την ολοκλήρωση της εργασίας τους.
Ο Νικολαΐδης πέθανε στην Αθήνα το 1967, σε ηλικία 76 ετών, κλείνοντας έναν σημαντικό κύκλο προσφοράς στην Ελληνική Αρχιτεκτονική.
Έργο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το έργο του αρχιτέκτονα κατατάσσεται σε δύο χρονικές περιόδους.
1η περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γενικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η πρώτη περίοδος (1920) αποτελείται από κτήρια μετάβασης από το Jugendstil προς μια μορφολογία Art Déco με επιπρόσθετα διακοσμητικά στοιχεία.
Χαρακτηριστικά έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα της πρώτης περιόδου του Νικολαΐδη είναι οι πολυκατοικίες της Αθήνας.
- Η πολυκατοικία της οδού Μαυρομματαίων 39, ιδιοκτησίας Σπαθάρη, είναι ίσως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά κτήρια για τον ίδιο αλλα και για τη μεσοπολεμική Αθήνα. Σε εκείνη την εποχή ο αρχιτέκτονας έπρεπε να «συμπορεύσει» όχι μόνο με τις ανάγκες της συλλογικής κατοικίας αλλά και με τις επιταγές του ιδιοκτησιακού καθεστώτος σύμφωνα με τη νομοθεσία. Η μορφολογία του κτηρίου αναλύεται σε κύρια και δευτερεύοντα στοιχεία τα οποία συνυπάρχουν και ενδεχομένως να εκφράζουν εκείνες τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω.
- Αλλο ένα χαρακτηριστικό κτήριο είναι η πολυκατοικία, ιδιοκτησίας Αργ. Δημητριάδη, της γωνίας των οδών Θεμιστοκλέους και Νικηταρά 14. Η μορφή της κάτοψης είναι ως επί το πλείστον τυπική,ωστόσο προσοχή δίνεται από τον αρχιτέκτονα σε επιμέρους λεπτομέρειες των όψεων - κάγκελο- και άλλα στοιχεία που παραπέμπουν σε Art Déco.
- Η πολυκατοικία της γωνίας των οδών Πλαπούτα 2 και Καλλιδρομίου, ιδιοκτησίας Αργ. Μανωλκίδη, είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό κτήριο του Νικολαΐδη. Εδώ κλασικισμός και εκλεκτισμός ενυπάρχουν και εκφράζονται μέσα από τη διάκριση του κτηρίου σε βάση κορμό και στέψη, ομαδοποίηση των έρκερ των ορόφων[ασαφές] και άλλα ογκοπλαστικές τεχνικές που εφάρμοζαν οι αρχιτέκτονες της εποχής.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα κτήρια μονοκατοικιών που σχεδίασε ο Νικολαΐδης κατά τη πρώτη χρονική περίοδο που εξετάζεται.Εδώ θα υιοθετηθούν ξένα πρότυπα που ανταποκρίνονταν περισσότερο σε μια κεντροευρωπαϊκή ιδέα επίλυσης, της εποχής. Μία από αυτές τις κατοικίες στην Αττική ήταν αυτή των Π.Σαββίδη στην Εκάλη
- Η οικία Π. Σαββίδη κτίστηκε το 1925 και βρίσκεται στην οδό Κασταλίας. Το κτήριο έμεινε γνωστό στους παλαιούς κατοίκους της Εκάλης ως «οικία Τσουδερού». Έχει σχεδιαστεί περισσότερο με βάση μια κεντροευρωπαϊκή προσέγγιση, ευχέρεια που κατείχε αν αναλογιστούμε τις σπουδές του στο Μόναχο.
2η περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Γενικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η δεύτερη περίοδος του έργου του Νικολαΐδη χαρακτηρίζεται από κτήρια τα οποία αυτή τη φορά ανήκουν στον ευκρινώς στον πουρισμό ενώ κάποια από αυτά εκφράζουν και τις αντιλήψεις του κινήματος της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής.
Χαρακτηριστικά έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το κτήριο της Τράπεζας Εμπορικής Πίστεως στην συμβολή των οδών Σταδίου και Πεσμαζόγλου, είναι ίσως από τα πιο χαρακτηριστικά κτήρια του Νικολαΐδη. Το κτήριο αν και έχει κατεδαφιστεί, σχέδια και φωτογραφίες από το αρχείο μας παραπέμπουν σε μια «στροφή» του αρχιτέκτονα σε έκφραση του μοντερνισμού το οποίο όμως κρατάει στοιχεία εκλεκτισμού και πουρισμού.
Η εφαρμογή αξιών του μοντερνισμού από τον αρχιτέκτονα θα γίνει πρόδηλη με τις εξής πολυκατοικίες στην Αθήνα: Πατησίων 54 και Μετσόβου, Σκουφά και Μασσαλίας 9 (Πολυκατοικία Σαββίδη,1935)[2], Ακαδημίας και Ομήρου, πλατεία Αιγύπτου. Τα κτήρια αυτά δεν έχουν πλέον ιδιαίτερα διακοσμητικά στοιχεία αλλά η μορφολογική τους προσέγγιση επικεντρώνεται στην ογκοπλαστική δυνατότητα που προσφέρουν τα προεξέχοντα στοιχεία –έρκερ, εξώστες.
Επίσης, έργο της 2ης περιόδου του αρχιτέκτονα με φανερή την αθηναϊκή επιρροή αποτελεί η πολυκατοικία των Αφών Νίκογλου στη Θεσσαλονίκη (1938).[3]
Η ενασχόληση του Νικολαΐδη για τα πολυώροφα κτήρια δεν θα τον αποτρέψει να μελετήσει και στη δεύτερη περίοδο του έργου του που εξετάζεται, κτήρια μονοκατοικιών. Όπως και στην πρώτη περίοδο έτσι και τώρα τα κεντροευρωπαϊκά πρότυπα δεν απουσιάζουν.Ωστόσο παρατηρείται μια πιο απλή προσέγγιση κάτι το οποίο χαρακτηρίζει τον αρχιτέκτονα σε αυτή τη φάση.
- Από τις κατοικίες που μελετά στη δεύτερη περίοδο ο είναι και η έπαυλη του Π.Σαββίδη,γνωστή στους κατοίκους της Εκάλης και ως «Παλατάκι», που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Σταθμού (σήμερα Στρατάρχου Αλ.Παπάγου) και Καστρίου στο προάστιο της Εκάλης και η οποία κτίστηκε την περίοδο 1930-1934, συνεχίζοντας το πνεύμα της δυτικότροπης αρχιτεκτονικής του Νικολαΐδη της προηγούμενης περιόδου.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 1051538017. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ «Γνωρίστε τη Σκουφά του Μεσοπολέμου». Athens Voice. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021.
- ↑ Κολώνας Βασίλης (2012). Θεσσαλονίκη 1912-2012. Η Αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας. UNIVERSITY STUDIO PRESS.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ελένη Φεσσά - Εμμανουήλ, Εμμανουήλ Β. Μαρμαράς, 12 Έλληνες αρχιτέκτονες του μεσοπολέμου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2005