Μετατροπή τζαμιών σε μη ισλαμικούς χώρους λατρείας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η μετατροπή των τζαμιών σε μη ισλαμικούς χώρους λατρείας έχει συμβεί εδώ και αιώνες. Οι σημαντικότερες τέτοιες μετατροπές έγιναν μετά και κατά τη διάρκεια της ανακατάληψης της Ισπανίας από τις Χριστιανικές δυνάμεις (Reconquista) . [1]

Μετατροπή τζαμιών σε εκκλησίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτός ο πίνακας παραθέτει πρώην τζαμιά που έχουν ταυτοποιηθεί με αρχικά κτίρια ή ερείπια. Περιλαμβάνει επίσης εκείνες τις εκκλησίες όπου η αρχική δομή του τζαμιού δεν σώζεται πλέον και η εκκλησία χτίστηκε στη θέση ενός πρώην τζαμιού.

Τρέχουσα ονομασία Ονομασία Τζαμιού Πόλη Έτος εγκαινίων Έτος κατάργησης Παρατηρήσεις Παραπομπές
Mosque–Cathedral of Córdoba Great Mosque of Córdoba (Qurṭuba), Aljama Mosque Córdoba αρχές 8ου αιώνα 1236 Μετά τη μουσουλμανική κατάκτηση του Βησιγοτθικού Βασιλείου (710~), η τοποθεσία της πρώην κύριας Βησιγοτθικής Εκκλησίας της Κόρδοβας χωρίστηκε και μοιράστηκε μεταξύ Μουσουλμάνων και Χριστιανών για επτά δεκαετίες. Αργότερα, ο Abd al-Rahman I αγόρασε το χριστιανικό μέρος και έχτισε το μεγάλο Τζαμί το 785.[2] Σημαντικές επεκτάσεις έγιναν τον 9ο και 10ο αιώνα. Αφού οι Χριστιανοί κατέλαβαν την Κόρδοβα το 1236, ο βασιλιάς Φερδινάνδος Γ' της Καστίλης μετέτρεψε το Τζαμί σε Καθεδρικό Ναό. Αργότερα, ένας Καθεδρικός Ναός χτίστηκε στο κέντρο του παλιού Τζαμιού, διαμορφώνοντας το σημερινό Τζαμί-Καθεδρικό Ναό της Κόρδοβα. Ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο τζαμί στον κόσμο μετά το Μεγάλο Τζαμί στη Μέκκα από τον 9ο αιώνα περίπου, έως ότου χτίστηκε το Τζαμί του Σουλτάνου Αχμέτ στην Κωνσταντινούπολη το 1588. Είχε επιφάνεια 23.400 τετραγωνικών μέτρων (2,34 εκτάρια) και υπολογίζεται ότι χωρούσε 32.000 έως 40.000 πιστούς. Η σημερινή δομή του Τζαμιού χρονολογείται από το 784 έως το 987.[3] [3][4]
Τέμενος Cristo de la Luz Mezquita Bab-al-Mardum Toledo 999 1186 Μετατράπηκε σε Εκκλησία. Ένα από τα ομορφότερα Τζαμιά μαυριτανικής τέχνης[3] [3][4]
Giralda Μεγάλο Τζαμί της Σεβίλλης Seville 1248 Διατηρείται μόνο ο μιναρές. Συγκρίνεται σε μέγεθος με το Great mosque of Cordoba, καταστράφηκε από σεισμό το 1365. Ο μιναρές που χρησιμοποιείται σαν κωδωνοστάσιο χτίστηκε ψηλότερο τον 16th αιώνα. [3]
Mezquita de Almonaster la Real Almonaster la Real 10th century Χτίστηκε στο χώρο Βησιγοτθικής Βασιλικής του 5ου αιώνα. Έγινε Εκκλησία μετά την "Ρεκονκίστα". Εθνικό μνημείο από το 1931. [3][4]
Τέμενος Alcázar de Jerez la Frontera Jerez de la Frontera (Jerez) 11ος αι. μέσα 13ου αι. Βρίσκεται μέσα στο πρώην μαυριτανικό φρούριο του Alcazar της Jerez de la Frontera. Το μόνο που απομένει από 18 Τζαμιά στην Jerez. Έγινε Εκκλησία μετά τη Ρεκονκιστα. [3][4]
Τέμενος las Tornerías Al-Mustimim Toledo 1060[5] Ασυνήθιστο διώροφο Τζαμί χτισμένο σε πολυσύχναστη εμπορική γειτονιά (Arrabal de Francos). Χρησιμοποιήθηκε σαν Εκκλησία μέχρι το 1498-1505, και για άλλες χρήσεις μετά. [4][5][6]
Mezquita de Tórtoles Tarazona 15th century Το τζαμί παραμένει σχεδόν μη αλλαγμένο στους τελευταίους αιώνες. Το σημερινό κτίριο χτίστηκε σε 2 στάδια, ένα στις αρχές του 15ου αιώνα, άλλο στα τέλη του 15ου αιώνα. Συνδέεται με τα ερείπια του παλιού οχυρωμένου πύργου του κάστρου της πόλης. Μετατράπηκε σε Eκκλησία το 1526.[7]
Aljama Mosque of Medina Azahara Aljama Masjid of Madinat al-Zahra Córdoba 940 1010 Tζαμί στο Madinat al-Zahra, ένα τεράστιο, οχυρωμένο Μαυριτανικό παλάτι-πόλη που χτίστηκε από τον Αμπντ-αρ-Ραχμάν Γ ́ (912-961). Το μαρμάρινο, διακοσμημένο συγκρότημα λεηλατήθηκε και καταστράφηκε πρώτα από τους μουσουλμάνους και μετά από τους χριστιανούς όταν ο εμφύλιος πόλεμος κατέλυσε το Χαλιφάτο της Κόρδοβας. Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO από το 2018.[8] [9]
San Sebastián de Toledo Al-Dabbagin Masjid Toledo 1085~ Μετατράπηκε σε Εκκλησία μετά τη χριστιανική κατάκτηση της περιοχής το 1085. Ανακαινίστηκε αρκετές φορές, αλλά η αρχική εσωτερική δομή παραμένει. Το κτίριο χρησιμοποιείται τώρα ως αίθουσα συναυλιών και εκθέσεων. Το κωδωνοστάσιο που χτίστηκε τον 15ο αιώνα δείχνει χαρακτηριστικά ενός πρώην μιναρέ. Τα ερείπια των αραβικών λουτρών της Τενερίας παραμένουν χαμηλότερα κάτω στην πλαγιά.[10] A short reference to mosque exists by Ibn Baskuwal (1101–83) reported by Fath ibn Ibrahim. [10][11]
Small Royal mosque inside Aljafería Palace Zaragoza 10th century Βρίσκεται μέσα στο μεγάλο οχυρωμένο παλάτι. Ένα μικρό οκταγωνικό τζαμί, σχεδιασμένο για τον βασιλιά και την οικογένειά του. Αρχιτεκτονική τζαμιών εμπνευσμένη από το τζαμί της Κόρδοβα. Μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO από το 1986.[12]
Mezquita-Iglesia de El Salvador, Toledo Toledo 9th century 1085 Τζαμί χτισμένο σε πρώην Βησιγότθο ή ρωμαϊκό υπόστρωμα. Σήμερα μια ανοικοδομημένη εκκλησία, αλλά οι ανασκαφές αποκάλυψαν κατασκευές του 9ου αιώνα και στοιχεία τζαμιού -μια πεταλοειδή αψίδα, πρωτόγονος πέτρινος μιναρέ, δάπεδο, αυλή με στέρνα.[13][14] [13][14]
Alminar de Árchez, Alminar Mudéjar (Mudejar Minaret of Árchez) Masyid al-Ta`ibin, Mezquita de los Conversos[15]Πρότυπο:Circular reference (Mosque of convert) Árchez 14th century Σώζεται μόνο κατάλοιπο του μιναρέ ύψους 15 μ. που χρησιμοποιείται ως το καμπαναριό της εκκλησίας Árchez χτισμένη στη θέση του τζαμιού. Ο μιναρές είναι ένα μνημείο αρχιτεκτονικής Αλμοχάντ και το μόνο κατάλοιπο της περιόδου Ναζαρί.[16] [16]
San Sebastian Minaret (Alminar De San Sebastian) Ronda 1485 Απομένει μόνο ο μιναρές του μεσαίου μεγέθους τζαμιού στη γειτονιά Plaza Abul Beka. Ο μιναρές επεκτάθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως καμπαναριό. Το τζαμί μετατράπηκε σε εκκλησία αλλά καταστράφηκε το 1600 κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων των Μορίσκος. Η Ρόντα ήταν μουσουλμανική πόλη για 700 χρόνια. Η πόλη είχε 7 ή 8 τζαμιά, κανένα δεν σώζεται σήμερα.[17] [17]
Alminar de San Juan (Minaret of San Juan) Córdoba 930 Μόνον υπολείμματα μιναρέ από τέμενος που χτίστηκε το 930 επί 1ου Ισπανού χαλίφη των Ομαγιάδων 'Αμπντ αλ-Ραχμάν Γ'. Τώρα είναι το κωδωνοστάσιο της εκκλησίας του Σαν Χουάν.[18] [18]
Iglesia de Santiago del Arrabal, Toledo Toledo Μετατράπηκε σε εκκλησία το 1223-25. Σώζεται ο μιναρές της εποχής του Χαλιφάτου. Η Εκκλησία είναι ένα αριστούργημα σε στυλ Mudéjar, που χτίστηκε το 1245-47 πάνω σε προηγούμενες κατασκευές ενός Τζαμιού και ενός κτιρίου των Βησιγότθων.[19] [19]
Church of Nuestra Señora de la Encarnación (Benaque, Macharaviaya) Macharaviaya Ένα από τα λίγα διατηρημένα τζαμιά με αυθεντικό μιναρέ και συμπαγές τετράγωνο κτήριο χτισμένο από τούβλα και πέτρες. Εσωτερική ενιαία ορθογώνια αίθουσα προσευχής, τώρα αίθουσα της εκκλησίας. Εργασίες στον τοίχο που βλέπει στη Μέκκα αποκάλυψαν μια αρχική κατασκευή του τζαμιού και έργα του 19ου αιώνα. Έγγραφο της εποχής της Ανακατάληψης αναφέρει τη χρήση του Τζαμιού ως ενοριακού ναού.[20][21] [20]
Church of Nossa Senhora da Anunciação Aljama mosque of Martulah Mértola

(Alentejo)

9th Century Το πλέον αναγνωρίσιμο και μοναδικό πρώην τζαμί στην Πορτογαλία. ένα μείγμα μεταγοτθικής αρχιτεκτονικής Almohad και Manueline. Το τζαμί ξαναχτίστηκε για τελευταία φορά στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα, αλλά ορισμένα στοιχεία χρονολογούνται στον 9ο αιώνα. Το 1532 η εκκλησία τροποποίησε το κτίριο του τζαμιού μειώνοντας το μέγεθός του από 6 τμήματα και 20 κίονες σε 4 τμήματα και 12 κίονες.[22][23]
Church of São Clemente (Loulé) Loulé

(Algarve)

11th Century Υπάρχουν μόνο ορισμένα τμήματα του αρχικού μιναρέ ενός πρώην τζαμιού, που χρησιμοποιήθηκε ως καμπαναριό εκκλησίας. Έχει ύψος 22,7 μέτρα και πλάτος 4,2 μ. Η εκκλησία χτίστηκε τον 13ο αιώνα και είναι η παλαιότερη στο Loulé. Απέναντί ​​του βρίσκεται το παλιό αραβικό νεκροταφείο του Jardim dos Amuados. Η τετράγωνη κάτοψη και η κακή ευθυγράμμιση στον προσανατολισμό του κτιρίου της εκκλησίας υποδηλώνουν επίσης την παρουσία πρώην τζαμιού.[24][25]
Igreja de Santa Maria do Castelo (Tavira) Tavira

(Algarve)

12th Century Ένα τζαμί βρισκόταν στο υψηλότερο σημείο μέσα στην οχυρωμένη Μεδίνα της Ταβίρα στη θέση όπου βρίσκεται η εκκλησία της Σάντα Μαρία. Πρόσφατες ανασκαφές έφεραν στο φως σωρούς απορριμμάτων με υλικά του 11-12ου αιώνα και κατοικίες από το πρώτο μισό του 12ου αιώνα. Ένας ελαφρύς κανονικός αποπροσανατολισμός της εκκλησίας είναι ενδεικτικό του ότι η δομή ήταν αρχικά τζαμί. Το 1718, βρέθηκε ένας τάφος με ένα σκελετό συνοδευόμενο από μια μαυριτανική λεπίδα Alfange.[26][27]
Downtown Candlemas Church of the Blessed Virgin Mary Mosque of Pasha Qasim Pécs 16th Century 1702 Το σημερινό κτίριο χτίστηκε από τον Πασά Κασίμ τον Νικηφόρο μεταξύ 1543 και 1546. Mετατράπηκε σε εκκλησία το 1702, όταν το Βασίλειο των Αψβούργων ανακατέλαβε την πόλη. Ο μιναρές καταστράφηκε από τους Ιησουίτες το 1766. Ένα από τα μεγαλύτερα οθωμανικά κτίρια που έχουν απομείνει στην Ουγγαρία, το κτίριο διατηρεί ακόμα πολλά οθωμανικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά.[28]
Shrine of Our Lady of Europe Europa Point 1309 Το τζαμί χτίστηκε από μουσουλμανικά στρατεύματα στο νοτιότερο τμήμα του Γιβραλτάρ. Το 1309, ο βασιλιάς Φερδινάνδος Δ΄ της Καστίλης κατέλαβε το Γιβραλτάρ. Το τζαμί μετατράπηκε σε χριστιανικό ιερό. Οι Μουσουλμάνοι κατέλαβαν ξανά το Γιβραλτάρ το 1333. Το 1462 ο βασιλιάς Ερρίκος Δ' ανακατέλαβε το Γιβραλτάρ και μετέτρεψε και πάλι το Τζαμί σε χριστιανικό Ναό.[29]
Cathedral of St. Mary the Crowned Gibraltar 1462 The current cathedral stands at the site of the principal mosque in the center of the city. After the reconquest of the city, the mosque was stripped of its Islamic past and consecrated as the parish church (named Santa Maria la Coronada y San Bernardo). However, under the rule of the Catholic Monarchs, the old building was demolished and a new church was erected, in Gothic style. The cathedral's small courtyard is the remnant of the larger Moorish court of the mosque.[30][31]
Seven Saints Church Black Mosque Sofia 1528 1878 The Black Mosque was built on the order of Suleiman the Magnificent with the intention to be more impressive and beautiful than the Christian churches in the city. The mosque is popularly attributed to the famous Ottoman architect Mimar Sinan, although this is uncertain. The mosque is called the Black Mosque, after the dark granite from which its minaret was made.[32]
Church of the Assumption Uzundzhovo 16th Century 1878 The mosque is believed to have been built by celebrated Ottoman architect Mimar Sinan and was originally a part of a caravanserai. It was consecrated into a church in 1906.[33][34]
Church of the Holy Archangels Michael and Gabriel Brăila 17th Century 19th Century Originally built by the Ottomans, it was converted into a church after the transfer of the city to Wallachia following the Treaty of Adrianople.
Saint Nicholas Church Ibrahim Pasha Mosque Kavala 1530 1920s The mosque was built in 1530 by Ibrahim Pasha, the Vizier of Suleiman II and was the largest mosque of Kavala. In the 1920s the mosque was transformed into a church and the base of the minaret was used to build the bell tower.[35]

Μετατροπή τζαμιών σε ναούς[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτός ο πίνακας παραθέτει πρώην τζαμιά με αναγνωρισμένα αυθεντικά κτίρια που έχουν μετατραπεί σε ινδουιστικούς ναούς. Περιλαμβάνει επίσης εκείνους τους ναούς όπου η αρχική δομή του τζαμιού δεν σώζεται πλέον και ο ναός χτίστηκε στη θέση ενός πρώην τζαμιού.

Τρέχον Όνομα Όνομα Τζαμί εικόνες Πόλη Χώρα Σημειώσεις
Ναός Ram Janmabhoomi Babri Masjid Ayodhya Ινδία Το τζαμί του 16ου αιώνα που χτίστηκε στην υποτιθέμενη γενέτειρα του Ράμα υπό τη βασιλεία και το όνομά του από τον αυτοκράτορα Μογγάλ Μπαμπούρ, κατεδαφίστηκε το 1992 από έναν όχλο Ινδουιστών εθνικιστών . Το 2019, μετά από ετυμηγορία του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ινδίας, η απόφαση για την ανέγερση ναού στον χώρο του κατεδαφισμένου τζαμιού έγινε δεκτή από το ινδικό κοινοβούλιο. [36]
Ντούργκα Μαντίρ Jama Masjid του Sonipat Sonipat Ινδία Η επιβλητική κατασκευή αυτή τη στιγμή χρησιμοποιείται ως Durga Mandir. [37]
Ram Leela Mandir Jama Masjid του Farrukhnagar Farrukhnagar Ινδία Ο αυτοκράτορας των Mughal Farrukhsiyar δημιούργησε το Jama Masjid ως το κύριο τζαμί της πόλης Farrukhnagar, την οποία ίδρυσε το 1732 CE. Τώρα χρησιμοποιείται ως ινδουιστικός ναός και ως Σιχ Γκουρντουάρα. [38] [37]
Bharat Mata Mandir Khilij Jumma Masjid Daulatabad ( Aurangabad ) Ινδία Το Jumma Masjid είναι το αρχαιότερο σωζόμενο ισλαμικό μνημείο στην περιοχή του Deccan. [37] [39]
Bhagwan Danasher Mandir Dana Shir Masjid Χισάρ Ινδία Το τζαμί είναι χτισμένο στα δυτικά της αυλής του τάφου του Dana Shir Bahlul Shah. Είναι εξ ολοκλήρου κτισμένο από μικρά τούβλα και είναι σοβατισμένο με λεπτό λευκό στόκο. [37] [40]

Μετατροπή τζαμιών σε ναούς των Σικχ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτός ο πίνακας παραθέτει πρώην τζαμιά με αναγνωρισμένα αυθεντικά κτίρια που έχουν μετατραπεί σε ναούς Σιχ (γκουρντβάρα).

Τρέχον Όνομα Όνομα Τζαμί Πόλη Χώρα Σημειώσεις
Bada Gurudwara Jama Masjid of Meham Meham Ινδία Μια επιγραφή στο εσωτερικό του οικοδομήματος το χρονολογεί στο 1531 CE. [41]
Gurdwara Shaheed Bhai Taru Singh Τζαμί Shaheed Ganj Λαχόρη Πακιστάν Ανατέθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα των Mughal Shah Jahan και η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1722. Μετατράπηκε σε Gurudwara το 1762. [42]
Gol Gurudwara Gol Masjid Αμριτσάρ Ινδία Παραπομπή [43]
Khail Bazaar Jama Masjid Panipat Ινδία Οι τρεις ραβδωτές θόλοι του υψώνονται ψηλά πάνω από την πυκνή αγορά και η κεντρική του αψίδα με το διακοσμητικό ιβάν μαρτυρούν την επιρροή του στους Μογγάλους. [43] [44]
Γκουρουντουάρα Σαχίμπ Purani Masjid Gidranwali, Haryana Ινδία Παραπομπή [43]

Μετατροπή τζαμιών σε συναγωγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτός ο πίνακας παραθέτει πρώην τζαμιά με ταυτοποιημένα αυθεντικά κτίρια που έχουν μετατραπεί σε συναγωγές.

Τρέχον Όνομα Όνομα Τζαμί Πόλη Χώρα Σημειώσεις
Συναγωγή Geulat Israel Τζαμί Wadi Hunayn Νες Ζιώνα Ισραήλ Το πρώην τζαμί λειτουργεί τώρα ως συναγωγή που συνδέεται με το Shas. «Η συναγωγή Geulat Israel, που ιδρύθηκε το 5708 (1948)», γράφει μια πινακίδα στην είσοδο. [45]
Συναγωγή Shaarei Zion Τζαμί Yazuri Αζούρ Ισραήλ Οι τοίχοι του κτηρίου έχουν στερεωθεί, αλλά μια πιο προσεκτική ματιά στο δάσος με θόλους στην οροφή αποκαλύπτει ένα στυλ Μαμελούκων, παρόμοιο με αυτό πολλών κτιρίων στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ. [45]
Συναγωγή Sulam Yaakov Τζαμί Sumayil Τελ Αβίβ Ισραήλ Το Sumayil ήταν ένα χωριό που κατοικούνταν σε μεγάλο βαθμό από Βεδουίνους που κατάγονταν από το Βόρειο Σινά. Αυτή η αρχική κατασκευή χτίστηκε από αυτούς. [45]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

βιβλιογραφικές αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «5 Most Impressive Historic Mosques in Spain - History Lists». historylists.org. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  2. L. M. (February 27, 2014), La basílica de San Vicente Mártir, la primacía de lo cristiano, ABC, http://sevilla.abc.es/cordoba/20140227/sevi-basilica-vicente-martir-primacia-201402262131.html, ανακτήθηκε στις 2022-07-01 
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 «5 Most Impressive Historic Mosques in Spain». historylists.org. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2018. 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «Magnificent Mosques of Spain». halaltrip.com. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2018. 
  5. 5,0 5,1 «Las Tornerías». archnet.org. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2018. 
  6. «Fusion of Roman, Visigoth and Muslim culture». turismocastillalamancha.es. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2018. 
  7. «Mosque of Tórtoles (Tarazona, ZARAGOZA)». patrimonioculturaldearagon.es. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  8. «Cordoba City - Madinat al-Zahra». andalucia.com. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  9. «Cordoba City - Madinat al-Zahra». andalucia.com. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  10. 10,0 10,1 «Church (old mosque) of San Sebastián de Toledo». arteguias.com. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  11. Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα :3.
  12. «Aljafería Palace (Islamic part) in Discover Islamic Art». discoverislamicart.org. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  13. 13,0 13,1 «Iglesia de El Salvador de Toledo». turismocastillalamancha.es. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  14. 14,0 14,1 «Church of the Savior». toledomonumental.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  15. «San Juan de los Reyes (Granada) Alminar». wikipedia.org. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  16. 16,0 16,1 «Mudejar Minaret». malaga.es. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2018. 
  17. 17,0 17,1 «San Sebastian Minaret». rondatoday.com. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  18. 18,0 18,1 «Minaret of San Juan». archnet.org. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  19. 19,0 19,1 «Church of Santiago del Arrabal». discoverislamicart.org. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2018. 
  20. 20,0 20,1 «Parish Church of Nuestra Señora de la Encarnación Benaque». andaluciarustica.com. 16 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2018. 
  21. «Church of Our Lady of the Incarnation. Mural paintings, minaret and cemetery. - Benaque (Macharaviaya)». viajerosencortomalaga.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιανουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 2018. 
  22. «Discover Islamic Art - Virtual Museum - monument_ISL_pt_Mon01_10_en». islamicart.museumwnf.org. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021. 
  23. «DGPC | Pesquisa Geral». www.patrimoniocultural.gov.pt. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021. 
  24. AlgarveTips. «Loulé: The #1 Guide to This Picturesque Town in the Algarve». AlgarveTips (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021. 
  25. «Discover Islamic Art - Virtual Museum - monument_ISL_pt_Mon01_12_en». islamicart.museumwnf.org. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021. 
  26. «Discover Islamic Art - Virtual Museum - monument_ISL_pt_Mon01_25_en». islamicart.museumwnf.org. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021. 
  27. «DGPC | Pesquisa Geral». www.patrimoniocultural.gov.pt. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021. 
  28. Romváry, Ferenc (2010). Pécs Lexikon. Pécs. σελ. 98. ISBN 978-963-06-7918-3. 
  29. «History». ourladyofeurope.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2021. 
  30. «Visit Gibraltar». Visit Gibraltar (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2021. 
  31. «A Short History of the Diocese of Gibraltar». 3 Ιανουαρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2021. 
  32. «100 години храм "Св. Седмочисленици" [Статии ЦВ]». 4 Ιανουαρίου 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιανουαρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2021. 
  33. «The Uzundzhovo church (The mosque – church ) – Tourist information center – Haskovо / Туристически информационен център Хасково» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  34. «Church of the Assumption». Religiana (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021. 
  35. «Saint Nikolaos - Mosaic». myKavala. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2021. 
  36. Phukan, Sandeep (2020-02-05). «PM announces Cabinet nod for Ram temple in Ayodhya» (στα en-IN). The Hindu. ISSN 0971-751X. https://www.thehindu.com/news/national/ram-temple-at-ayodhya-autonomous-trust-to-be-set-up-for-construction-says-pm-modi/article30740700.ece. Ανακτήθηκε στις 2020-05-09. 
  37. 37,0 37,1 37,2 37,3 «Mosques turned into Temples, the other side of history». SabrangIndia (στα Αγγλικά). 8 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  38. «Jama Masjid turned Mandir/ Gurudwara of Farrukhnagar». Rana Safvi (στα Αγγλικά). 9 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  39. Haidar, Navina Najat· Sardar, Marika (2011). Sultans of the South: Arts of India's Deccan Courts, 1323-1687 (στα Αγγλικά). Metropolitan Museum of Art. σελ. 178. ISBN 978-1-58839-438-5. 
  40. «Collections-Virtual Museum of Images and Sounds». vmis.in. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020. 
  41. «Jama Masjid, Rohtak». www.nativeplanet.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2020. 
  42. Hilal Ahmed (2015). Muslim Political Discourse in Postcolonial India: Monuments, Memory. Routledge. σελ. 344. ISBN 9781317559542. 
  43. 43,0 43,1 43,2 «Mosques that converted into Gurdwaras – A lesser known part of history». Muslim Mirror. 31 May 2020. http://muslimmirror.com/eng/mosques-that-converted-into-gurdwaras-a-lesser-known-part-of-history/. 
  44. Fatima, Nikhat (29 Μαΐου 2020). «Mosques in India that were converted into Gurdwaras: a lesser known history». TwoCircles.net (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2021. 
  45. 45,0 45,1 45,2 «A mosque once stood here». Haaretz.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2020.